Η Ευρώπη «τα παίζει όλα για όλα»: Επένδυση €902 εκατ. για να φτιάξει τη δική της SpaceX

Η Ευρώπη αποφάσισε επιτέλους να λύσει τον γόρδιο δεσμό της εξάρτησής της από τις ΗΠΑ και τον Elon Musk. Με μια «ένεση» ρευστότητας που αγγίζει τα 902 εκατομμύρια ευρώ, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και τα κράτη-μέλη του στρέφουν το τιμόνι προς μια νέα, τολμηρή κατεύθυνση: τη δημιουργία της δικής τους SpaceX.

Το τέλος της αθωότητας και η «εμμονή» με τον Musk

Για δεκαετίες, η Ευρώπη επαναπαυόταν στις δάφνες της σειράς πυραύλων Ariane. Ήταν αξιόπιστοι, ήταν ευρωπαϊκοί και έκαναν τη δουλειά. Ωστόσο, η ραγδαία άνοδος της SpaceX με τους επαναχρησιμοποιήσιμους πυραύλους Falcon 9 και η ταυτόχρονη «τέλεια καταιγίδα» που έπληξε την ευρωπαϊκή διαστημική βιομηχανία (καθυστερήσεις στο Ariane 6, αποτυχίες του Vega-C και απώλεια των ρωσικών Soyuz λόγω του πολέμου στην Ουκρανία) άφησαν την γηραιά ήπειρο καθηλωμένη στο έδαφος.

Η ειρωνεία ήταν σκληρή: για να στείλει τους δορυφόρους της (όπως αυτούς του συστήματος Galileo) στο διάστημα, η Ευρώπη αναγκάστηκε να πληρώσει τον ανταγωνιστή της, την SpaceX. Αυτή η «ταπείνωση» φαίνεται πως ήταν το ξυπνητήρι που χρειαζόταν οι Βρυξέλλες και η έδρα του ESA στο Παρίσι.

Τα 902 εκατομμύρια του «European Launcher Challenge»

Η απάντηση ήρθε με τη μορφή ενός μαζικού χρηματοδοτικού πακέτου 902 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο κατευθύνεται κυρίως στο λεγόμενο "European Launcher Challenge". Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που αλλάζει ριζικά τη φιλοσοφία του ESA. Αντί ο οργανισμός να σχεδιάζει πυραύλους και να πληρώνει εταιρείες για να τους κατασκευάσουν, πλέον υιοθετεί το μοντέλο της NASA: ζητάει μια «υπηρεσία ταξί» για το Διάστημα και αφήνει την αγορά να βρει τη λύση.

Το ποσό αυτό δεν είναι απλά μια επιδότηση, αλλά το καύσιμο για να πυροδοτηθεί ένας εμπορικός πόλεμος καινοτομίας εντός της Ευρώπης. Στόχος είναι να αναδειχθούν εταιρείες που θα μπορούν να μεταφέρουν φορτία (και μελλοντικά αστροναύτες) στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) ή στους διαδόχους του, και να επιστρέφουν στη Γη. Ακριβώς δηλαδή ό,τι κάνει η κάψουλα Dragon της SpaceX.

Οι «εκλεκτοί» της νέας εποχής

Στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας βρίσκονται ήδη δύο βασικοί παίκτες που έχουν εξασφαλίσει τα πρώτα συμβόλαια για το πρόγραμμα LEO Cargo Return Service:

1. The Exploration Company: Μια γαλλο-γερμανική startup που έχει κάνει αίσθηση στην αγορά. Αναπτύσσει την κάψουλα Nyx, ένα επαναχρησιμοποιούμενο σκάφος που υπόσχεται να μειώσει δραματικά το κόστος μεταφοράς φορτίων. Η ευελιξία και η ταχύτητά της θυμίζουν έντονα τις πρώτες μέρες της εταιρείας του Musk.
2. Thales Alenia Space: Ο «γίγαντας» της ευρωπαϊκής αεροδιαστημικής, που φέρνει στο τραπέζι την εμπειρία και την τεχνογνωσία δεκαετιών, προσπαθώντας να αποδείξει ότι και οι παλιοί παίκτες μπορούν να καινοτομήσουν.

Από την ανάπτυξη στην αγορά υπηρεσιών

Η πιο σημαντική αλλαγή δεν είναι τα χρήματα, αλλά η νοοτροπία. Η Ευρώπη συνειδητοποίησε (κάλλιο αργά, παρά ποτέ...) ότι το κρατικό μονοπώλιο στο Διάστημα πέθανε. Το νέο μοντέλο προβλέπει ότι ο ESA θα είναι απλώς ο «πελάτης». Θα αγοράζει εισιτήρια, δεν θα αγοράζει τα λεωφορεία.

Αυτό το άνοιγμα στον ανταγωνισμό ελπίζεται ότι θα δημιουργήσει ένα οικοσύστημα όπου startups από τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία θα μπορούν να ανταγωνιστούν στα ίσα, ρίχνοντας το κόστος και αυξάνοντας την αξιοπιστία.

Το στοίχημα της ανεξαρτησίας

Για την Ευρώπη, το ζήτημα είναι υπαρξιακό. Χωρίς αυτόνομη πρόσβαση στο Διάστημα, δεν υπάρχει στρατηγική αυτονομία. Τα 902 εκατομμύρια ευρώ είναι η προκαταβολή για να μην ξαναβρεθεί η ήπειρος στην ανάγκη κανενός τρίτου για να κοιτάξει τα άστρα.

Ο δρόμος, βέβαια, είναι μακρύς. Η SpaceX βρίσκεται ήδη χρόνια μπροστά, πραγματοποιώντας εκτοξεύσεις σχεδόν κάθε εβδομάδα. Όμως, με το Ariane 6 να ετοιμάζεται (έστω και αργά) και τις νέες εμπορικές πρωτοβουλίες να παίρνουν σάρκα και οστά, η Ευρώπη φαίνεται ότι αυτή τη φορά είναι αποφασισμένη να τρέξει.