Μια νέα ανακάλυψη από την Ισπανία αλλάζει τον τρόπο που κατανοούμε το άγχος και τις διαταραχές της διάθεσης. Ερευνητές του Institute for Neurosciences (IN) στο Universidad Miguel Hernández de Elche, με επικεφαλής τον Juan Lerma, εντόπισαν ένα συγκεκριμένο σύνολο νευρώνων στην αμυγδαλή που φαίνεται να πυροδοτεί άγχος και κοινωνική απόσυρση όταν γίνεται υπερδραστήριο. Αποκαθιστώντας την ισορροπία στη δραστηριότητα αυτών των νευρώνων, οι επιστήμονες κατάφεραν να αντιστρέψουν τα συμπτώματα στα ποντίκια, ένα εύρημα που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για στοχευμένες θεραπείες εγκεφαλικών κυκλωμάτων σε ψυχιατρικές παθήσεις.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό iScience, αποκαλύπτει ότι η αμυγδαλή, η περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει τον φόβο και τα συναισθήματα, κρύβει πολύ πιο λεπτούς μηχανισμούς απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Η ομάδα του Lerma επικεντρώθηκε σε μια μικρή, αλλά κρίσιμη, ομάδα νευρώνων στην αμυγδαλή, των οποίων η ανισορροπία μπορεί να αρκεί για να προκαλέσει παθολογικές συμπεριφορές. Όταν η δραστηριότητά τους εξισορροπήθηκε, τα ζώα εμφάνισαν σημαντική μείωση στο άγχος και ανέκτησαν φυσιολογική κοινωνική συμπεριφορά.
Ο Lerma εξηγεί ότι, αν και ήταν γνωστός ο ρόλος της αμυγδαλής στον φόβο και το άγχος, αυτή είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται συγκεκριμένος πληθυσμός νευρώνων του οποίου η υπερδιέγερση από μόνη της αρκεί για να προκαλέσει ανησυχία και απομόνωση. Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκε ένα γενετικά τροποποιημένο ποντίκι που υπερεκφράζει το γονίδιο Grik4, οδηγώντας σε αυξημένη παραγωγή των υποδοχέων GluK4 και, κατά συνέπεια, σε μεγαλύτερη νευρωνική διεγερσιμότητα. Τα ποντίκια αυτά είχαν ήδη δημιουργηθεί από την ίδια ερευνητική ομάδα το 2015 και παρουσίαζαν συμπεριφορές παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται σε ανθρώπους με αυτισμό ή σχιζοφρένεια, δηλαδή αυξημένο άγχος και περιορισμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Χρησιμοποιώντας εξειδικευμένες τεχνικές γενετικής μηχανικής και ιούς-φορείς, οι ερευνητές κατάφεραν να μειώσουν την έκφραση του Grik4 αποκλειστικά στους νευρώνες της αμυγδαλής. Αυτή η στοχευμένη παρέμβαση αποκατέστησε τη φυσιολογική επικοινωνία με μια άλλη ομάδα ανασταλτικών νευρώνων στην κεντροπλάγια αμυγδαλή, γνωστών ως “regular firing neurons”. Όπως αναφέρει ο Álvaro García, πρώτος συγγραφέας της μελέτης, «αυτό το απλό βήμα ήταν αρκετό για να εξαφανίσει τα συμπτώματα άγχους και κοινωνικής απομόνωσης, κάτι πραγματικά εντυπωσιακό».
Για να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματα, η ομάδα χρησιμοποίησε ηλεκτροφυσιολογικές μετρήσεις και μια σειρά από συμπεριφορικά τεστ που αξιολογούν δείκτες άγχους, κατάθλιψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Οι δοκιμές περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, την προτίμηση για ανοιχτούς ή κλειστούς χώρους και το ενδιαφέρον για επαφή με άγνωστα ποντίκια. Η παρακολούθηση των εγκεφαλικών κυκλωμάτων σε συνδυασμό με την παρατήρηση της συμπεριφοράς αποκάλυψε ξεκάθαρα πως η αποκατάσταση της νευρωνικής ισορροπίας αρκούσε για να εξαλειφθούν τα σημάδια άγχους.
Το πιο ενδιαφέρον όμως προέκυψε όταν οι ερευνητές εφάρμοσαν την ίδια τεχνική σε κανονικά ποντίκια (χωρίς γενετική τροποποίηση) που παρουσίαζαν υψηλά επίπεδα άγχους. Και σε αυτή την περίπτωση, η παρέμβαση μείωσε αισθητά το άγχος. Σύμφωνα με τον Lerma, αυτό αποδεικνύει ότι ο μηχανισμός δεν περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο γενετικό υπόβαθρο, αλλά μπορεί να αντιπροσωπεύει έναν γενικό κανόνα για το πώς ρυθμίζονται τα συναισθήματα στον εγκέφαλο.
Παρόλα αυτά, η έρευνα δεν έλυσε όλα τα προβλήματα: γνωστικές δυσκολίες όπως η μειωμένη μνήμη αναγνώρισης αντικειμένων δεν αποκαταστάθηκαν, κάτι που υποδηλώνει πως και άλλες περιοχές, όπως ο ιππόκαμπος, συμμετέχουν σε αυτές τις διαταραχές. Ωστόσο, τα ευρήματα ανοίγουν νέους δρόμους για θεραπείες που στοχεύουν σε συγκεκριμένα κυκλώματα του εγκεφάλου, αποφεύγοντας τις παρενέργειες των σημερινών φαρμακολογικών προσεγγίσεων.
Ο Lerma πιστεύει πως στο μέλλον θα μπορούμε να σχεδιάζουμε θεραπείες που επεμβαίνουν απευθείας στα νευρωνικά δίκτυα που ευθύνονται για την ανισορροπία της διάθεσης, χωρίς να επηρεάζουν ολόκληρο τον εγκέφαλο.
[source]
