Μια ερευνητική ομάδα από το Francis Crick Institute και τη Vividion Therapeutics ανακοίνωσε μια ανακάλυψη που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που αντιμετωπίζεται ο καρκίνος. Οι επιστήμονες εντόπισαν μια νέα χημική ένωση που σταματά την ανάπτυξη των όγκων, εμποδίζοντας ένα κρίσιμο σήμα μέσα στα καρκινικά κύτταρα – χωρίς όμως να προκαλεί βλάβες στους υγιείς ιστούς, κάτι που μέχρι σήμερα αποτελούσε το μεγαλύτερο εμπόδιο στις στοχευμένες θεραπείες.
Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται το γονίδιο RAS, ένα από τα πιο γνωστά «προβληματικά» γονίδια στον καρκίνο. Το RAS είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση του πολλαπλασιασμού των κυττάρων, ωστόσο, όταν μεταλλάσσεται, παραμένει συνεχώς ενεργό, δίνοντας το σήμα στα κύτταρα να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Περίπου το 20% όλων των καρκίνων φέρουν κάποια μετάλλαξη σε αυτό το γονίδιο, καθιστώντας το έναν από τους πιο επίμονους και δύσκολους στόχους στην ογκολογία.
Το πρόβλημα με τις μέχρι τώρα θεραπείες ήταν ότι η πλήρης αναστολή του RAS ή των ενζύμων που ελέγχει, όπως του PI3K, ενός ενζύμου που εμπλέκεται και στη ρύθμιση του σακχάρου μέσω της ινσουλίνης, οδηγούσε σε σοβαρές παρενέργειες, μεταξύ των οποίων και υπεργλυκαιμία. Έτσι, κάθε προσπάθεια να «σβήσει» εντελώς αυτό το μονοπάτι κατέληγε να βλάπτει τον οργανισμό εξίσου με τον ίδιο τον καρκίνο.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 9 Οκτωβρίου στο Science, περιγράφει μια νέα στρατηγική: αντί να μπλοκάρουν πλήρως τη δράση του RAS ή του PI3K, οι ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο να παρεμβαίνουν στη μεταξύ τους επικοινωνία. Η ομάδα της Vividion Therapeutics εντόπισε μικρά μόρια που μπορούν να προσκολληθούν μόνιμα στην επιφάνεια του PI3K, ακριβώς στο σημείο όπου συνήθως συνδέεται το RAS. Έτσι, το RAS δεν μπορεί να «δώσει το σήμα» για την ανάπτυξη του όγκου, ενώ το PI3K συνεχίζει κανονικά τις υπόλοιπες, φυσιολογικές του λειτουργίες.
Η ερευνητική ομάδα του Crick Institute δημιούργησε ένα ειδικό σύστημα μέτρησης για να επιβεβαιώσει ότι τα νέα μόρια πράγματι διακόπτουν τη σύνδεση RAS-PI3K χωρίς να επηρεάζουν τη λειτουργία της ινσουλίνης. Στις δοκιμές που ακολούθησαν σε πειραματόζωα με καρκίνο του πνεύμονα, το φάρμακο σταμάτησε εντελώς την ανάπτυξη των όγκων, χωρίς να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων σακχάρου ή άλλες παρενέργειες.
Σε πειράματα με ποντίκια που έφεραν μεταλλάξεις RAS, η θεραπεία ανέστειλε πλήρως την ανάπτυξη των όγκων, ενώ ο μεταβολισμός των ζώων παρέμεινε φυσιολογικός. Οι ερευνητές συνέχισαν τις δοκιμές, συνδυάζοντας τη νέα ένωση με υπάρχοντα φάρμακα που στοχεύουν ένζυμα του ίδιου μονοπατιού. Το αποτέλεσμα ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακό: ο συνδυασμός των θεραπειών παρείχε ισχυρότερη και πιο μακροχρόνια καταστολή του όγκου από κάθε φάρμακο μόνο του.
Οι επιστήμονες δοκίμασαν επίσης τη νέα ουσία σε μοντέλα καρκίνου του μαστού με μεταλλάξεις στο γονίδιο HER2, το οποίο, όπως και το RAS, δρα μέσω του PI3K. Και εδώ, η ανάπτυξη των όγκων σταμάτησε, γεγονός που υποδεικνύει ότι η θεραπεία μπορεί να έχει ευρύτερη αντικαρκινική δράση, πέρα από τους όγκους που σχετίζονται άμεσα με το RAS.
Μετά τα επιτυχή πειράματα σε ζώα, το νέο φάρμακο έχει ήδη περάσει στη φάση των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους, όπου θα αξιολογηθεί η ασφάλεια, η ανοχή και οι πιθανές παρενέργειες του σε ασθενείς με μεταλλάξεις στα RAS ή HER2. Οι ερευνητές σχεδιάζουν επίσης να εξετάσουν εάν η συνδυαστική χορήγηση με άλλες στοχευμένες θεραπείες μπορεί να προσφέρει ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Ο Julian Downward, επικεφαλής του Oncogene Biology Laboratory στο Francis Crick Institute, εξήγησε ότι:
Το RAS έχει υπάρξει ο πιο δύσκολος στόχος στην ιστορία της αντικαρκινικής έρευνας. Εδώ και δεκαετίες προσπαθούμε να βρούμε έναν τρόπο να σταματήσουμε το RAS χωρίς να καταστρέφουμε τη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων. Η συνεργασία μας με τη Vividion μας επέτρεψε να το επιτύχουμε, εστιάζοντας αποκλειστικά στη σύνδεση RAS-PI3K. Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε αυτή την έρευνα να περνά πλέον στη φάση των κλινικών δοκιμών.
Ο Matt Patricelli, Chief Scientific Officer της Vividion Therapeutics, τόνισε τη σημασία αυτής της νέας προσέγγισης:
Καταφέραμε να σχεδιάσουμε μόρια που σταματούν το RAS και το PI3K από το να “συνομιλούν” μεταξύ τους, χωρίς να διαταράσσουν τις υπόλοιπες λειτουργίες των κυττάρων. Πρόκειται για έναν εντελώς νέο τρόπο αντιμετώπισης του καρκίνου, που μπορεί να προσφέρει στοχευμένες θεραπείες χωρίς τις καταστροφικές παρενέργειες των προηγούμενων φαρμάκων.
[source]
