Από το 2011, ένα φαινόμενο πρωτοφανούς κλίμακας απλώνεται κάθε χρόνο στον Ατλαντικό Ωκεανό. Πρόκειται για το Great Atlantic Sargassum Belt, μια τεράστια ζώνη καφέ φυκιών που ξεκινά από τις ακτές της Δυτικής Αφρικής και εκτείνεται μέχρι τον Κόλπο του Μεξικού. Το sargassum έχει μετατραπεί σε έναν γιγαντιαίο βιολογικό όγκο, ο οποίος τον περασμένο Μάιο κατέγραψε ρεκόρ βιομάζας: 37,5 εκατομμύρια τόνους.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Harmful Algae από ερευνητές του Harbor Branch Oceanographic Institute του Florida Atlantic University εξετάζει πώς το φαινόμενο αυτό έχει εξελιχθεί τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Ο επικεφαλής της μελέτης, θαλάσσιος επιστήμονας Brian Lapointe, εξηγεί ότι η εξάπλωση του sargassum δεν αποτελεί απλώς ένα οικολογικό περίεργο. Έχει άμεσες συνέπειες για τις παράκτιες κοινότητες, από το να φράζει παραλίες και να πλήττει τον τουρισμό, μέχρι να προκαλεί προβλήματα στην αλιεία και κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με τον Lapointe, η κατανόηση των αιτιών πίσω από αυτή τη ραγδαία ανάπτυξη είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των συνεπειών. Η έρευνα συνδέει την έκρηξη του φαινομένου με τη ρύπανση από θρεπτικά στοιχεία που προέρχονται από τη στεριά, τα ρεύματα του Ατλαντικού και άλλες φυσικές διεργασίες.
Ένας απρόσμενος ταξιδιώτης
Για δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το sargassum περιοριζόταν στα θρεπτικά φτωχά νερά της Θάλασσας των Σαργασσών. Ωστόσο, δορυφορικά δεδομένα και νεότερες έρευνες απέδειξαν το αντίθετο. Η ζώνη αυτή μετακινείται σε τεράστιες αποστάσεις, ακολουθώντας ρεύματα όπως το Loop Current και το Gulf Stream. Έτσι, ενώ γεννιέται σε πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία νερά, όπως στον δυτικό Κόλπο του Μεξικού, στη συνέχεια εξαπλώνεται στον ανοιχτό ωκεανό.
Ήδη από το 2004 και το 2005, οι δορυφόροι κατέγραψαν τεράστιες λωρίδες sargassum στον Κόλπο του Μεξικού, τροφοδοτημένες από τα ποτάμια Mississippi και Atchafalaya, που εκβάλλουν τεράστιες ποσότητες θρεπτικών ουσιών. Οι συνέπειες ήταν άμεσες: μαζικά ξεβράσματα φυκιών, δαπανηροί καθαρισμοί ακτών, ακόμη και το προσωρινό κλείσιμο ενός πυρηνικού σταθμού στη Φλόριντα το 1991.
Η επιστήμη έχει δείξει ότι το sargassum αναπτύσσεται πολύ πιο γρήγορα σε ρηχά και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά νερά. Μάλιστα, οι δύο βασικοί του τύποι, Sargassum natans και Sargassum fluitans, μπορούν να διπλασιάσουν τη βιομάζα τους σε μόλις έντεκα ημέρες, εφόσον οι συνθήκες είναι ευνοϊκές.
Ο ανθρώπινος παράγοντας
Κεντρικό ρόλο στην εξάπλωση του φαινομένου παίζει η ανθρώπινη δραστηριότητα. Το sargassum χρειάζεται άζωτο και φώσφορο για να αναπτυχθεί, και η αναλογία αυτών των θρεπτικών έχει αλλάξει δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, το άζωτο στο sargassum έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 50%, ενώ ο φώσφορος έχει μειωθεί.
Ο Lapointe εξηγεί ότι αυτή η αλλαγή αντανακλά τη μετατόπιση από φυσικές πηγές θρεπτικών στοιχείων, όπως οι ανοδικές κινήσεις νερού στον ωκεανό, προς ανθρωπογενείς πηγές: αγροτικά λύματα, αστικά απόβλητα και ατμοσφαιρική εναπόθεση. Παράλληλα, η αύξηση των επιπέδων άνθρακα στο sargassum δείχνει πώς η ανθρώπινη ρύπανση διαμορφώνει όχι μόνο την ανάπτυξή του αλλά και τη σύσταση της θαλάσσιας χλωρίδας.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στον Αμαζόνιο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι πλημμύρες και περίοδοι ξηρασίας στην περιοχή επηρεάζουν σημαντικά την ποσότητα θρεπτικών που φτάνουν στον Ατλαντικό, επηρεάζοντας έτσι άμεσα την ανάπτυξη του sargassum. Επιπλέον, οι ίδιες οι μάζες φυκιών καταφέρνουν να επιβιώσουν ακόμη και σε πιο φτωχά νερά, ανακυκλώνοντας θρεπτικά στοιχεία που προέρχονται από τα περιττώματα θαλάσσιων ζώων.
Μια αυξανόμενη απειλή
Η μελέτη του FAU Harbor Branch προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την εντυπωσιακή αλλά ανησυχητική εξάπλωση του sargassum. Με την ανάλυση της διαχρονικής μεταβολής σε άζωτο, φώσφορο και άνθρακα, οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα τις δυνάμεις που καθορίζουν αυτή την τεράστια οικολογική αλλαγή.
Το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο, αλλά εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των αλλαγών που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα στα οικοσυστήματα του πλανήτη και, όπως συμβαίνει συχνά, οι πλήρεις συνέπειες παραμένουν ακόμη αβέβαιες και δυνητικά εκτεταμένες.
[via]
