Ένα νέο ερευνητικό εύρημα έρχεται να ενισχύσει τη θεωρία πως ορισμένες φαρμακευτικές ουσίες μπορούν να επιμηκύνουν τη ζωή σε ζώα, με τρόπο παρόμοιο με τη γνωστή πρακτική της θερμιδικής μείωσης.
Η θερμιδική περιοριστική διατροφή αποτελεί εδώ και δεκαετίες τον «χρυσό κανόνα» για την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, τουλάχιστον σε πειραματόζωα. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, ερευνητές παρατήρησαν ότι ποντίκια που κατανάλωναν λιγότερες θερμίδες ζούσαν σημαντικά περισσότερο σε σύγκριση με εκείνα που σιτίζονταν κανονικά. Ωστόσο, για τον σύγχρονο άνθρωπο, η μόνιμη στέρηση τροφής δεν είναι ούτε εύκολη ούτε επιθυμητή.
Σε αυτή τη βάση, επιστήμονες αναζήτησαν ενώσεις που θα μπορούσαν να μιμηθούν τις βιολογικές επιδράσεις της δίαιτας, χωρίς όμως να απαιτούν θυσίες στο τραπέζι. Οι δύο πιο πολλά υποσχόμενες ουσίες είναι η ραπαμυκίνη και η μετφορμίνη – και σύμφωνα με μια νέα μελέτη, η πρώτη δείχνει ξεκάθαρα ότι μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής σε ζώα, σχεδόν όσο και ο θερμιδικός περιορισμός.
Η ραπαμυκίνη ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1970 σε βακτήρια που ζούσαν στο έδαφος του Νησιού του Πάσχα. Από τότε χρησιμοποιείται στην ιατρική ως ανοσοκατασταλτικό, κυρίως για την πρόληψη της απόρριψης μοσχευμάτων. Η δράση της εστιάζει στην αναστολή ενός μοριακού μηχανισμού που σηματοδοτεί στα κύτταρα την επάρκεια θρεπτικών ουσιών. Αντίστοιχα, η μετφορμίνη είναι ένα φάρμακο που προέρχεται από τη γαλλική πασχαλιά και χρησιμοποιείται ευρέως για τη ρύθμιση του σακχάρου στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.
Η έρευνα, η οποία περιλάμβανε συγκριτική ανάλυση 167 μελετών που αφορούσαν οκτώ είδη σπονδυλωτών (από ψάρια έως πιθήκους) εξέτασε τις επιδράσεις τριών στρατηγικών μακροβιότητας: της θερμιδικής μείωσης, της χορήγησης ραπαμυκίνης και της λήψης μετφορμίνης. Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: η θερμιδική περιοριστική δίαιτα παρέμεινε η πιο αξιόπιστη μέθοδος επιμήκυνσης της ζωής, αλλά η ραπαμυκίνη ακολουθούσε από κοντά. Η μετφορμίνη, αντίθετα, δεν παρουσίασε σταθερά οφέλη.
Ένα εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι η επίδραση της θερμιδικής μείωσης παρατηρήθηκε τόσο σε αρσενικά όσο και σε θηλυκά άτομα, ανεξαρτήτως του αν η μείωση γινόταν με μικρότερες μερίδες ή με διαλειμματική νηστεία. Αυτό καθιστά τη ραπαμυκίνη έναν από τους πιο ελπιδοφόρους υποψήφιους για μελλοντικές θεραπείες που στοχεύουν στην καθυστέρηση της γήρανσης. Μολονότι η γήρανση δεν θεωρείται νόσος, αποτελεί κοινό παρονομαστή σε δεκάδες ασθένειες όπως ο καρκίνος και η άνοια. Η επιβράδυνση αυτού του υποκείμενου βιολογικού ρυθμού θα μπορούσε να προσφέρει όχι μόνο περισσότερα χρόνια ζωής, αλλά και βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρη. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις στα αποτελέσματα μεταξύ των διαφόρων πειραμάτων, με ορισμένα να δείχνουν ακόμη και μείωση της διάρκειας ζωής. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι οι περισσότερες μελέτες έγιναν σε ποντίκια και αρουραίους, είδη με γενετική συγγένεια με τον άνθρωπο αλλά με διαφορετικές βιολογικές παραμέτρους.
Η ραπαμυκίνη, επιπλέον, συνοδεύεται από παρενέργειες. Η καταστολή του ανοσοποιητικού και των αναπαραγωγικών λειτουργιών συγκαταλέγεται στις βασικές ανησυχίες. Οι επιστήμονες σήμερα ερευνούν εάν η χρήση μικρότερων, διαλειμματικών δόσεων μπορεί να προσφέρει τα οφέλη χωρίς τις αρνητικές επιπτώσεις.
Τα πρώτα σημάδια είναι ενθαρρυντικά. Σε μια υπό εξέλιξη κλινική δοκιμή σε ανθρώπους, συμμετέχοντες που λαμβάνουν χαμηλές δόσεις ραπαμυκίνης περιοδικά, παρουσιάζουν θετικές ενδείξεις για βελτίωση σε δείκτες «υγειογενούς γήρανσης». Όσον αφορά τη μετφορμίνη, τα αποτελέσματα των ανθρώπινων μελετών αναμένονται τα επόμενα χρόνια.
Προς το παρόν, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι δεν πρέπει κανείς να σπεύσει να ζητήσει συνταγογράφηση ραπαμυκίνη για λόγους μακροβιότητας. Ωστόσο, το γεγονός ότι μια ουσία προερχόμενη από μικροοργανισμούς του εδάφους μπορεί να επηρεάσει έναν τόσο βασικό μοριακό μηχανισμό, ενισχύει την ιδέα ότι η παρέμβαση στη διαδικασία της γήρανσης είναι εφικτή.
Η πρόκληση πλέον είναι να μεταφραστούν αυτές οι ανακαλύψεις σε θεραπείες που θα χαρίζουν περισσότερα ποιοτικά χρόνια ζωής, χωρίς να απαιτούν στερήσεις.
[via]
