Όρια αντοχής: Οι επιστήμονες ανακάλυψαν το πραγματικό σημείο καμπής του ανθρώπινου σώματος

Ακόμα και οι πιο αφοσιωμένοι, προπονημένοι και αποφασισμένοι αθλητές του κόσμου δεν μπορούν να ξεφύγουν από τους νόμους της βιολογίας. Σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology, υπάρχει ένα ξεκάθαρο ενεργειακό «ταβάνι» που κανείς, όσο επίπονη κι αν είναι η προπόνηση, δεν μπορεί να ξεπεράσει για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το ανθρώπινο σώμα δεν είναι σε θέση να καταναλώνει ενέργεια με ρυθμό που υπερβαίνει τις 2,5 φορές τον βασικό του μεταβολισμό για παρατεταμένες περιόδους. Με άλλα λόγια, ακόμη και οι πιο ανθεκτικοί μαραθωνοδρόμοι ή τριαθλητές φτάνουν ένα σημείο όπου η φυσιολογία τους απλώς δεν μπορεί να ανταποκριθεί.

Η ομάδα των ερευνητών μελέτησε 14 κορυφαίους αθλητές αντοχής – δρομείς, ποδηλάτες και τριαθλητές – ηλικίας μεταξύ 30 και 44 ετών. Μόνο δύο από αυτούς ήταν γυναίκες, αλλά όλοι ανήκαν στην αφρόκρεμα του αθλητισμού. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μια σειρά ακριβών μετρήσεων καύσης θερμίδων, χρησιμοποιώντας την πιο αξιόπιστη μέθοδο που υπάρχει σήμερα: κατανάλωσαν νερό εμπλουτισμένο με δύο μεταβολικούς ιχνηθέτες, οι οποίοι επιτρέπουν την ακριβή ανάλυση των επιπέδων ενέργειας μέσω δειγμάτων ούρων.

Με αυτόν τον τρόπο, οι ερευνητές μπόρεσαν να υπολογίσουν πόσες θερμίδες έκαιγε κάθε αθλητής καθημερινά, τόσο κατά τη διάρκεια προπονήσεων όσο και αγώνων, αλλά και να προβλέψουν το μέγιστο «μεταβολικό εύρος» κάθε ατόμου μέσα σε διάστημα 52 εβδομάδων.

Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: οι αθλητές έφταναν κατά μέσο όρο να καίνε γύρω στις 4.000 θερμίδες την ημέρα — περίπου 2,4 φορές τον βασικό τους μεταβολικό ρυθμό. Αν και μπορούσαν προσωρινά να ξεπεράσουν αυτό το όριο, η απόδοση αυτή δεν διατηρούνταν μακροπρόθεσμα.

Για μικρά χρονικά διαστήματα, όπως κατά τη διάρκεια υπερμαραθωνίων ή εξαντλητικών αγώνων αντοχής, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το ανθρώπινο σώμα μπορεί να λειτουργήσει πέρα από αυτά τα όρια. Σε μία εντυπωσιακή περίπτωση, ένας αθλητής κατέγραψε μεταβολικό ρυθμό επτά φορές υψηλότερο από τον βασικό του, ενώ διέσχιζε το Appalachian Trail σχεδόν χωρίς διακοπή για 24 ώρες.

Άλλοι υπερμαραθωνοδρόμοι έφτασαν έως και τέσσερις φορές πάνω από το βασικό επίπεδο στις πολυήμερες διοργανώσεις τους. Ωστόσο, όταν οι ερευνητές εξέτασαν τα δεδομένα σε διάρκεια ενός χρόνου, αυτές οι εξάρσεις αποδείχθηκαν προσωρινές. Το σώμα επανερχόταν πάντα στο ίδιο ανώτατο όριο, περίπου 2,5 φορές πάνω από τον φυσιολογικό ρυθμό καύσης ενέργειας.

Μετά από περίπου 30 εβδομάδες συνεχούς προπόνησης και αγώνων, η μέση απόδοση σταθεροποιούνταν. Μόνο τέσσερις από τους 14 αθλητές κατάφεραν να ξεπεράσουν ελαφρώς αυτό το όριο, φτάνοντας το 2,7 φορές του βασικού μεταβολικού ρυθμού τους — μια μικρή, αλλά όχι αμελητέα διαφορά.

Οι ερευνητές περιγράφουν αυτό το σημείο ως το «μεταβολικό ταβάνι» του ανθρώπου. Πρόκειται για το μέγιστο ρυθμό με τον οποίο μπορεί να λειτουργεί το σώμα χωρίς να καταρρεύσει από την εξάντληση. Όσο πιο κοντά φτάνει κανείς σε αυτό το όριο, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να διατηρήσει την απόδοση, καθώς οι ενεργειακές ανάγκες υπερβαίνουν την ικανότητα του οργανισμού να απορροφήσει θρεπτικά συστατικά και να ανακάμψει.

«Οι αθλητές της μελέτης δεν κατάφεραν ουσιαστικά να υπερβούν το προτεινόμενο μεταβολικό ανώτατο όριο», αναφέρουν οι συγγραφείς. «Οι επιδόσεις παγκόσμιου ρεκόρ σε υπεραγώνες δείχνουν ότι ίσως είναι δυνατές εξαιρέσεις, αλλά παραμένουν ακριβώς αυτό: εξαιρέσεις».

Παρόλο που τα δεδομένα είναι περιορισμένα και προέρχονται από έναν σχετικά μικρό αριθμό αθλητών, η μελέτη ενισχύει την ιδέα ότι οι φυσικές αντοχές του ανθρώπινου σώματος έχουν ένα σαφές, μετρήσιμο όριο.

Η ιδέα ότι οι ελίτ αθλητές είναι υπεράνθρωποι έχει πάντα μια δόση υπερβολής. Η έρευνα αυτή αποδεικνύει ότι, ανεξαρτήτως ταλέντου, προπόνησης ή θέλησης, όλοι υπακούμε στους ίδιους φυσιολογικούς νόμους. Το σώμα έχει ένα σύστημα που προστατεύει τον εαυτό του: όταν πλησιάζουμε το μεταβολικό μας όριο, ο οργανισμός αρχίζει να περιορίζει την καύση ενέργειας, θυσιάζοντας απόδοση για να αποτρέψει τη βλάβη.

Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να υπάρξουν μελλοντικά αθλητές που θα «σπάσουν» το φράγμα αυτό, όπως συνέβη με τα ρεκόρ στον μαραθώνιο ή στην ελεύθερη κατάδυση. Κάθε γενιά φαίνεται να βρίσκει έναν τρόπο να επαναπροσδιορίσει το αδύνατο, έστω και για λίγο.

[source]