Η ιδέα ότι δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν συνεχίζει να συναρπάζει επιστήμονες και κοινό, αλλά μια νέα μελέτη που παρουσιάστηκε στο Europlanet Science Congress-Division for Planetary Sciences 2025 ρίχνει φως σε μια εντυπωσιακή αλλά και απαισιόδοξη πιθανότητα: αν υπάρχουν εξωγήινες τεχνολογικά προηγμένες πολιτείες, τότε μάλλον βρίσκονται χιλιάδες έτη φωτός μακριά και με ιστορία που ξεπερνά κατά εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια τη δική μας.
Η έρευνα ξεκίνησε από ένα φαινομενικά απλό, αλλά ταυτόχρονα πολύπλοκο ερώτημα: ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληροί ένας πλανήτης για να φιλοξενεί ζωή; Οι επιστήμονες κατέληξαν σε τρεις κρίσιμους παράγοντες: τη σύσταση της ατμόσφαιρας, την παρουσία τεκτονικών πλακών και την ισορροπία οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα. Η Γη, για παράδειγμα, αποτελείται από 78% άζωτο και 21% οξυγόνο, με μόλις 0,042% CO2. Ποσότητες CO2 μεγαλύτερες καθιστούν το περιβάλλον τοξικό, ενώ πολύ μικρές αποτρέπουν τη φωτοσύνθεση των φυτών. Οι τεκτονικές πλάκες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της ισορροπίας, όμως δεν είναι αιώνιες: με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, ο άνθρακας εγκλωβίζεται στα πετρώματα και ο κύκλος της ζωής διαταράσσεται.
Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι η φωτοσύνθεση στη Γη θα σταματήσει σε 200 εκατομμύρια έως ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Σε έναν πλανήτη με μεγαλύτερη περιεκτικότητα CO2, η ζωή θα μπορούσε να διαρκέσει περισσότερο, ακόμα και πάνω από 4 δισεκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, ούτε αυτό εξασφαλίζει την εμφάνιση τεχνολογικής κοινωνίας: χρειάζεται τουλάχιστον 18% οξυγόνου για την εμφάνιση σύνθετων ζώων και για τη χρήση της φωτιάς, απαραίτητης για τη μεταλλουργία. Χωρίς μέταλλα, ποτέ δεν θα υπήρχαν υπολογιστές, δορυφόροι ή ραδιοτηλεσκόπια.
Οι ερευνητές συνέκριναν τη δυνητική διάρκεια μιας βιόσφαιρας με τον χρόνο που απαιτείται για την εξέλιξη ευφυών όντων. Στη Γη χρειάστηκαν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια για να εμφανιστεί ο Homo sapiens. Σύμφωνα με τα μοντέλα τους, το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό: για να υπάρξουν δύο τεχνολογικά προηγμένες πολιτείες ταυτόχρονα, η διάρκεια της μιας πρέπει να ξεπερνά τα 280.000 χρόνια. Και αν υποθέσουμε την ύπαρξη μιας δωδεκάδας συγχρόνων πολιτειών, η μέση διάρκεια ζωής τους θα πρέπει να υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια χρόνια.
Αυτό καθιστά εξαιρετικά απίθανο να υπάρχει άλλη ευφυής κοινωνία στον Γαλαξία που να βιώνει τον ίδιο «κοσμικό χρόνο» με εμάς. Αν λοιπόν καταγράφαμε ποτέ εξωγήινα σήματα, θα προέρχονταν πιθανότατα από έναν πολύ μεγαλύτερο και πιο προηγμένο πολιτισμό. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο πλησιέστερος θα μπορούσε να βρίσκεται περίπου 33.000 έτη φωτός μακριά, στην αντίθετη πλευρά του γαλαξία μας.
Το σενάριο είναι αποθαρρυντικό για όσους ελπίζουν σε άμεση επαφή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι αναζητήσεις πρέπει να σταματήσουν. Τα προγράμματα SETI συνεχίζουν να παρακολουθούν τον ουρανό αναζητώντας σήματα, καθώς ακόμη και ένα αρνητικό αποτέλεσμα προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες, επιβεβαιώνοντας τη σπανιότητα της ευφυούς ζωής. Αν όμως κάποια στιγμή καταφέρουμε να πιάσουμε μια εκπομπή, θα πρόκειται για ένα από τα πιο επαναστατικά γεγονότα στην ιστορία της Ανθρωπότητας: την οριστική απόδειξη ότι δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν.
Η μελέτη, με τη συνδυαστική χρήση αστροβιολογίας, γεωχημείας και μαθηματικών μοντέλων, φέρνει στο προσκήνιο μια συναρπαστική αλλά απαισιόδοξη εικόνα για τις πιθανότητες συνύπαρξης τεχνολογικά προηγμένων πολιτειών στον Γαλαξία μας, υπογραμμίζοντας πόσο μοναδική μπορεί να είναι η δική μας θέση στο κοσμικό περιβάλλον.
[via]
