Μια νέα ανακάλυψη έρχεται να ταράξει τα νερά στον χώρο της ψυχικής υγείας και συγκεκριμένα στην κατανόηση των αγχωδών διαταραχών. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UC Davis Health) εντόπισαν μια σημαντική βιοχημική ένδειξη που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στο έντονο στρες και το άγχος. Σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Molecular Psychiatry, τα άτομα που υποφέρουν από διαταραχές άγχους παρουσιάζουν συστηματικά χαμηλότερα επίπεδα ενός βασικού θρεπτικού συστατικού στον εγκέφαλό τους: της χολίνης.
Η ανακάλυψη αυτή, η οποία βασίστηκε στη μεγαλύτερη έως τώρα μετα-ανάλυση δεδομένων του είδους της, ρίχνει φως στους βιολογικούς μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από μια από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές νόσους της εποχής μας και ανοίγει τον δρόμο για νέες, διατροφικές προσεγγίσεις στη θεραπεία της.
Το βιοχημικό «κενό» στον Προμετωπιαίο Φλοιό
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Richard Maddock και τον επίκουρο καθηγητή Jason Smucny από το Τμήμα Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών του UC Davis, ανέλυσε δεδομένα από 25 προηγούμενες μελέτες. Συνολικά, εξέτασαν τους εγκεφάλους 370 ατόμων με διαγνωσμένη αγχώδη διαταραχή και τους συνέκριναν με 342 υγιείς εθελοντές.
Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: Οι ασθενείς με άγχος εμφάνιζαν επίπεδα χολίνης μειωμένα κατά περίπου 8% σε σχέση με τον μέσο όρο. Η έλλειψη αυτή ήταν ιδιαίτερα αισθητή στον προμετωπιαίο φλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου που λειτουργεί ως το «κέντρο ελέγχου» μας. Ο προμετωπιαίος φλοιός είναι υπεύθυνος για κρίσιμες λειτουργίες όπως η λογική σκέψη, η ρύθμιση των συναισθημάτων και η λήψη αποφάσεων. Όταν αυτή η περιοχή υπολειτουργεί ή δεν διαθέτει τα απαραίτητα «καύσιμα», η ικανότητα του ατόμου να διαχειριστεί τον φόβο και το στρες μειώνεται δραματικά.
«Ένα ποσοστό της τάξης του 8% μπορεί να ακούγεται μικρό, αλλά όταν μιλάμε για τη χημεία του εγκεφάλου, είναι μια τεράστια απόκλιση», τονίζει ο Δρ. Maddock. Αυτή η διαφορά θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ο εγκέφαλος των ατόμων με άγχος αντιδρά υπερβολικά σε ερεθίσματα που για άλλους θεωρούνται διαχειρίσιμα.
Η τεχνολογία πίσω από την ανακάλυψη
Για να φτάσουν σε αυτά τα συμπεράσματα, οι επιστήμονες δεν βασίστηκαν σε απλές αιματολογικές εξετάσεις, καθώς τα επίπεδα χολίνης στο αίμα δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα την κατάσταση στον εγκέφαλο. Αντιθέτως, αξιοποίησαν μια προηγμένη, μη επεμβατική τεχνική απεικόνισης γνωστή ως φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού πρωτονίων (1H-MRS).
Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί τους μαγνήτες ενός κλασικού τομογράφου MRI, αλλά αντί να παράγει εικόνες ανατομίας, αναλύει τη χημική σύσταση των ιστών. Μέσω αυτής της τεχνολογίας, οι ερευνητές μπόρεσαν να «δουν» απευθείας τα επίπεδα των νευρομεταβολιτών μέσα στον ζωντανό εγκέφαλο, εντοπίζοντας το έλλειμμα χολίνης με ακρίβεια που δεν ήταν εφικτή στο παρελθόν.
Τι είναι η χολίνη και γιατί τη χρειαζόμαστε;
Η χολίνη είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό που συχνά παραβλέπεται. Παίζει καθοριστικό ρόλο στη δομή των κυτταρικών μεμβρανών και είναι πρόδρομος της ακετυλοχολίνης, ενός νευροδιαβιβαστή ζωτικής σημασίας για τη μνήμη, τη διάθεση και τον έλεγχο των μυών. Αν και το σώμα μας παράγει μια μικρή ποσότητα χολίνης στο συκώτι, αυτή δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες μας. Επομένως, η πρόσληψή της μέσω της διατροφής είναι μονόδρομος.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η σύνδεση μεταξύ άγχους και χολίνης μπορεί να οφείλεται στην υπερλειτουργία του συστήματος «μάχης ή φυγής». Στις αγχώδεις διαταραχές, ο εγκέφαλος βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση, μια κατάσταση που απαιτεί τεράστια ποσά ενέργειας και βιοχημικών πόρων. Είναι πιθανό ότι αυτή η αυξημένη ζήτηση εξαντλεί τα αποθέματα χολίνης γρηγορότερα από ό,τι μπορούν να αναπληρωθούν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο βιοχημικής ανισορροπίας και ψυχολογικής αστάθειας.
Διατροφή: Η πρώτη γραμμή άμυνας;
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο που αναδεικνύει η μελέτη είναι ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν λαμβάνει την συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα χολίνης. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι ίσως στερούν από τον εγκέφαλό τους τα εφόδια που χρειάζεται για να αμυνθεί απέναντι στο άγχος.
«Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν η αύξηση της χολίνης μέσω της διατροφής μπορεί να θεραπεύσει το άγχος, αλλά σίγουρα είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», αναφέρει ο Δρ. Smucny. Οι ειδικοί συνιστούν να εστιάσουμε σε φυσικές πηγές χολίνης πριν καταφύγουμε σε συμπληρώματα.
Τροφές πλούσιες σε χολίνη περιλαμβάνουν:
- Συκώτι (μοσχαρίσιο): Η πλουσιότερη πηγή.
- Αυγά: Συγκεκριμένα ο κρόκος.
- Κρέας και Πουλερικά: Μοσχάρι και κοτόπουλο.
- Ψάρια: Ιδιαίτερα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, που προσφέρουν και Ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία βοηθούν στην απορρόφηση.
- Όσπρια και Λαχανικά: Σόγια, φασόλια και μπρόκολο για τους χορτοφάγους (αν και σε μικρότερες ποσότητες).
Το μέλλον της θεραπείας
Η μελέτη του UC Davis αποτελεί ορόσημο διότι μετατοπίζει τη συζήτηση από τα αμιγώς ψυχολογικά αίτια στα βιολογικά θεμέλια της ψυχικής νόσου. Αν επιβεβαιωθεί ότι η χορήγηση χολίνης μπορεί να αποκαταστήσει τα επίπεδα στον εγκέφαλο και να μειώσει τα συμπτώματα, ίσως βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα εποχή «διατροφικής ψυχιατρικής».
Ωστόσο, οι επιστήμονες συνιστούν προσοχή. Το άγχος είναι μια πολυπαραγοντική νόσος και η διατροφή είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ. Όσοι αντιμετωπίζουν σοβαρά συμπτώματα δεν πρέπει να εγκαταλείπουν τις καθιερωμένες θεραπείες τους, αλλά να συζητούν με τον γιατρό τους πώς η διατροφή μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά.
