Η βιομηχανία του τεχνητού μαυρίσματος (solarium) προσπαθεί να υποβαθμίσει τους κινδύνους εδώ και αρκετές δεκαετίες, προβάλλοντας το επιχείρημα πως η ελεγχόμενη έκθεση είναι ασφαλέστερη από τον Ήλιο.
Τώρα, όμως, μια πρωτοποριακή έρευνα από το Πανεπιστήμιο Northwestern και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UCSF), που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, έρχεται να δώσει μια ανατρεπτική απάντηση. Τα ευρήματα δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: η χρήση σολάριουμ δεν τριπλασιάζει απλώς τον κίνδυνο μελανώματος, αλλά προκαλεί εκτεταμένες γενετικές μεταλλάξεις σε όλο το σώμα, ακόμη και σε περιοχές που παραμένουν καλυμμένες.
Η «αόρατη» απειλή στο μικροσκόπιο
Αυτό που καθιστά τη συγκεκριμένη μελέτη ξεχωριστή είναι η χρήση προηγμένης γονιδιωματικής ανάλυσης. Οι ερευνητές δεν αρκέστηκαν στα στατιστικά στοιχεία. Προχώρησαν σε αλληλούχιση DNA μεμονωμένων κυττάρων (single-cell DNA sequencing) σε μελανοκύτταρα – τα κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη και από τα οποία ξεκινά το μελάνωμα.
Τα αποτελέσματα ήταν σοκαριστικά. Τα κύτταρα των ατόμων που έκαναν χρήση σολάριουμ έφεραν σχεδόν διπλάσιες μεταλλάξεις στο DNA τους σε σύγκριση με εκείνα των ατόμων που εκτίθεντο μόνο στον φυσικό Ήλιο. Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, ήταν η κατανομή αυτών των βλαβών. Ενώ η φυσική ηλιακή ακτινοβολία τείνει να προκαλεί ζημιά κυρίως στα εκτεθειμένα μέρη, το σολάριουμ φάνηκε να «βομβαρδίζει» το DNA σε όλη την έκταση του δέρματος. Μεταλλάξεις εντοπίστηκαν σε σημεία όπως οι γλουτοί και το κάτω μέρος της πλάτης, περιοχές που συνήθως προστατεύονται από τα ρούχα στην καθημερινότητα.
Ο Δρ. Pedram Gerami, καθηγητής δερματολογίας στο Northwestern και επικεφαλής της μελέτης, ήταν σαφής: «Στην έκθεση στον Ήλιο, ίσως το 20% του δέρματός σας δέχεται τη μεγαλύτερη ζημιά. Στους χρήστες σολάριουμ, είδαμε τις ίδιες επικίνδυνες μεταλλάξεις σχεδόν σε ολόκληρη την επιφάνεια του δέρματος».
Οι αριθμοί που προκαλούν ανησυχία
Πέρα από τη μοριακή ανάλυση, η επιδημιολογική πλευρά της έρευνας, η οποία εξέτασε τα ιατρικά αρχεία περίπου 6.000 ατόμων, επιβεβαίωσε τους φόβους των γιατρών με σκληρούς αριθμούς:
- Το μελάνωμα διαγνώστηκε στο 5,1% των χρηστών σολάριουμ, έναντι μόλις 2,1% σε όσους δεν το χρησιμοποιούσαν.
- Ακόμη και όταν συνυπολογίστηκαν παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό, η χρήση σολάριουμ συνδέθηκε με 2,85 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Αυτό εξηγεί και το κλινικό «μυστήριο» που παρατηρούσε ο Δρ. Gerami τα τελευταία 20 χρόνια: έναν ανησυχητικά αυξανόμενο αριθμό γυναικών κάτω των 50 ετών με πολλαπλά μελανώματα. Ο κοινός παρονομαστής; Η συχνή χρήση σολάριουμ στα νιάτα τους.
Η ανθρώπινη πλευρά
Πίσω από τα μικροσκόπια και τους αριθμούς, υπάρχουν ανθρώπινες ιστορίες που συγκλονίζουν. Η Heidi Tarr, 49 ετών σήμερα, είναι μια από αυτές. Ως έφηβη, έκανε σολάριουμ δύο με τρεις φορές την εβδομάδα, παρασυρμένη από τα πρότυπα ομορφιάς της εποχής. «Ένιωθα ότι αυτό με έκανε όμορφη», εξομολογείται.
Χρόνια αργότερα, ως μητέρα πια, ήρθε αντιμέτωπη με την πικρή αλήθεια: διάγνωση μελανώματος. Έκτοτε, ζει με τον φόβο κάθε φορά που εμφανίζεται ένας νέος σπίλος, έχοντας υποβληθεί σε περισσότερες από 15 βιοψίες. «Οι βιοψίες πονάνε, αλλά το ψυχολογικό άγχος είναι χειρότερο», αναφέρει χαρακτηριστικά. Η ιστορία της Heidi είναι η απόδειξη πως οι επιλογές της νεότητας μπορεί να μας ακολουθούν για μια ζωή.
Ώρα για δράση: Καρκινογόνο «Ομάδας 1»
Η επιστημονική κοινότητα πλέον ζητά αυστηρότερα μέτρα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ήδη κατατάξει το σολάριουμ στην ίδια κατηγορία επικινδυνότητας με το τσιγάρο και τον αμίαντο (Καρκινογόνα Ομάδας 1).
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ήρθε η ώρα η νομοθεσία να αντικατοπτρίζει αυτή την πραγματικότητα. Προτείνουν την πλήρη απαγόρευση της χρήσης σολάριουμ σε ανηλίκους και την επιβολή προειδοποιητικών σημάνσεων, αντίστοιχων με αυτές στα πακέτα τσιγάρων. Όπως αναφέρει ο Δρ. Gerami, «Όταν αγοράζεις τσιγάρα, γράφει ότι μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του πνεύμονα. Θα έπρεπε να έχουμε μια παρόμοια καμπάνια για το σολάριουμ».
Για όσους έχουν κάνει χρήση στο παρελθόν, η συμβουλή των ειδικών είναι μία: Μην αγνοείτε το δέρμα σας. Μια ετήσια, ολοκληρωμένη εξέταση από δερματολόγο (χαρτογράφηση) μπορεί να σώσει τη ζωή σας, εντοπίζοντας έγκαιρα τις «σιωπηλές» βλάβες που ίσως κρύβονται στο DNA σας.
