Καθώς η ανθρωπότητα ετοιμάζεται για πιο φιλόδοξες αποστολές στο Διάστημα και συγκεκριμένα προς τον Άρη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται αν θα μπορούσε κάποιος να συλλάβει και να γεννήσει παιδί μακριά από τη Γη. Η επιστημονική κοινότητα αρχίζει να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο, καθώς ένα ταξίδι μετ’ επιστροφής στον κόκκινο πλανήτη μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες, χρόνος αρκετός για να ολοκληρωθεί μια εγκυμοσύνη. Τι θα συνέβαινε, όμως, αν ένα μωρό γεννιόταν στο Διάστημα;
Ο δρόμος για τη γέννηση δεν είναι απλός ούτε στη Γη. Περίπου τα δύο τρίτα των ανθρώπινων εμβρύων δεν καταφέρνουν ποτέ να γεννηθούν, καθώς πολλές απώλειες σημειώνονται τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση, συχνά προτού η μητέρα καταλάβει ότι είναι έγκυος. Οι αποβολές αυτές οφείλονται κυρίως στο ότι το έμβρυο δεν αναπτύσσεται σωστά ή δεν εμφυτεύεται επιτυχώς στο τοίχωμα της μήτρας. Η κύηση αποτελεί μια αλυσίδα από κρίσιμα βιολογικά στάδια, το καθένα με τον δικό του βαθμό επιτυχίας. Στη Γη, μπορούμε να υπολογίσουμε τις πιθανότητες αυτές με βάση την ιατρική έρευνα και τα υπάρχοντα βιολογικά μοντέλα. Στο Διάστημα, όμως, οι συνθήκες αλλάζουν ριζικά.
Η μικροβαρύτητα, που χαρακτηρίζει τα διαστημικά ταξίδια, ενδεχομένως να καθιστά πιο δύσκολη τη σύλληψη λόγω της έλλειψης φυσικού προσανατολισμού. Ωστόσο, οι επιστήμονες θεωρούν πως, εφόσον η εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς, η εγκυμοσύνη θα μπορούσε να συνεχιστεί χωρίς μεγάλες παρεμβολές.
Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τον τοκετό και τη φροντίδα ενός νεογέννητου. Σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, κάθε κίνηση, από τη γέννα μέχρι το τάισμα, γίνεται πιο πολύπλοκη. Τα υγρά αιωρούνται, τα σώματα δεν παραμένουν σε σταθερή θέση, και αυτό καθιστά τη διαδικασία του τοκετού αλλά και τη μεταγεννητική φροντίδα ιδιαίτερα περίπλοκη.
Παρά ταύτα, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει ήδη εμπειρία με περιβάλλον μικροβαρύτητας, καθώς το έμβρυο αναπτύσσεται στο αμνιακό υγρό, ένα περιβάλλον που προσομοιάζει με τις συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Ακόμα και οι αστροναύτες προπονούνται σε δεξαμενές νερού για να συνηθίσουν τις συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Σε αυτό το πλαίσιο, η μήτρα λειτουργεί ήδη ως ένας φυσικός «προσομοιωτής Διαστήματος».
Ωστόσο, η βαρύτητα είναι μόνο μία παράμετρος. Η μεγαλύτερη απειλή για μια εγκυμοσύνη στο Διάστημα είναι η κοσμική ακτινοβολία. Εκτός της ατμόσφαιρας και του μαγνητικού πεδίου της Γης, το ανθρώπινο σώμα είναι εκτεθειμένο σε υψηλής ενέργειας σωματίδια, γυμνούς ατομικούς πυρήνες που ταξιδεύουν με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός. Όταν αυτοί οι πυρήνες διαπερνούν το ανθρώπινο σώμα, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές κυτταρικές βλάβες. Εάν ένα τέτοιο σωματίδιο πλήξει το DNA, ενδέχεται να προκαλέσει μεταλλάξεις που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου. Ακόμα και όταν τα κύτταρα επιβιώσουν, η ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει φλεγμονώδεις αντιδράσεις, διαταράσσοντας την ομαλή λειτουργία των οργάνων.
Η πρώτη φάση της εγκυμοσύνης είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, καθώς το έμβρυο αναπτύσσεται ταχύτατα. Ένα και μόνο πλήγμα από κοσμική ακτινοβολία κατά τις πρώτες εβδομάδες μπορεί να είναι θανατηφόρο για το έμβρυο. Ωστόσο, δεδομένου του μικροσκοπικού μεγέθους του, μια άμεση σύγκρουση με ακτινοβολία θεωρείται απίθανη και αν συμβεί, πιθανόν να προκαλέσει μια αθόρυβη, πρόωρη αποβολή.
Καθώς η εγκυμοσύνη προχωρά, οι κίνδυνοι μετατοπίζονται. Όταν ολοκληρωθεί η δημιουργία του πλακούντα και η ροή του αίματος μεταξύ μητέρας και εμβρύου σταθεροποιηθεί, το έμβρυο αναπτύσσεται ραγδαία. Αυτό το μεγαλύτερο μέγεθος αποτελεί πλέον μεγαλύτερο στόχο για την ακτινοβολία. Αν ένα κοσμικό σωματίδιο πλήξει τον μυ της μήτρας, μπορεί να προκαλέσει συσπάσεις και πρόωρο τοκετό, ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο σενάριο, ειδικά στο Διάστημα, όπου η νεογνική υποστήριξη είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
Και μετά τη γέννηση όμως, οι δυσκολίες συνεχίζονται. Ένα μωρό μεγαλωμένο σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας ενδέχεται να αντιμετωπίσει προβλήματα στην ανάπτυξη των κινητικών του λειτουργιών. Δεξιότητες όπως το σήκωμα του κεφαλιού, το κάθισμα ή το περπάτημα βασίζονται στην αίσθηση του «πάνω» και του «κάτω», που στο Διάστημα απουσιάζει. Επιπλέον, ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος παραμένει ευάλωτος στην ακτινοβολία, και η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να επηρεάσει τη γνωστική ανάπτυξη, τη μνήμη και τη συμπεριφορά του παιδιού μακροπρόθεσμα.
Συμπερασματικά, ναι, είναι πιθανό ένα μωρό να γεννηθεί στο Διάστημα, αλλά οι κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί. Μέχρι να βρεθούν τρόποι προστασίας από την ακτινοβολία, να μειωθούν οι πιθανότητες πρόωρου τοκετού και να εξασφαλιστούν οι συνθήκες σωστής ανάπτυξης ενός βρέφους στη μικροβαρύτητα, η εγκυμοσύνη στο Διάστημα παραμένει ένα επιστημονικό πείραμα για το πολύ μακρινό μέλλον.
[via]
