Μια νέα μελέτη από το NYU Abu Dhabi ανατρέπει τις παραδοσιακές αντιλήψεις για το πού μπορεί να αναπτυχθεί ζωή στο ηλιακό μας σύστημα. Αντί να περιορίζεται σε περιοχές με άμεση ηλιακή ακτινοβολία ή γεωθερμική δραστηριότητα, η ζωή ενδέχεται να ευδοκιμεί ακόμη και κάτω από την επιφάνεια παγωμένων πλανητών και δορυφόρων, χάρη σε έναν εντελώς διαφορετικό τύπο ενέργειας: τις κοσμικές ακτίνες.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Astrobiology και πραγματοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση του Dimitra Atri, επικεφαλής του Space Exploration Laboratory στο Κέντρο Αστροφυσικής και Διαστημικής Επιστήμης (CASS) του NYUAD, διερευνά πώς τα σωματίδια υψηλής ενέργειας από το διάστημα μπορούν να τροφοδοτήσουν μικροβιακή ζωή σε υπόγεια περιβάλλοντα, όπως στον Άρη ή στους παγωμένους δορυφόρους Enceladus και Europa.
Η βασική ιδέα στηρίζεται σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται ραδιόλυση: όταν κοσμικές ακτίνες χτυπούν μόρια νερού ή πάγου κάτω από την επιφάνεια, προκαλούν χημικές αντιδράσεις που απελευθερώνουν ηλεκτρόνια – μικροσκοπικά φορτισμένα σωματίδια που κάποιες μορφές ζωής στη Γη μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας, με τρόπο παρόμοιο με τη φωτοσύνθεση. Αυτή η μορφή «χημικής ενέργειας» θα μπορούσε να στηρίξει ζωή σε σκοτεινά, ψυχρά περιβάλλοντα, όπου το φως του ήλιου δεν φτάνει ποτέ.
Χρησιμοποιώντας προηγμένες υπολογιστικές προσομοιώσεις, η επιστημονική ομάδα υπολόγισε την ποσότητα ενέργειας που μπορεί να παραχθεί μέσω ραδιόλυσης στον Άρη και στους παγωμένους δορυφόρους του Κρόνου και του Δία. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα: ο Εγκέλαδος, δορυφόρος του Κρόνου, φάνηκε να έχει το μεγαλύτερο δυναμικό για υποστήριξη ζωής με αυτόν τον μηχανισμό, ακολουθούμενος από τον Άρη και την Ευρώπη, δορυφόρο του Δία.
Αυτό το εύρημα αλλάζει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για την ύπαρξη ζωής στο Διάστημα. Δεν χρειάζεται πλέον να αναζητούμε μόνο πλανήτες που βρίσκονται στη λεγόμενη "κατοικήσιμη ζώνη", εκεί όπου το υγρό νερό μπορεί να υπάρχει στην επιφάνεια λόγω της απόστασης από το άστρο τους. Αντίθετα, μπορούμε να εξετάσουμε ψυχρούς και σκοτεινούς κόσμους, αρκεί να διαθέτουν υπόγεια νερά και να εκτίθενται σε κοσμική ακτινοβολία.
Η νέα αυτή προσέγγιση οδήγησε την ομάδα να προτείνει την έννοια της «Ραδιολυτικής Κατοικήσιμης Ζώνης» (Radiolytic Habitable Zone). Σε αντίθεση με τη γνωστή ζώνη Goldilocks – η περιοχή γύρω από ένα άστρο όπου η θερμοκρασία επιτρέπει την ύπαρξη υγρού νερού στην επιφάνεια – η νέα ζώνη επικεντρώνεται σε υπόγεια περιβάλλοντα, όπου η κοσμική ακτινοβολία μπορεί να ενεργοποιήσει διαδικασίες που υποστηρίζουν τη ζωή. Καθώς οι κοσμικές ακτίνες διαπερνούν σχεδόν κάθε σημείο του Διαστήματος, αυτή η θεωρία ανοίγει τον δρόμο για την αναζήτηση ζωής σε πολύ περισσότερες τοποθεσίες απ’ ό,τι θεωρούσαμε έως σήμερα.
Επιπλέον, τα ευρήματα της μελέτης έχουν πρακτικές προεκτάσεις για μελλοντικές διαστημικές αποστολές. Αντί οι ερευνητές να εστιάζουν αποκλειστικά στην επιφανειακή εξερεύνηση πλανητών και δορυφόρων, ίσως χρειαστεί να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην υπόγεια διερεύνηση. Τεχνολογίες που μπορούν να ανιχνεύσουν χημικές ενέργειες ή υπολείμματα ραδιόλυσης ενδέχεται να αποδειχθούν καθοριστικές για τον εντοπισμό εξωγήινης ζωής.
Αν και η ζωή, όπως την ξέρουμε, βασίζεται στο φως και τη θερμότητα, η φύση δείχνει για ακόμη μία φορά ότι μπορεί να προσαρμοστεί σε συνθήκες που θεωρούσαμε εχθρικές ή και απαγορευτικές. Από τους θερμοπίδακες των ωκεανών στους παγετώνες των πλανητών, η ύπαρξη ζωής ενδέχεται να είναι πιο διαδεδομένη από όσο νομίζαμε.
Η μελέτη του NYU Abu Dhabi έρχεται να ενισχύσει την ιδέα πως ο Άρης και οι παγωμένοι δορυφόροι του ηλιακού μας συστήματος δεν είναι απλώς άψυχοι κόσμοι, αλλά ενδεχομένως να κρύβουν ζωντανά οικοσυστήματα στα υπόγεια στρώματά τους. Αν οι υποθέσεις αυτές επαληθευτούν, θα πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην ιστορία της αστροβιολογίας και ίσως για την αρχή ενός νέου κεφαλαίου στην κατανόηση της ζωής στο Σύμπαν.
[via]
