Μια νέα και εξαιρετικά σπάνια ανακάλυψη ήρθε να ταράξει τη ρουτίνα των αστρονόμων: ένας κομήτης που προέρχεται από άλλο αστρικό σύστημα, πέρα από τα όρια του Ηλιακού μας Συστήματος, εντοπίστηκε να διασχίζει τον ουρανό. Ο κομήτης αυτός φέρει την ονομασία 3I/ATLAS και είναι μόλις ο τρίτος διαστρικός επισκέπτης που έχει καταγραφεί στην ιστορία της αστρονομίας.
Ο πρώτος εντοπισμός του σημειώθηκε την 1η Ιουλίου 2025 από το τηλεσκόπιο του προγράμματος ATLAS στη Χιλή. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν αμέσως ότι η τροχιά του δεν ταίριαζε με αυτή ενός αντικειμένου που προέρχεται από το Ηλιακό Σύστημα. Αντιθέτως, όλα τα στοιχεία υποδείκνυαν ότι είχε ξεκινήσει το ταξίδι του από τα βάθη του διαστρικού χώρου, και σύντομα οι διεθνείς αστρονομικές ομάδες επιβεβαίωσαν τη διαστρική του προέλευση.
Ο 3I/ATLAS βρίσκεται αυτή τη στιγμή περίπου 670 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο και αναμένεται να πλησιάσει περισσότερο στα τέλη Οκτωβρίου του 2025, περνώντας ελαφρώς εντός της τροχιάς του Άρη. Το μέγεθός του υπολογίζεται έως και τα 20 χιλιόμετρα, ενώ η ταχύτητά του σε σχέση με τον Ήλιο φτάνει τα 60 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Παρόλο που εντυπωσιάζει με την παρουσία του, δεν αποτελεί απειλή για τη Γη, καθώς δεν πρόκειται να πλησιάσει πιο κοντά από 240 εκατομμύρια χιλιόμετρα – απόσταση πάνω από ενάμιση φορά μεγαλύτερη από τη μέση απόσταση Γης-Ήλιου.
Ο Ευρωπαϊκός Διαστημικός Οργανισμός (ESA) αντέδρασε άμεσα στην ανακάλυψη, ενεργοποιώντας τα συστήματα εντοπισμού και παρακολούθησής της. Αστρονόμοι του ESA, μέσω αυτοματοποιημένων ειδοποιήσεων, ξεκίνησαν να συμβάλλουν στη διεθνή προσπάθεια καταγραφής της πορείας του κομήτη, αλλά και στον εντοπισμό πιθανών προηγούμενων εμφανίσεών του σε παλαιότερα δεδομένα – μια διαδικασία γνωστή ως “προανάκτηση”.
Η παρακολούθηση του 3I/ATLAS πραγματοποιείται από τηλεσκόπια σε Χαβάη, Χιλή και Αυστραλία, τόσο ιδιόκτητα όσο και σε συνεργασία με άλλους διεθνείς φορείς. Αν και ο κομήτης αυτός δεν συγκαταλέγεται στους λεγόμενους «κοντινούς στη Γη» διαστημικούς κινδύνους, η παρακολούθησή του εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αποστολής του ESA για την ανίχνευση και κατανόηση ουράνιων σωμάτων που δυνητικά απειλούν τον πλανήτη μας.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο 3I/ATLAS φαίνεται να είναι ενεργός κομήτης. Καθώς πλησιάζει τον Ήλιο, ενδέχεται να θερμανθεί αρκετά ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία εξάχνωσης: οι παγωμένες ουσίες του μετατρέπονται απευθείας σε αέρια, απελευθερώνοντας σκόνη και πάγο στο Διάστημα και σχηματίζοντας τη χαρακτηριστική φωτεινή κόμη και ουρά. Ωστόσο, όταν θα βρεθεί στο πλησιέστερο σημείο του ως προς τη Γη, θα είναι «κρυμμένος» πίσω από τον Ήλιο και δεν θα είναι ορατός. Οι επιστήμονες αναμένουν την επανεμφάνισή του στις αρχές Δεκεμβρίου, οπότε και θα έχουν μια νέα ευκαιρία για παρατηρήσεις.
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αντικείμενα όπως ο 3I/ATLAS έγκειται στο γεγονός ότι δεν έχουν καμία σχέση με το Ηλιακό μας Σύστημα. Σε αντίθεση με όλους τους γνωστούς πλανήτες, φεγγάρια, αστεροειδείς και κομήτες που μοιράζονται κοινή καταγωγή, οι διαστρικοί επισκέπτες προέρχονται από μακρινούς πλανητικούς δίσκους. Αποτελούν απομεινάρια άλλων συστημάτων, μεταφέροντας ενδείξεις για το πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται οι κόσμοι πέρα από τα όρια του δικού μας.
Είναι αβέβαιο πότε –ή αν– η ανθρωπότητα θα καταφέρει να φτάσει σε άλλους πλανήτες. Μέχρι τότε, αυτοί οι «κοσμικοί ταξιδιώτες» μας προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να αγγίξουμε, έστω έμμεσα, το άγνωστο.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ESA προετοιμάζει την αποστολή Comet Interceptor, η οποία θα εκτοξευθεί το 2029 και θα τοποθετηθεί στο σημείο L2 Sun–Earth, περιμένοντας έναν στόχο: έναν παρθένο κομήτη από το νέφος Oort ή, με λίγη τύχη, έναν νέο διαστρικό επισκέπτη. Αν και είναι απίθανο να εντοπιστεί εγκαίρως ένας προσβάσιμος διαστρικός στόχος για την αποστολή αυτή, το Comet Interceptor λειτουργεί ως πρότυπο για μελλοντικές αποστολές άμεσης αντίδρασης που θα επιχειρούν να συναντήσουν τέτοιους εξωτικούς επισκέπτες.
[via]
