Πως το τεχνητό φως τη νύχτα υπονομεύει τον εγκέφαλο, τη διάθεση και τον μεταβολισμό μας

Ο Dr. Randy J. Nelson, διακεκριμένος νευροεπιστήμονας και επικεφαλής του Τμήματος Νευροεπιστημών στο West Virginia University, αφιέρωσε την τελευταία δεκαετία στην έρευνα των αθέατων επιπτώσεων που έχει η έκθεση σε τεχνητό φως κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η δουλειά του αποκαλύπτει ότι το φως αυτό δεν επηρεάζει απλώς την ποιότητα του ύπνου, αλλά διαταράσσει σε βάθος ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού, από το ανοσοποιητικό σύστημα και τον μεταβολισμό μέχρι τη ρύθμιση της διάθεσης.

Η πορεία του Dr. Nelson προς την επιστημονική καταξίωση δεν ήταν συνηθισμένη. Ξεκίνησε με νυχτερινές βάρδιες σε εργοστάσιο επεξεργασίας γαλοπούλας, εργάστηκε ως βοηθός σε ιατροδικαστικά τμήματα δύο νοσοκομείων του Κλίβελαντ και βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο μέσω μιας απρόσμενης ευκαιρίας εργασίας στον ζωολογικό κήπο της πόλης. Η πορεία του κορυφώθηκε όταν έγινε ο πρώτος άνθρωπος στις ΗΠΑ που απέκτησε ταυτόχρονα δύο διδακτορικά, στην Ψυχολογία και την Ενδοκρινολογία, από το UC Berkeley, κάτι που καθόρισε την πολυδιάστατη προσέγγισή του στη νευροεπιστήμη.

Στο εργαστήριό του, η έρευνα για τους κιρκάδιους ρυθμούς —τους φυσικούς κύκλους ύπνου και εγρήγορσης που εναρμονίζονται με το φως και το σκοτάδι— αποκάλυψε ότι η έκθεση σε τεχνητό φως τις βραδινές ώρες έχει συνέπειες που ξεπερνούν την αϋπνία. Ο οργανισμός μας έχει εξελιχθεί επί εκατομμύρια χρόνια για να λειτουργεί με βάση το εναλλασσόμενο μοτίβο ημέρας-νύχτας. Η διατάραξη αυτού του ρυθμού μπορεί να καταστείλει την άμυνα του ανοσοποιητικού ή να πυροδοτήσει υπερβολικές φλεγμονές. Επίσης, συνδέεται με μεταβολικές δυσλειτουργίες που πιθανόν συμβάλλουν στην αύξηση της παχυσαρκίας, ενώ επηρεάζει άμεσα τη χημεία του εγκεφάλου που ρυθμίζει τη διάθεση, με πιθανές συνέπειες στην εμφάνιση κατάθλιψης και άγχους.

Ένα από τα ερωτήματα που παραμένουν κεντρικά στην έρευνά του είναι ποια μήκη κύματος φωτός είναι τα πιο βλαβερά για τους κιρκάδιους ρυθμούς και πόσο γρήγορα μπορεί να ανακάμψει ο οργανισμός από τη χρόνια έκθεση σε νυχτερινό φως. Παράλληλα, εξετάζεται πόσο καθοριστικός είναι ο παράγοντας της ώρας μέσα στην ημέρα για τη βιολογία μας, κάτι που συχνά αγνοείται στις επιστημονικές δημοσιεύσεις.

Η έρευνα του Dr. Nelson δεν μένει μόνο στο θεωρητικό επίπεδο. Αυτή την περίοδο η ομάδα του πραγματοποιεί κλινικές δοκιμές με στόχο να δει αν η παρεμπόδιση των επιβλαβών επιδράσεων του φωτός μπορεί να βελτιώσει την ανάρρωση ασθενών σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Δύο μεγάλες μελέτες εστιάζουν σε ασθενείς που αναρρώνουν από εγκεφαλικό επεισόδιο ή έχουν υποβληθεί σε καρδιοχειρουργική επέμβαση, πληθυσμούς ιδιαίτερα ευάλωτους στις έντονες και συνεχείς φωτεινές συνθήκες των νοσοκομείων.

Η πρακτική εφαρμογή των ευρημάτων επεκτείνεται και στους ίδιους τους εργαζόμενους στον χώρο της υγείας. Μια τρίτη κλινική μελέτη διερευνά κατά πόσο ειδικά κράνη με έντονη μπλε ακτινοβολία μπορούν να βοηθήσουν τους νοσηλευτές νυχτερινής βάρδιας να επαναφέρουν τον κιρκάδιο ρυθμό τους, βελτιώνοντας έτσι τον ύπνο, τη γνωστική τους λειτουργία και τη διάθεσή τους. Παρόμοιες παρεμβάσεις ενδέχεται να ωφελήσουν και άλλες κατηγορίες εργαζομένων σε βάρδιες, οι οποίοι συχνά θυσιάζουν την υγεία τους λόγω ακανόνιστων ωραρίων.

Μια από τις πιο προκλητικές θέσεις του Dr. Nelson είναι η πρόταση να θεωρείται η ώρα της ημέρας ως θεμελιώδης βιολογική μεταβλητή σε κάθε ερευνητική διαδικασία. Όπως υπογραμμίζει, τα αποτελέσματα ενός πειράματος μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το πότε διεξάγεται, όμως αυτές οι πληροφορίες σπάνια καταγράφονται στις επιστημονικές αναφορές. Αυτή η παράλειψη ίσως εξηγεί γιατί ορισμένα πειράματα δεν μπορούν να αναπαραχθούν με συνέπεια.

Συνολικά, η δουλειά του Dr. Nelson δείχνει ότι το τεχνητό φως τη νύχτα αποτελεί μια σιωπηρή αλλά σοβαρή απειλή για τη σωματική και ψυχική υγεία. Από την απορρύθμιση του ανοσοποιητικού και του μεταβολισμού μέχρι την επιβάρυνση της διάθεσης και της νοητικής λειτουργίας, οι επιδράσεις του εκτείνονται σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης βιολογίας. Η κατανόηση και η αντιμετώπισή τους δεν είναι απλώς επιστημονική πρόκληση, αλλά και ζήτημα δημόσιας υγείας που αφορά την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.

[via]