Ελάχιστα πράγματα είναι πιο δυσάρεστα από μια τροφική δηλητηρίαση. Ένα γεύμα που ξεκινά με απόλαυση μπορεί μέσα σε λίγες ώρες να μετατραπεί σε εφιάλτη. Πυρετός, πόνοι στο στομάχι, ναυτία και αφυδάτωση αποτελούν την κοινή ιστορία εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο. Όμως μια ομάδα ερευνητών από το University of Maryland φαίνεται πως πλησιάζει σε μια ανακάλυψη που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα: ένα εμβόλιο κατά της Salmonella, του πιο διαδεδομένου και επικίνδυνου μικροβίου που προκαλεί τροφικές λοιμώξεις.
Η Salmonella είναι υπεύθυνη για εκατομμύρια περιστατικά τροφικής δηλητηρίασης παγκοσμίως, ενώ δεκάδες χιλιάδες ασθενείς χρειάζονται νοσηλεία. Αν και οι περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν μέσα σε λίγες ημέρες, ορισμένες εξελίσσονται σε σοβαρές, ακόμα και θανατηφόρες λοιμώξεις, ειδικά σε παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Το ερευνητικό πρόγραμμα του University of Maryland βασίζεται σε ένα νέο εμβόλιο που στοχεύει τρεις υποτύπους της Salmonella, ανάμεσά τους εκείνον που προκαλεί τον τυφοειδή πυρετό (Salmonella Typhi) και δύο ακόμη στελέχη που ευθύνονται για σοβαρές λοιμώξεις σε παιδιά, κυρίως σε φτωχότερες χώρες. Ο τυφοειδής πυρετός είναι ίσως η πιο επικίνδυνη μορφή λοίμωξης από Salmonella, με υψηλό πυρετό, εξανθήματα, αδυναμία και διάρροια που μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες και να απαιτήσει ισχυρή αντιβιοτική αγωγή. Οι πιο συνηθισμένες, μη τυφοειδείς μορφές προκαλούν την κλασική τροφική δηλητηρίαση που όλοι γνωρίζουμε – εμετό, διάρροια και έντονους κοιλιακούς πόνους.
Οι βασικές πηγές μόλυνσης παραμένουν το ανεπαρκώς μαγειρεμένο κρέας, τα ωμά αυγά, τα πλυμένα ανεπαρκώς φρούτα και λαχανικά, αλλά και η επαφή με φορείς του μικροβίου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά στις φτωχές χώρες, η Salmonella εξαπλώνεται και μέσω νερού μολυσμένου με ούρα ή κόπρανα.
Το νέο εμβόλιο, που φέρει την κωδική ονομασία TSCV (trivalent Salmonella conjugate vaccine), είναι ένα λεγόμενο «συζευγμένο» εμβόλιο. Αυτό σημαίνει ότι συνδυάζει πολυσακχαρίτες –δηλαδή σάκχαρα που προέρχονται από το εξωτερικό περίβλημα του βακτηρίου– με μια πρωτεΐνη-φορέα που ενισχύει την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο συνδυασμός αυτός βοηθά τον οργανισμό να αναγνωρίζει πιο εύκολα τον παθογόνο μικροοργανισμό και να δημιουργεί αντισώματα που τον εξουδετερώνουν.
Η ερευνητική ομάδα δοκίμασε το TSCV σε μια μικρής κλίμακας κλινική μελέτη φάσης Ι, με τη συμμετοχή 22 υγιών εθελοντών στις ΗΠΑ. Δύο ομάδες έλαβαν διαφορετικές δόσεις του εμβολίου, ενώ μια τρίτη ομάδα έλαβε εικονικό φάρμακο (placebo). Οι πρώτες δοκιμές επικεντρώθηκαν στην ασφάλεια και την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Medicine, ήταν εντυπωσιακά: το εμβόλιο κρίθηκε ασφαλές, με τις συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες να περιορίζονται σε ήπιο πόνο στο σημείο της ένεσης.
Πέρα όμως από την ασφάλεια, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όλοι οι εμβολιασμένοι συμμετέχοντες ανέπτυξαν ισχυρή ανοσολογική απόκριση απέναντι και στους τρεις υποτύπους της Salmonella. Ο οργανισμός τους παρήγαγε αντισώματα, αποδεικνύοντας ότι το εμβόλιο «εκπαιδεύει» αποτελεσματικά το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να αντιμετωπίζει το παθογόνο.
Ο καθηγητής Myron Levine, εκ των συγγραφέων της μελέτης, χαρακτήρισε τα ευρήματα «ισχυρή βάση για τα επόμενα στάδια της έρευνας». Παράλληλα, ο επικεφαλής ερευνητής Wilbur Chen υπογράμμισε ότι «το TSCV δείχνει να έχει τη δυνατότητα να προστατεύσει παιδιά σε περιοχές όπου ο τυφοειδής πυρετός και οι λοιμώξεις από Salmonella παραμένουν θανατηφόρες».
Αν και η μελέτη βασίστηκε σε μικρό δείγμα, τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά. Τα επόμενα στάδια των δοκιμών θα πρέπει να επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε μεγαλύτερους πληθυσμούς και σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Αν όλα πάνε καλά, το TSCV θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για τη δημόσια υγεία, μειώνοντας δραστικά τις λοιμώξεις από Salmonella παγκοσμίως.
Το όφελος δεν θα περιοριστεί μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι υποτύποι που στοχεύει το εμβόλιο ευθύνονται και για μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων τροφικής δηλητηρίασης στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Ένα αποτελεσματικό εμβόλιο θα μπορούσε επομένως να μειώσει όχι μόνο τους θανάτους, αλλά και τα εκατομμύρια περιστατικά που επιβαρύνουν κάθε χρόνο τα συστήματα υγείας και την οικονομία.
Μέχρι τότε, οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι η πρόληψη εξακολουθεί να ξεκινά από την καθημερινή υγιεινή: καλό πλύσιμο των χεριών, σωστό μαγείρεμα των τροφών και αποφυγή κατανάλωσης ωμών προϊόντων ζωικής προέλευσης. Ωστόσο, η προοπτική ενός εμβολίου που θα μπορούσε να «εξουδετερώσει» τη Salmonella δίνει ελπίδα ότι κάποια στιγμή στο μέλλον, η τροφική δηλητηρίαση μπορεί να ανήκει οριστικά στο παρελθόν.
[via]
