Κάτω από τα νερά της Βόρειας Θάλασσας, οι επιστήμονες εντόπισαν ένα γεωλογικό φαινόμενο που αψηφά τις βασικές αρχές της επιστήμης της Γεωλογίας. Τεράστιοι σχηματισμοί άμμου, που εκτείνονται σε αρκετά χιλιόμετρα, βρέθηκαν να έχουν αναπτυχθεί με έναν τρόπο που ανατρέπει την καθιερωμένη λογική για τη διαστρωμάτωση του φλοιού της Γης.
Η ανακάλυψη αυτή έγινε από ερευνητές του University of Manchester σε συνεργασία με τον γεωφυσικό Jan Erik Rudjord της νορβηγικής εταιρείας Aker BP. Οι επιστήμονες χαρτογράφησαν με τη βοήθεια σεισμικών δεδομένων μεγάλες εκτάσεις του βυθού και εντόπισαν σχηματισμούς που φαινομενικά είναι «ανεστραμμένοι». Η εικόνα που προκύπτει μοιάζει με ένα γεωλογικό παζλ, όπου οι πιο νέες και βαρύτερες στρώσεις άμμου έχουν βυθιστεί προς τα κάτω, ενώ οι παλαιότερες, ελαφρύτερες και πιο πορώδεις στρώσεις έχουν ανέβει στην κορυφή.
Η ανατροπή των γεωλογικών κανόνων
Στη γεωλογία, οι στρώσεις πετρωμάτων καταγράφουν την ιστορία της Γης σαν τις σελίδες ενός βιβλίου. Κανονικά, οι παλαιότερες στρώσεις βρίσκονται στη βάση και οι νεότερες προς την κορυφή. Όμως, στη Βόρεια Θάλασσα, οι ερευνητές παρατήρησαν το αντίθετο: η βαρύτερη άμμος «κατέβηκε» και έσπρωξε προς τα πάνω τις ελαφρύτερες αποθέσεις, σχηματίζοντας εντυπωσιακούς λόφους άμμου στον βυθό.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «στρωματογραφική αναστροφή» ή «ανεστραμμένη στρωματογραφία». Συνήθως σχετίζεται με γεωλογικές διεργασίες όπως σεισμούς, κατολισθήσεις ή ακόμα και κινήσεις των τεκτονικών πλακών. Όμως, ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε παρατηρηθεί σε τόσο μεγάλη κλίμακα στον πυθμένα μιας θάλασσας.
Οι ερευνητές βάφτισαν τους βυθισμένους σχηματισμούς άμμου «sinkites», ενώ οι ελαφρύτερες στρώσεις που ανυψώθηκαν και «επιπλέουν» επάνω τους πήραν την ονομασία «floatites».
Ένα γεωλογικό φαινόμενο 5 εκατομμυρίων ετών
Η ομάδα υποθέτει ότι το φαινόμενο αυτό συνέβη πριν από περίπου 5,3 εκατομμύρια χρόνια, στη μετάβαση από τη Μειόκαινο στην Πλειόκαινο περίοδο. Εκείνη την εποχή, ο βυθός αποτελούνταν από μια στρώση πλούσια σε μικροσκοπικά θαλάσσια απολιθώματα, η οποία ήταν πιο ελαφριά και πορώδης, ενώ πάνω της υπήρχε ένα πιο βαρύ στρώμα άμμου.
Πιθανές σεισμικές δονήσεις ή άλλες γεωλογικές διαταραχές προκάλεσαν θραύση του ανώτερου στρώματος και μετατροπή του σε άμμο, η οποία κατέρρευσε προς τα κάτω. Έτσι, οι στρώσεις αντάλλαξαν θέσεις και με το πέρασμα εκατομμυρίων ετών καλύφθηκαν από νέες αποθέσεις ιζημάτων, δημιουργώντας την κυματοειδή εικόνα που βλέπουμε σήμερα στον βυθό.
Σεισμική χαρτογράφηση και ανατροπή της εικόνας
Η ανακάλυψη έγινε μέσω της ανάλυσης σεισμικών κυμάτων, μιας μεθόδου που χρησιμοποιείται για να χαρτογραφηθεί το υπέδαφος. Όταν τα ηχητικά κύματα διαπερνούν τα πετρώματα, συμπεριφέρονται διαφορετικά ανάλογα με την πυκνότητα και τη σύστασή τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι ερευνητές μπορούν να σχηματίσουν εικόνα του τι κρύβεται βαθιά κάτω από τον πυθμένα.
Στην περίπτωση της Βόρειας Θάλασσας, τα δεδομένα αποκάλυψαν μεγάλες εκτάσεις με αναστροφή των στρώσεων, κάτι που αιφνιδίασε την επιστημονική κοινότητα.
Επιστημονική σημασία και εφαρμογές
Η κατανόηση αυτής της διεργασίας έχει ιδιαίτερη σημασία, όχι μόνο για την επιστήμη της Γεωλογίας αλλά και για εφαρμογές που σχετίζονται με την ενέργεια και το περιβάλλον. Όπως τονίζει ο Mads Huuse από το University of Manchester, η μελέτη αυτών των «ανεστραμμένων» σχηματισμών μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για τη μετακίνηση υγρών και ιζημάτων στον φλοιό της Γης. Αυτό είναι κρίσιμο για την εκτίμηση υπόγειων κοιτασμάτων, τη σφράγιση γεωλογικών δομών αλλά και την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.
Εάν κατανοήσουμε καλύτερα πώς δημιουργούνται και εξελίσσονται τέτοια φαινόμενα, θα μπορούμε να σχεδιάζουμε πιο ασφαλείς και αποτελεσματικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της γεωλογικής δέσμευσης άνθρακα.
Σκεπτικισμός αλλά και ενθουσιασμός
Όπως συμβαίνει με κάθε νέα επιστημονική ανακάλυψη, υπάρχουν φωνές που αντιμετωπίζουν το μοντέλο με επιφύλαξη. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι απαιτούνται περισσότερα δεδομένα για να επιβεβαιωθεί η υπόθεση. Άλλοι, όμως, βλέπουν σε αυτήν την ανακάλυψη μια ευκαιρία να αναθεωρηθεί ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τις γεωλογικές διεργασίες στον πυθμένα των θαλασσών.
[via]
