Επαναστατικό εμβόλιο εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό να καταστρέφει κάθε τύπο καρκίνου

Επιστήμονες του University of Florida (UF) φέρνουν μια από τις πιο ελπιδοφόρες εξελίξεις στον τομέα της ογκολογίας: ένα πειραματικό mRNA εμβόλιο που δεν στοχεύει έναν συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, αλλά εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί σε οποιοδήποτε κακοήθη κύτταρο. Η νέα αυτή προσέγγιση, που βασίζεται σε τεχνολογία παρόμοια με εκείνη των εμβολίων κατά της Covid-19, ενδέχεται να αποτελέσει τη βάση για μια «καθολική» αντικαρκινική θεραπεία, ικανή να αντικαταστήσει ή και να εξαλείψει την ανάγκη για χημειοθεραπείες, ακτινοβολίες και χειρουργικές επεμβάσεις.

Η ερευνητική ομάδα, υπό τον παιδο-ογκολόγο Elias Sayour, είχε προηγουμένως σημειώσει επιτυχία σε κλινική μελέτη για την αντιμετώπιση του επιθετικού εγκεφαλικού όγκου γλοιοβλαστώματος. Με βάση αυτή την επιτυχία, οι επιστήμονες επανασχεδίασαν το mRNA εμβόλιο με τρόπο ώστε να μην περιορίζεται πλέον σε έναν τύπο όγκου, αλλά να ενισχύει συνολικά την ανοσολογική απάντηση απέναντι σε κάθε μορφή καρκίνου.

Το κεντρικό στοιχείο αυτής της τεχνολογίας είναι ότι το mRNA δρα ως «οδηγός» που δίνει εντολές στα ανοσοκύτταρα να επιτεθούν σε οποιονδήποτε όγκο, όπως ακριβώς θα αντιδρούσαν σε έναν ιό. Όπως εξηγεί ο Sayour, το εύρημα αυτό αποδεικνύει ότι ακόμη και ένα μη στοχευμένο mRNA εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει ειδική αντικαρκινική δράση, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία εμβολίων ευρείας εφαρμογής, χωρίς να απαιτείται εξατομίκευση ανά ασθενή.

Η δράση του εμβολίου βασίζεται στην ικανότητά του να ενεργοποιεί την έκφραση μιας πρωτεΐνης, της PD-L1, η οποία είναι παρούσα σε καρκινικά κύτταρα και βοηθά αυτά τα κύτταρα να παραμένουν «αόρατα» για το ανοσοποιητικό σύστημα. Με την τεχνητή ενεργοποίηση της PD-L1, το εμβόλιο ουσιαστικά ξεγυμνώνει τα καρκινικά κύτταρα, καθιστώντας τα ευάλωτα στις φυσικές άμυνες του οργανισμού. Η καινοτομία αυτή επιτρέπει στους θεραπευτικούς μηχανισμούς να εντοπίζουν και να καταστρέφουν πιο αποτελεσματικά τα κακοήθη κύτταρα.

Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου αποδείχθηκε σε δοκιμές με ποντίκια που έφεραν μελάνωμα. Εκεί, το εμβόλιο κατάφερε να εξαλείψει καρκινικούς όγκους που είχαν αντισταθεί σε προηγούμενες φαρμακευτικές θεραπείες. Αντίστοιχα θετικά αποτελέσματα καταγράφηκαν και σε άλλα μοντέλα καρκίνου, όπως του εγκεφάλου, του δέρματος και των οστών, χωρίς να απαιτείται συνδυασμός με άλλες θεραπείες.

Σε αντίθεση με τη γενική τάση προς την εξατομικευμένη ιατρική και τις θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένα γενετικά προφίλ, αυτή η στρατηγική ακολουθεί έναν διαφορετικό δρόμο. Όπως επισημαίνει ο Duane Mitchell, συν-συγγραφέας της μελέτης, η προσέγγιση αυτή δείχνει ότι μια έντονη γενική ανοσολογική ώθηση, χωρίς αναγκαία στόχευση συγκεκριμένου τύπου όγκου, μπορεί να προκαλέσει εξίσου ισχυρή αντικαρκινική αντίδραση. Με λίγα λόγια, μπορεί να οδηγήσει σε ένα εμβόλιο αντικαρκινικής δράσης που διατίθεται «έτοιμο στο ράφι».

Η ιδέα ότι ένα μη εξειδικευμένο εμβόλιο μπορεί να κινητοποιήσει το ανοσοποιητικό τόσο δυναμικά έχει τις ρίζες της σε ερευνητικά ευρήματα από τη δεκαετία του '90, όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν πως το mRNA θα μπορούσε να δώσει οδηγίες στα ανοσοκύτταρα για να επιτεθούν σε συγκεκριμένες απειλές. Ωστόσο, το μεγάλο εμπόδιο ήταν η αστάθεια του mRNA, που καθιστούσε δύσκολη τη χορήγησή του στον ανθρώπινο οργανισμό. Η λύση ήρθε περίπου πριν από μια δεκαετία, με την ανακάλυψη των λιπιδικών νανοσωματιδίων, τα οποία μπορούν να μεταφέρουν το mRNA με ασφάλεια στον οργανισμό. Η τεχνολογία αυτή απογειώθηκε κατά την πανδημία, με την ανάπτυξη των εμβολίων κατά της Covid-19.

Η σημερινή μελέτη αναδεικνύει το πώς μια «γενικής χρήσης» mRNA φόρμουλα μπορεί να λειτουργήσει όχι μόνο ως εργαλείο ενίσχυσης του ανοσοποιητικού, αλλά και ως μηχανισμός αποκάλυψης των καρκινικών κυττάρων, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα των σημερινών θεραπειών. Αν και η συγκεκριμένη προσέγγιση βρίσκεται ακόμη στο στάδιο των προκλινικών δοκιμών σε ζώα, δημιουργεί ισχυρές βάσεις για ένα μελλοντικό «καθολικό» αντικαρκινικό εμβόλιο.

[via]