Νέα ελπίδα για το Parkinson: Μόριο–κλειδί μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου

Μια σημαντική ανακάλυψη από το University of Bath δίνει νέα πνοή στις προσπάθειες αντιμετώπισης της Νόσου του Parkinson και ορισμένων μορφών άνοιας. Οι ερευνητές κατάφεραν να σχεδιάσουν ένα μόριο που φαίνεται να μπλοκάρει τον μηχανισμό μέσω του οποίου η πρωτεΐνη α-συνουκλεΐνη παίρνει τοξική μορφή και προκαλεί την καταστροφή των νευρικών κυττάρων. Τα αποτελέσματα των δοκιμών σε εργαστηριακό και ζωικό επίπεδο δείχνουν ότι αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για μια επαναστατική θεραπεία που σταματά την εξέλιξη της ασθένειας.

Ένα βήμα μπροστά στη μάχη με τη νευροεκφύλιση

Η επιστημονική ομάδα του University of Bath, σε συνεργασία με συναδέλφους από τα University of Oxford και University of Bristol, ανέπτυξε ένα μόριο που εμποδίζει τη συσσώρευση της πρωτεΐνης α-συνουκλεΐνης, μιας ουσίας που παίζει κεντρικό ρόλο στην εκδήλωση του Parkinson και ορισμένων μορφών άνοιας. Οι ερευνητές απέδειξαν ότι η νέα αυτή ένωση δρα αποτελεσματικά σε μοντέλο ζώου με Parkinson, ανοίγοντας τον δρόμο για μελλοντικές θεραπείες που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν ή ακόμα και να ανακόψουν την πρόοδο της νόσου.

Η πρωτεΐνη α-συνουκλεΐνη βρίσκεται φυσιολογικά στα νευρικά κύτταρα και βοηθά στη ρύθμιση της απελευθέρωσης της ντοπαμίνης, μιας ουσίας–κλειδί για την επικοινωνία των νευρώνων. Όταν όμως η πρωτεΐνη αυτή χάνει τη φυσιολογική της μορφή και αρχίζει να «κολλάει» με άλλες, σχηματίζει τοξικά συμπλέγματα που προκαλούν τον θάνατο των κυττάρων. Αυτή η διαδικασία οδηγεί στα χαρακτηριστικά συμπτώματα του Parkinson, τρόμο, μυϊκή δυσκαμψία και δυσκολία στις κινήσεις. Παρότι οι σημερινές θεραπείες μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα, δεν αντιμετωπίζουν την ίδια τη ρίζα του προβλήματος.

Ο ρόλος του νέου μορίου

Στην «υγιή» της κατάσταση, η α-συνουκλεΐνη είναι μια εύκαμπτη αλυσίδα που παίρνει τη μορφή έλικας όταν ενεργοποιείται. Αυτή η μορφή είναι ζωτικής σημασίας για τη μεταφορά της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Οι ερευνητές σχεδίασαν ένα μικρό πεπτίδιο που «κλειδώνει» την πρωτεΐνη στη σωστή της δομή, αποτρέποντας τη μετάβασή της στη βλαβερή, συσσωρευμένη μορφή που καταστρέφει τα νευρικά κύτταρα.

Τα πειράματα έδειξαν ότι το νέο πεπτίδιο είναι σταθερό, μπορεί να εισέλθει σε κύτταρα που μοιάζουν με εγκεφαλικά και μειώνει τη δημιουργία τοξικών αποθεμάτων πρωτεΐνης. Επιπλέον, βελτίωσε την κινητικότητα σε ένα μοντέλο σκουληκιού με Parkinson, υποδεικνύοντας ότι έχει πραγματική βιολογική δράση.

Η μελέτη παρουσιάζει μια καινοτόμα προσέγγιση στον λεγόμενο «ορθολογικό σχεδιασμό φαρμάκων», δηλαδή τη δημιουργία μορίων με βάση τη δομή και τη συμπεριφορά των πρωτεϊνών που θέλουμε να επηρεάσουμε. Πρόκειται για ένα πεδίο που αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία, ειδικά στις ασθένειες του εγκεφάλου, όπου οι συμβατικές θεραπείες έχουν μέχρι στιγμής περιορισμένα αποτελέσματα.

Οι επιστήμονες μιλούν για το μέλλον

Ο καθηγητής Jody Mason από το Department of Life Sciences του University of Bath εξήγησε ότι η ομάδα του απέδειξε πως είναι εφικτό να σχεδιαστούν μικρά πεπτίδια τα οποία όχι μόνο αποτρέπουν τη βλαβερή συσσωμάτωση πρωτεϊνών, αλλά μπορούν και να λειτουργήσουν μέσα σε ζωντανούς οργανισμούς.

Ανοίγουμε έναν εντελώς νέο δρόμο για την ανάπτυξη θεραπειών σε ασθένειες όπως το Parkinson, όπου οι επιλογές μέχρι σήμερα είναι εξαιρετικά περιορισμένες.

Από την πλευρά της, η Dr. Julia Dudley, επικεφαλής έρευνας στο Alzheimer’s Research UK —τον οργανισμό που χρηματοδότησε τη μελέτη— υπογράμμισε τη σημασία της ανακάλυψης. Όπως είπε, η άνοια δεν είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της γήρανσης, αλλά προκαλείται από συγκεκριμένες ασθένειες όπως το Alzheimer και η άνοια με σώματα Lewy.

Για να φτάσουμε κάποτε στη θεραπεία, χρειαζόμαστε ποικιλία προσεγγίσεων που θα μπορούν να επιβραδύνουν ή να σταματήσουν την εξέλιξη αυτών των ασθενειών. Η σταθεροποίηση της α-συνουκλεΐνης στη φυσιολογική της μορφή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εντελώς νέα κατηγορία θεραπειών.

Η ίδια πρόσθεσε ότι, αν και η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά και δείχνουν τον δρόμο για περαιτέρω μελέτες σε ανθρώπους.

Είναι συναρπαστικό να βλέπουμε μια τόσο υποσχόμενη πρόοδο που μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν με νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Προοπτικές και επόμενα βήματα

Αν και απομένει αρκετός δρόμος μέχρι τη μετάβαση σε κλινικές δοκιμές, η επιστημονική κοινότητα βλέπει τη συγκεκριμένη εξέλιξη ως ένα από τα πιο ελπιδοφόρα βήματα των τελευταίων ετών. Η δυνατότητα να ελεγχθεί η τοξική συμπεριφορά της α-συνουκλεΐνης θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται όχι μόνο το Parkinson αλλά και άλλες ασθένειες που σχετίζονται με την παθολογική συσσώρευση πρωτεϊνών.

Οι ερευνητές του University of Bath εκφράζουν αισιοδοξία ότι με τη συνέχιση της χρηματοδότησης και της συνεργασίας με διεθνή κέντρα θα μπορέσουν μέσα στα επόμενα χρόνια να προχωρήσουν σε ανθρώπινες δοκιμές.

[via]