Παντοτινά Χημικά: Νέα έρευνα συνδέει το πόσιμο νερό με κινδύνους για τα νεογέννητα

Ένα «σιωπηλό» δηλητήριο που ρέει στις βρύσες εκατομμυρίων σπιτιών φαίνεται πως έχει πολύ πιο καταστροφικές συνέπειες από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Μια νέα, πρωτοποριακή μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, συνδέει ευθέως την κατανάλωση νερού μολυσμένου με τα λεγόμενα «παντοτινά χημικά» (PFAS) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με σοβαρές επιπλοκές στην υγεία των νεογνών.

Τα ευρήματα είναι τουλάχιστον ανησυχητικά: Οι έγκυες γυναίκες που εκτίθενται σε αυτές τις ουσίες μέσω του πόσιμου νερού αντιμετωπίζουν σχεδόν τριπλάσιο κίνδυνο να χάσουν το βρέφος τους κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, σε σύγκριση με εκείνες που καταναλώνουν καθαρό νερό.

Το πείραμα που αποκάλυψε την αλήθεια

Η έρευνα, η οποία διεξήχθη από ομάδα οικονομολόγων και υδρολόγων του Πανεπιστημίου της Αριζόνα (Derek Lemoine, Ashley Langer και Bo Guo), ξεχωρίζει για τη μεθοδολογία της. Αντί να βασιστούν σε πειράματα σε ζώα ή σε απλές συσχετίσεις επιπέδων στο αίμα, μέθοδοι που συχνά αμφισβητούνται για την ακρίβειά τους στον άνθρωπο, οι ερευνητές εκμεταλλεύτηκαν ένα «φυσικό πείραμα» στην πολιτεία του Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ.

Η ομάδα ανέλυσε δεδομένα από 11.539 γεννήσεις την περίοδο 2010-2019, εστιάζοντας σε μητέρες που κατοικούσαν σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων από γνωστές πηγές μόλυνσης PFAS (όπως βιομηχανίες, χώρους υγειονομικής ταφής ή περιοχές πυρόσβεσης). Το κλειδί της έρευνας ήταν η ροή των υπόγειων υδάτων.

Τα PFAS, μόλις εισέλθουν στο έδαφος, διεισδύουν στον υδροφόρο ορίζοντα και μετακινούνται προς τα «κατάντη» (downstream). Αυτό δημιούργησε έναν σαφή διαχωρισμό: γυναίκες που έπαιρναν νερό από πηγές που βρίσκονταν στην πορεία της μόλυνσης και γυναίκες που έπαιρναν νερό από πηγές που βρίσκονταν «ανάντη» (upstream), δηλαδή πριν η μόλυνση φτάσει στο σημείο υδροληψίας. Η σύγκριση αυτών των δύο ομάδων, οι οποίες ζούσαν στην ίδια περιοχή αλλά έπιναν διαφορετικής ποιότητας νερό, έδωσε αδιάσειστα στοιχεία.

Τα ανησυχητικά στατιστικά στοιχεία

Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι αποκαλυπτικά και προκαλούν έντονο προβληματισμό για τη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι γυναίκες που κατανάλωναν νερό από μολυσμένες πηγές παρουσίασαν:

• 191% αυξημένο κίνδυνο παιδικής θνησιμότητας: Η πιθανότητα το βρέφος να μην επιβιώσει τον πρώτο χρόνο της ζωής του σχεδόν τριπλασιάστηκε.
• 43% μεγαλύτερη πιθανότητα χαμηλού βάρους γέννησης: Βρέφη που γεννιούνται κάτω από 2.500 γραμμάρια.
• 20% αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού: Γεννήσεις πριν την 37η εβδομάδα κύησης.

Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για τις ακραίες περιπτώσεις. Η έκθεση σε PFAS συνδέθηκε με 180% μεγαλύτερη πιθανότητα γέννησης βρέφους με εξαιρετικά χαμηλό βάρος (κάτω από 1.000 γραμμάρια) και 168% μεγαλύτερη πιθανότητα εξαιρετικά πρόωρου τοκετού (πριν τις 28 εβδομάδες). Αυτές οι καταστάσεις συχνά συνεπάγονται μακροχρόνια προβλήματα υγείας και αναπτυξιακές διαταραχές που ακολουθούν το παιδί σε όλη του τη ζωή.

Σε απόλυτους αριθμούς, ανά 100.000 γεννήσεις, η μόλυνση αυτή μεταφράζεται σε 611 επιπλέον θανάτους βρεφών και χιλιάδες περιπτώσεις λιποβαρών νεογνών.

Τι είναι τα PFAS και γιατί μένουν για πάντα;

Τα PFAS (υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες) είναι μια ομάδα χιλιάδων τεχνητών χημικών που χρησιμοποιούνται ευρέως από τη δεκαετία του 1940 σε αντικολλητικά τηγάνια, αδιάβροχα ρούχα, συσκευασίες τροφίμων και πυροσβεστικούς αφρούς. Ονομάζονται «παντοτινά χημικά» (forever chemicals) επειδή οι χημικοί δεσμοί τους είναι τόσο ισχυροί που δεν διασπώνται εύκολα στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στο έδαφος, στο νερό και τελικά στον ανθρώπινο οργανισμό.

Η συγκεκριμένη μελέτη εστίασε κυρίως στα PFOA και PFOS, δύο από τις πιο διαδεδομένες και επικίνδυνες κατηγορίες PFAS μακράς αλυσίδας. Αν και η παραγωγή τους έχει σταματήσει σε πολλές χώρες, η κληρονομιά τους παραμένει ζωντανή στα υπόγεια ύδατα.

Το οικονομικό κόστος της αδράνειας

Πέρα από την ανυπολόγιστη ανθρώπινη τραγωδία, η μελέτη ρίχνει φως και στην οικονομική διάσταση του προβλήματος. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι το κοινωνικό κόστος από τα λιποβαρή νεογνά που συνδέονται με τα PFAS αγγίζει τα 7,8 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στις ΗΠΑ (λόγω ιατρικών εξόδων και μειωμένης παραγωγικότητας στο μέλλον). Αντίστοιχα, το κόστος από τους πρόωρους τοκετούς και την παιδική θνησιμότητα φτάνει τα 5,6 δισεκατομμύρια δολάρια.

Συγκριτικά, το κόστος για τις εταιρείες ύδρευσης ώστε να καθαρίσουν το νερό από τα PFAS και να συμμορφωθούν με τα νέα όρια της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA), εκτιμάται στα 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Με απλά μαθηματικά, το κόστος της πρόληψης είναι πολύ μικρότερο από το κόστος της θεραπείας των συνεπειών, δικαιώνοντας τις φωνές που ζητούν αυστηρότερους ελέγχους.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η καλή είδηση είναι ότι υπάρχουν λύσεις. Τα φίλτρα ενεργού άνθρακα, είτε εγκατεστημένα σε επίπεδο δημοτικών παροχών είτε σε οικιακές συσκευές, έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στην αφαίρεση των PFAS μακράς αλυσίδας. Οι ερευνητές συμβουλεύουν τις εγκύους να εξετάσουν σοβαρά την εγκατάσταση πιστοποιημένων φίλτρων νερού και τη συχνή αντικατάστασή τους, ως ένα μέτρο προστασίας για την υγεία των εμβρύων.