Η ενηλικίωση θεωρείται συνήθως η περίοδος της ανεξαρτησίας, των πρώτων μεγάλων αποφάσεων και της ελευθερίας που φέρνει η ζωή μετά το σχολείο. Όμως, σύμφωνα με νέα επιστημονικά δεδομένα, είναι επίσης η στιγμή που ξεκινά μια αόρατη αλλά κρίσιμη μεταβολή: η επιδείνωση της υγείας της καρδιάς. Και το σημείο καμπής δεν βρίσκεται στα 40 ή στα 50, αλλά γύρω στα… 17.
Μια νέα ανάλυση που παρουσιάστηκε στο The Conversation και βασίζεται σε ερευνητικά δεδομένα από το 2025 δείχνει ότι η καρδιαγγειακή υγεία αρχίζει να φθίνει πολύ νωρίτερα απ’ όσο φανταζόμασταν. Ο λόγος δεν είναι μόνο βιολογικός, αλλά κυρίως συμπεριφορικός. Στην ηλικία των 18 έως 25, οι νέοι περνούν από δραματικές αλλαγές: απομακρύνονται από το σπίτι, αρχίζουν σπουδές ή εργασία, δημιουργούν νέους κοινωνικούς κύκλους και μαθαίνουν να αυτοδιαχειρίζονται τη ζωή τους. Μέσα σε αυτή τη μετάβαση, όμως, καθιερώνονται και συνήθειες που επιβαρύνουν την καρδιά, όπως η καθιστική ζωή, η κατανάλωση πρόχειρου φαγητού, η αυξημένη χρήση καπνού και αλκοόλ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόλις 1 στους 4 νέους διατηρεί υγιεινές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το αποτέλεσμα φαίνεται ήδη στα δεδομένα δημόσιας υγείας: από το 2010, τα περιστατικά καρδιοπάθειας σε άτομα κάτω των 40 ετών έχουν υπερδιπλασιαστεί και έχουν τριπλασιαστεί σε όσους χρησιμοποιούν προϊόντα νικοτίνης.
Η ερευνήτρια και νοσηλεύτρια πρωτοβάθμιας φροντίδας που υπογράφει τη μελέτη εξηγεί ότι πολλοί από τους ασθενείς της, μόλις στα 20 τους, εμφανίζουν ήδη αυξημένη πίεση, υψηλό σάκχαρο ή δείκτη μάζας σώματος που αγγίζει τα όρια της παχυσαρκίας. Οι δείκτες αυτοί δεν είναι απλώς αριθμοί· είναι προειδοποιήσεις για μια πορεία που ξεκινά πολύ νωρίς.
Η πιο κοινή μορφή καρδιοπάθειας, η αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσος, αναπτύσσεται όταν λιπαρές πλάκες αρχίζουν να συσσωρεύονται στα αγγεία, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος. Αυτή η διαδικασία δεν ξεκινά στη μέση ηλικία, αλλά στην εφηβεία. Μελέτες δείχνουν ότι γύρω στα 17, οι συνολικές βαθμολογίες καρδιακής υγείας —που συνδυάζουν στοιχεία όπως διατροφή, φυσική δραστηριότητα, ύπνο και κλινικούς δείκτες— αρχίζουν να επιδεινώνονται.
Με άλλα λόγια, όταν πολλοί νέοι ετοιμάζονται να αποφοιτήσουν από το λύκειο, οι παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθειες έχουν ήδη αρχίσει να εγκαθίστανται. Η καλή είδηση είναι ότι πρόκειται για παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν.
Ένας από τους σημαντικότερους είναι η νικοτίνη. Η χρήση τσιγάρων, ηλεκτρονικών τσιγάρων και άλλων προϊόντων νικοτίνης έχει αυξηθεί ραγδαία: από το 21% των ατόμων 18-23 ετών το 2002, σε 43% το 2018. Η νικοτίνη καταστρέφει τα αγγεία και επιταχύνει τη δημιουργία πλάκας, θέτοντας τις βάσεις για μελλοντικά καρδιολογικά προβλήματα.
Ο δεύτερος μεγάλος παράγοντας είναι η παχυσαρκία. Ένας στους πέντε νέους κάτω των 25 έχει δείκτη μάζας σώματος άνω του 30, ενώ οι προβλέψεις δείχνουν ότι έως τα 35 τους, σχεδόν 3 στους 5 θα βρίσκονται στην ίδια κατηγορία. Ταυτόχρονα, λιγότεροι από τους μισούς ενήλικες ηλικίας 18-34 αναγνωρίζουν τη χοληστερίνη, την παχυσαρκία, την πίεση και την αδράνεια ως παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια.
Αλλά η υγεία της καρδιάς δεν εξαρτάται μόνο από προσωπικές επιλογές. Οι κοινωνικές και πολιτικές δομές παίζουν τεράστιο ρόλο. Για παράδειγμα, η Affordable Care Act στις ΗΠΑ, που επιτρέπει στους νέους να παραμένουν ασφαλισμένοι μέσω των γονέων τους έως τα 26, έχει αυξήσει την πρόσβαση σε προληπτικές υπηρεσίες όπως ελέγχους πίεσης και εξετάσεις αίματος. Παρ’ όλα αυτά, τα ποσοστά επίσκεψης για προληπτική φροντίδα παραμένουν χαμηλά.
Η ευκολότερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας —μέσω τηλεϊατρικής ή προγραμμάτων χαμηλού κόστους— μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά. Και αν οι γιατροί δεν θίξουν το θέμα της καρδιάς σε έναν προληπτικό έλεγχο, οι ίδιοι οι νέοι μπορούν να ξεκινήσουν τη συζήτηση.
Η τοποθεσία, η εκπαίδευση και η οικονομική σταθερότητα επηρεάζουν επίσης τη μακροπρόθεσμη καρδιοαγγειακή υγεία. Οι γειτονιές με πάρκα και πράσινους χώρους ευνοούν τη φυσική δραστηριότητα, ενώ η εκπαίδευση και η σταθερή εργασία μειώνουν το άγχος και εξασφαλίζουν καλύτερη πρόσβαση σε υγιεινή διατροφή και περίθαλψη.
Κομβικός παράγοντας είναι και οι κοινωνικές σχέσεις. Η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς έχουν καλύτερη καρδιακή υγεία και γενικότερη ευεξία. Ωστόσο, η ψηφιακή εποχή περιπλέκει το τοπίο: 1 στους 3 εφήβους αναφέρει ότι χρησιμοποιεί σχεδόν διαρκώς τα social media, αλλά αυτές οι διαδικτυακές επαφές δεν προσφέρουν τα ίδια οφέλη με τις διαπροσωπικές σχέσεις πρόσωπο με πρόσωπο.
Οι ειδικοί προτείνουν ένα σύνολο οκτώ τροποποιήσιμων παραγόντων, γνωστών ως Essential 8, που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Τέσσερις από αυτούς σχετίζονται με συμπεριφορές: αποφυγή νικοτίνης, τουλάχιστον 150 λεπτά φυσικής δραστηριότητας την εβδομάδα, επαρκής ύπνος (7-9 ώρες τη νύχτα) και ισορροπημένη διατροφή με ψάρια, φρούτα του δάσους και λαχανικά. Οι υπόλοιποι τέσσερις είναι κλινικοί δείκτες: πίεση, σάκχαρο, χοληστερίνη και δείκτης μάζας σώματος.
Αν και οι περισσότεροι νέοι θεωρούν ότι είναι «πολύ μικροί» για να ανησυχούν για την καρδιά τους, οι επιστήμονες τονίζουν ότι οι συνήθειες που καθιερώνονται στα 17 και στα 20, είναι εκείνες που καθορίζουν την υγεία της καρδιάς στα 40 ή στα 60.
[source]
