Μόρια στο αίμα και τα ούρα «αποκαλύπτουν» την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων

Μια νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS Medicine στις 20 Μαΐου 2025, παρουσιάζει σημαντική πρόοδο στην προσπάθεια να κατανοήσουμε την επίδραση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων (Ultra-Processed Foods - UPFs) στην ανθρώπινη υγεία. Ερευνητές από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, με επικεφαλής την Erikka Loftfield, κατάφεραν να εντοπίσουν συγκεκριμένους βιοδείκτες στα δείγματα αίματος και ούρων, οι οποίοι συνδέονται άμεσα με την ποσότητα ενέργειας που προέρχεται από υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα στην καθημερινή διατροφή.

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν πάνω από το μισό των θερμίδων που καταναλώνουν οι μέσοι Αμερικανοί, ωστόσο η ακριβής επίδρασή τους στην υγεία παραμένει ασαφής. Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η δυσκολία στην ακριβή καταγραφή της κατανάλωσης τους, καθώς οι συνήθεις μέθοδοι βασίζονται σε δηλώσεις των ίδιων των ανθρώπων, που συχνά είναι αναξιόπιστες ή ελλιπείς.

Στο πλαίσιο αυτής της νέας μελέτης, οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα αίματος και ούρων από 718 ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, τα οποία συνδύασαν με λεπτομερείς αναφορές διατροφής που συνέλεξαν από τους συμμετέχοντες. Μέσω αυτής της ανάλυσης κατέστη δυνατό να εντοπιστούν συγκεκριμένα σύνολα μεταβολιτών, ουσίες που παράγονται κατά τη διάσπαση τροφίμων στον οργανισμό, τα οποία ονομάζονται πολυ-μεταβολιτικές βαθμολογίες (poly-metabolite scores) και σχετίζονται με την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι εκατοντάδες μεταβολίτες στο αίμα και τα ούρα συσχετίζονται με το ποσοστό ενέργειας που λαμβάνει ένας άνθρωπος από UPFs. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν συγκεκριμένοι πολυ-μεταβολιτικοί δείκτες που βασίζονται σε 28 μεταβολίτες αίματος ή 33 μεταβολίτες ούρων, οι οποίοι μπορούν να προβλέψουν με αξιοπιστία την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σε κάθε άτομο.

Για να επιβεβαιωθεί η εγκυρότητα αυτών των δεικτών, οι ερευνητές προχώρησαν σε μια ελεγχόμενη διατροφική μελέτη σε 20 ασθενείς του NIH Clinical Center, όπου συγκρίθηκαν δίαιτες πλούσιες σε UPFs με δίαιτες που δεν περιείχαν καθόλου τέτοια τρόφιμα. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν ότι οι πολυ-μεταβολιτικές βαθμολογίες μπορούσαν να ξεχωρίσουν με σαφήνεια μεταξύ των δύο διατροφικών προτύπων, αποδεικνύοντας την αξιοπιστία τους ως αντικειμενικοί δείκτες κατανάλωσης UPFs.

Οι ερευνητές τονίζουν τη σημασία αυτών των ευρημάτων, καθώς η ύπαρξη αξιόπιστων και αντικειμενικών βιοδεικτών ανοίγει τον δρόμο για πιο ακριβείς μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις των υπερ-επεξεργασμένων τροφών στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτό μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από τις υποκειμενικές και συχνά ανακριβείς δηλώσεις των συμμετεχόντων σε διατροφικές έρευνες.

Παράλληλα, οι ερευνητές υπογραμμίζουν την ανάγκη περαιτέρω δοκιμών και βελτιώσεων των πολυ-μεταβολιτικών δεικτών σε πληθυσμούς με διαφορετικά διατροφικά πρότυπα και ευρύ φάσμα κατανάλωσης UPFs, ώστε να ενισχυθεί η αξιοπιστία και η ευρεία εφαρμογή τους.

Σε δηλώσεις τους, οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα αποτελέσματα όχι μόνο προσφέρουν ένα νέο εργαλείο για την παρακολούθηση της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφών, αλλά και μπορούν να οδηγήσουν σε βαθύτερη κατανόηση του ρόλου που παίζουν τα UPFs στην υγεία και τις ασθένειες του ανθρώπου.

[via]