Μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες γνώριζαν ότι εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς, όμως ένα σημαντικό ποσοστό αυτών απλώς… έλειπε. Δεν εντοπιζόταν ούτε στις παραλίες ούτε στην επιφάνεια της θάλασσας, προκαλώντας ένα διαρκές επιστημονικό αίνιγμα: πού πήγε όλο αυτό το πλαστικό; Τώρα, νέα έρευνα από το Royal Netherlands Institute for Sea Research (NIOZ) δίνει μια ανησυχητική απάντηση: το χαμένο πλαστικό δεν εξαφανίστηκε, απλώς έγινε αόρατο.
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές εντόπισαν ότι η κυρίαρχη μορφή πλαστικής ρύπανσης στον Ατλαντικό δεν είναι τα μακροσκοπικά απορρίμματα που επιπλέουν, αλλά τα νανοπλαστικά: σωματίδια μικρότερα από ένα μικρόμετρο, σχεδόν αόρατα στο ανθρώπινο μάτι, αλλά διαδεδομένα σε όλο το θαλάσσιο περιβάλλον – και όχι μόνο.
Ο Helge Niemann, καθηγητής γεωχημείας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και ερευνητής στο NIOZ, χαρακτήρισε την ποσότητα των νανοπλαστικών στον Βόρειο Ατλαντικό ως «σοκαριστική». Με βάση τις μετρήσεις και την ανάλυση, υπολογίζεται ότι 27 εκατομμύρια τόνοι αυτών των μικροσκοπικών σωματιδίων αιωρούνται στα νερά του ωκεανού – περισσότερα απ’ ό,τι όλα τα μικρο- και μακροπλαστικά μαζί, όχι μόνο στον Ατλαντικό αλλά και παγκοσμίως.
Η ανακάλυψη βασίστηκε σε στοιχεία που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια μιας τετραπλής θαλάσσιας αποστολής με το ερευνητικό σκάφος RV Pelagia. Η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Sophie ten Hietbrink, από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, συνέλεξε δείγματα νερού από 12 διαφορετικά σημεία ξεκινώντας από τις Αζόρες μέχρι τα ευρωπαϊκά ηπειρωτικά ρηχά νερά. Χρησιμοποιώντας φίλτρα που απέκλειαν οτιδήποτε μεγαλύτερο από ένα μικρόμετρο, οι επιστήμονες εντόπισαν τα χαρακτηριστικά μόρια διαφόρων πλαστικών τύπων μέσω φασματομετρίας μάζας.
Για πρώτη φορά, έγινε εφικτή μια ποσοτική εκτίμηση της ποσότητας των νανοπλαστικών στους ωκεανούς. Προηγούμενες μελέτες επιβεβαίωναν μεν την παρουσία τους, αλλά καμία δεν είχε καταφέρει να υπολογίσει πόσα είναι. Η διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ θαλάσσιων και ατμοσφαιρικών επιστημόνων, όπως ο Dusân Materic από το ίδιο πανεπιστήμιο, έπαιξε καθοριστικό ρόλο.
Τα νανοπλαστικά προέρχονται από διάφορες πηγές. Κάποια προκύπτουν όταν μεγαλύτερα κομμάτια πλαστικού διασπώνται λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας. Άλλα μεταφέρονται στους ωκεανούς μέσω ποταμών ή ακόμα και από την ατμόσφαιρα, καταλήγοντας στα νερά μέσω της βροχής ή πέφτοντας απευθείας στην επιφάνεια του νερού ως «ξηρή απόθεση».
Η παρουσία αυτών των σωματιδίων δεν είναι απλώς θέμα περιβαλλοντικής αισθητικής, οι συνέπειες είναι βαθύτερες και δυνητικά ανησυχητικές. Ο Niemann τονίζει ότι τα νανοπλαστικά έχουν ήδη εντοπιστεί σε ανθρώπινους ιστούς, ακόμα και στον εγκέφαλο. Η διείσδυσή τους στον θαλάσσιο ιστό και την τροφική αλυσίδα είναι, κατά συνέπεια, αναπόφευκτη. Από τα βακτήρια και το πλαγκτόν, μέχρι τα ψάρια και τελικά τους ανθρώπους, ολόκληρο το οικοσύστημα ενδέχεται να επηρεάζεται από αυτήν τη μικροσκοπική αλλά επικίνδυνη ρύπανση.
Το ενδεχόμενο η κατάσταση να είναι παρόμοια και σε άλλους ωκεανούς δεν αποκλείεται, αντιθέτως, μοιάζει πιθανό, όπως παραδέχεται η ερευνητική ομάδα. Επιπλέον, οι επιστήμονες αναζητούν τώρα και τύπους πλαστικών που δεν εντοπίστηκαν, όπως το πολυαιθυλένιο ή το πολυπροπυλένιο, τα οποία ίσως καλύπτονταν από άλλες ενώσεις στη φασματομετρική ανάλυση.
Όμως το πιο ανησυχητικό συμπέρασμα δεν αφορά μόνο το πόσο διαδεδομένα είναι τα νανοπλαστικά, αλλά και το ότι δεν υπάρχει τρόπος να τα καθαρίσουμε. Ο Niemann ήταν ξεκάθαρος:
Τα νανοπλαστικά που έχουν ήδη εισχωρήσει στον ωκεανό δεν μπορούν να απομακρυνθούν. Αυτό που μπορούμε – και πρέπει – να κάνουμε είναι να σταματήσουμε την περαιτέρω ρύπανση.
Η έρευνα αυτή, πέρα από το ότι καλύπτει ένα μεγάλο επιστημονικό κενό σχετικά με την τύχη του «χαμένου» πλαστικού, λειτουργεί ως ηχηρή προειδοποίηση: η μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης πρέπει να δοθεί στην πηγή. Όσο συνεχίζουμε να παράγουμε και να απορρίπτουμε πλαστικά χωρίς περιορισμό, το πρόβλημα δεν θα είναι απλώς ορατό στα μάτια μας, αλλά θα είναι αόρατο μέσα στο σώμα μας.
[via]
