Όταν απλώνετε το χέρι στο ράφι του σούπερ μάρκετ για να αγοράσετε μια εξάδα εμφιαλωμένου νερού, πιθανότατα το κάνετε με τη σκέψη ότι επιλέγετε το καθαρότερο, το πιο αγνό και το πιο ασφαλές προϊόν για εσάς και την οικογένειά σας. Η εικόνα της διαύγειας μέσα στο πλαστικό μπουκάλι λειτουργεί καθησυχαστικά. Ωστόσο, μια σειρά από πρόσφατες επιστημονικές μελέτες έρχεται να ανατρέψει αυτή την πεποίθηση με τρόπο εμφατικό, αποκαλύπτοντας πως μαζί με το νερό, καταπίνουμε και μια σημαντική ποσότητα πλαστικού.
Συγκεκριμένα, η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας πως όσοι καταναλώνουν αποκλειστικά εμφιαλωμένο νερό, ενδέχεται να λαμβάνουν στον οργανισμό τους επιπλέον 90.000 μικροπλαστικά σωματίδια ετησίως, σε σύγκριση με όσους προτιμούν το νερό της βρύσης.
Η «καθαρή» επιλογή που κρύβει παγίδες
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο Environmental Science & Technology και έχει επανέλθει στο προσκήνιο μέσω νέων αναλύσεων από το Πανεπιστήμιο Concordia, ρίχνει φως σε μια αθέατη πλευρά της καθημερινότητάς μας. Οι ερευνητές ανέλυσαν δεκάδες μελέτες σχετικά με την παρουσία μικροπλαστικών σε τρόφιμα και ποτά. Το συμπέρασμα είναι ότι το εμφιαλωμένο νερό δεν είναι απλώς μια πηγή ενυδάτωσης, αλλά και ένας από τους κυριότερους αγωγούς μέσω των οποίων το πλαστικό εισέρχεται στο ανθρώπινο σώμα.
Για να γίνει αντιληπτή η κλίμακα, αρκεί να δούμε τους αριθμούς. Ένας μέσος άνθρωπος εκτιμάται ότι καταπίνει περίπου 39.000 έως 52.000 μικροπλαστικά σωματίδια τον χρόνο μέσω της διατροφής του. Αν όμως προσθέσουμε σε αυτά και την κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού, ο αριθμός εκτοξεύεται. Η διαφορά με το νερό της βρύσης είναι χάοδης: οι καταναλωτές νερού βρύσης λαμβάνουν περίπου 4.000 σωματίδια από το νερό τους, ενώ οι «πιστοί» του εμφιαλωμένου φτάνουν τις 90.000.
Από πού προέρχεται το πλαστικό;
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι πώς το πλαστικό βρέθηκε εκεί. Η απάντηση είναι ειρωνική: το ίδιο το δοχείο που υποτίθεται ότι προστατεύει το νερό, είναι αυτό που το μολύνει.
Τα μικροπλαστικά (κομμάτια μικρότερα των 5 χιλιοστών) και τα νανοπλαστικά (ακόμη μικρότερα, αόρατα στο γυμνό μάτι) αποκολλώνται από τα τοιχώματα του μπουκαλιού και, κυρίως, από το καπάκι κατά το άνοιγμα και το κλείσιμο. Η διαδικασία εμφιάλωσης, η μεταφορά, οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και η έκθεση στον ήλιο κατά την αποθήκευση επιταχύνουν τη διάβρωση του υλικού, απελευθερώνοντας χιλιάδες σωματίδια στο υγρό.
Οι επιπτώσεις στην υγεία: Ένας άγνωστος Χ
Τι σημαίνει όμως αυτό πρακτικά για τον οργανισμό μας; Εδώ η επιστήμη βαδίζει σε αχαρτογράφητα, αλλά ανησυχητικά νερά. Αν και δεν γνωρίζουμε ακόμη το πλήρες εύρος των μακροχρόνιων επιπτώσεων, οι ενδείξεις δεν είναι θετικές.
Τα μικροπλαστικά δεν είναι αδρανή υλικά. Μπορούν να μεταφέρουν χημικές ουσίες, βαρέα μέταλλα και παθογόνους μικροοργανισμούς. Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, αφορά τα νανοπλαστικά. Λόγω του απειροελάχιστου μεγέθους τους, έχουν την ικανότητα να διαπερνούν τους βιολογικούς φραγμούς, να εισχωρούν στην κυκλοφορία του αίματος και να φτάνουν σε ζωτικά όργανα, όπως το συκώτι, τα νεφρά, ακόμα και ο εγκέφαλος.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η χρόνια έκθεση σε τέτοια σωματίδια θα μπορούσε να πυροδοτήσει φλεγμονώδεις αντιδράσεις ή να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ιδέα ότι το σώμα μας «βομβαρδίζεται» καθημερινά με ξένα σώματα από μια πηγή που θεωρούμε υγιεινή, είναι τουλάχιστον προβληματική.
Το ευρύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Φυσικά, το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στο τι καταπίνουμε. Η εξάρτηση από το εμφιαλωμένο νερό τροφοδοτεί έναν φαύλο κύκλο ρύπανσης. Η παραγωγή δισεκατομμυρίων πλαστικών μπουκαλιών ετησίως απαιτεί τεράστιους φυσικούς πόρους και ενέργεια, ενώ η κατάληξή τους είναι γνωστή: χωματερές και ωκεανοί.
Το πλαστικό που πετάμε σήμερα επιστρέφει στο πιάτο μας αύριο, μέσω της τροφικής αλυσίδας. Τα ψάρια τρώνε μικροπλαστικά, το αλάτι περιέχει μικροπλαστικά, ακόμη και ο αέρας που αναπνέουμε είναι φορτισμένος με μικροσκοπικές ίνες. Ωστόσο, το εμφιαλωμένο νερό παραμένει ίσως η μεγαλύτερη άμεση πηγή πρόσληψης που μπορούμε να ελέγξουμε.
Η λύση είναι στη βρύση (ή στο γυαλί)
Μπροστά σε αυτά τα δεδομένα, η στροφή προς το νερό της βρύσης φαντάζει ως η πιο λογική και ασφαλής επιλογή, εφόσον φυσικά το δίκτυο της περιοχής είναι αξιόπιστο. Οι υποδομές ύδρευσης, παρά τα προβλήματά τους, υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους και, όπως δείχνουν τα στοιχεία, περιέχουν σημαντικά λιγότερα μικροπλαστικά.
Για όσους ανησυχούν για την ποιότητα του νερού της βρύσης, η λύση ενός οικιακού φίλτρου πιστοποιημένων προδιαγραφών είναι σαφώς προτιμότερη από την αγορά πλαστικών μπουκαλιών. Εναλλακτικά, η χρήση γυάλινων μπουκαλιών ή επαναχρησιμοποιούμενων δοχείων από ανοξείδωτο ατσάλι μπορεί να μειώσει δραματικά την έκθεση στα πλαστικά σωματίδια.
