Μια ανακάλυψη που αλλάζει την επιστημονική κατανόηση για τους πάγους της Γροιλανδίας δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature Geoscience. Η μελέτη, που στηρίχθηκε σε αρχεία δορυφορικών εικόνων, αποκάλυψε ότι το 2014 μια άγνωστη μέχρι τότε υπόγεια λίμνη κάτω από το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας υπερχείλισε, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες νερού στην επιφάνεια. Η διαρροή αυτή είχε εντυπωσιακές και ανησυχητικές συνέπειες, τόσο για την τοπική γεωλογία όσο και για την παγκόσμια κατανόηση του κλίματος.
Οι δορυφόροι κατέγραψαν την αποδέσμευση περίπου 90 δισεκατομμυρίων λίτρων λιωμένου πάγου μέσα σε δέκα ημέρες. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός κρατήρα βάθους 85 μέτρων και έκτασης σχεδόν δύο τετραγωνικών χιλιομέτρων. Παράλληλα, τεράστιοι όγκοι πάγου ύψους 40 μέτρων αποκολλήθηκαν, σχηματίστηκαν ρήγματα και το ήδη εύθραυστο παγοκάλυμμα απέκτησε νέες, εκτεταμένες ρωγμές.
Η περιοχή θεωρούνταν μέχρι τότε απολύτως συμπαγής και παγωμένη, γεγονός που κάνει την ανακάλυψη ακόμα πιο καθοριστική. Η ύπαρξη μιας τέτοιας λίμνης, η οποία παρέμενε αόρατη κάτω από στρώματα πάγου, δείχνει ότι οι επιστήμονες ίσως υποτιμούν το πώς το λιώσιμο επηρεάζει την εσωτερική δομή των παγετώνων.
Τα στοιχεία της μελέτης έρχονται να αμφισβητήσουν μακροχρόνιες παραδοχές σχετικά με την κίνηση του νερού μέσα στους πάγους. Μέχρι σήμερα θεωρούνταν ότι το λιώσιμο της επιφάνειας κατευθύνεται σταδιακά προς τη βάση, επηρεάζοντας την ολίσθηση των παγετώνων. Ωστόσο, το φαινόμενο της ξαφνικής αποστράγγισης μιας υπόγειας λίμνης φανερώνει ότι υπάρχουν μηχανισμοί που δεν έχουν καταγραφεί επαρκώς.
Η Γροιλανδία χάνει κάθε χρόνο περίπου 169 δισεκατομμύρια τόνους πάγου εξαιτίας της επιφανειακής τήξης, συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Αν τα υπόγεια αυτά υδάτινα αποθέματα αποδειχθεί ότι παίζουν ενεργό ρόλο, τα υπάρχοντα κλιματικά μοντέλα θα χρειαστούν αναθεώρηση.
Το περιστατικό του 2014 ανέδειξε ότι κάτω από τον παγετώνα υπάρχει ένα αθέατο δίκτυο από υπόγειες λίμνες. Αυτές μπορεί να παραμένουν σταθερές για δεκαετίες και ξαφνικά να εκκενώνονται, προκαλώντας κατακλυσμιαίες αλλαγές στην επιφάνεια. Το γεγονός ότι τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται σπάνια και δεν έχουν ενσωματωθεί στις περισσότερες επιστημονικές προσομοιώσεις, καθιστά την κατανόηση τους ακόμη πιο επείγουσα.
Η ξαφνική πλημμύρα επηρέασε και τον γειτονικό παγετώνα Harder. Αναλύοντας περισσότερους από 5.800 χάρτες ταχύτητας πάγου από το 1985 έως το 2020, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι, ενώ ο παγετώνας επιτάχυνε από το 2014, μετά την πλημμύρα σημειώθηκε απότομη επιβράδυνση — τριπλάσια σε ένταση σε σχέση με τις συνήθεις εποχικές διακυμάνσεις. Το συμπέρασμα ήταν ότι το νερό της λίμνης προσωρινά βελτίωσε την αποστράγγιση κάτω από τον πάγο, μειώνοντας την ταχύτητα κίνησης του παγετώνα.
Η μελέτη πρότεινε μια νέα εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο το νερό βρήκε διέξοδο στην επιφάνεια. Αντί να ακολουθήσει υπάρχουσες κατακόρυφες ρωγμές, οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι έντονες διατμητικές πιέσεις στη βάση του παγετώνα ώθησαν τη ρωγμή προς τα πάνω. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό ως υδροθραύση (hydrofracture), ενισχύθηκε πιθανότατα από μεταβολές στη ροή του παγετώνα που είχαν εξασθενήσει το παγοκάλυμμα. Αξιοσημείωτο είναι ότι μια παρόμοια αποστράγγιση που καταγράφηκε το 1990 δεν προκάλεσε ανάλογες ρωγμές, υποδηλώνοντας ότι τέτοιες εκρήξεις νερού μπορεί να συμβαίνουν μόνο κάτω από πολύ συγκεκριμένες συνθήκες.
Για να επιβεβαιωθεί η υπόθεση της υδροθραύσης, οι επιστήμονες ζητούν περισσότερη παρατήρηση και καταγραφή. Η κατανόηση του πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται αυτές οι υπόγειες λίμνες, καθώς και του τρόπου που επηρεάζουν το παγοκάλυμμα, είναι κρίσιμη για την αναθεώρηση των μοντέλων που προβλέπουν το μέλλον της Γροιλανδίας και της στάθμης της θάλασσας.
Η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Jade Bowling από το Lancaster University, τόνισε σε δηλώσεις της ότι η ύπαρξη τέτοιων υπόγειων λιμνών κάτω από το παγοκάλυμμα είναι μια σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη και υπάρχουν ακόμα πολλά άγνωστα στοιχεία. Όπως υπογράμμισε, είναι απαραίτητο να μάθουμε πόσο συχνά αποστραγγίζονται και ποια είναι τα αποτελέσματα για την ευρύτερη σταθερότητα του πάγου.
[via]
