Μια νέα μελέτη έρχεται να ανατρέψει όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα για τον Τιτάνα, το μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου. Για χρόνια, η επικρατούσα θεωρία στην αστρονομική κοινότητα ήθελε τον Τιτάνα να κρύβει έναν τεράστιο, παγκόσμιο ωκεανό υγρού νερού κάτω από την παγωμένη επιφάνειά του. Ωστόσο, η επανεξέταση δεδομένων από την ιστορική αποστολή Cassini της NASA αποκαλύπτει μια εντελώς διαφορετική εικόνα: το εσωτερικό του δορυφόρου φαίνεται να μοιάζει περισσότερο με μια «παχύρρευστη γρανίτα» παρά με ανοιχτή θάλασσα.
Η ανακάλυψη αυτή, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature, δεν αλλάζει απλώς τη γεωλογική μας κατανόηση για το ουράνιο σώμα, αλλά επαναπροσδιορίζει και τις παραμέτρους για την αναζήτηση ζωής στο ηλιακό μας σύστημα.
Το «κολλώδες» εσωτερικό και η καθυστέρηση που πρόδωσε την αλήθεια
Το κλειδί για τη νέα αυτή θεωρία βρίσκεται στον τρόπο που ο Τιτάνας παραμορφώνεται υπό την επίδραση της βαρύτητας του Κρόνου. Καθώς το φεγγάρι κινείται σε ελλειπτική τροχιά γύρω από τον πλανήτη, δέχεται ισχυρές παλιρροϊκές δυνάμεις που το τεντώνουν και το συμπιέζουν.
Οι ερευνητές παρατήρησαν κάτι παράδοξο: υπάρχει μια χρονική υστέρηση περίπου 15 ωρών ανάμεσα στη στιγμή που ο Τιτάνας δέχεται τη μέγιστη βαρυτική έλξη και στη στιγμή που η επιφάνειά του παραμορφώνεται πλήρως. Αυτή η καθυστέρηση δεν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί αν το εσωτερικό ήταν ένας ρευστός ωκεανός, ο οποίος θα αντιδρούσε άμεσα.
Χρησιμοποιώντας ένα απλό αλλά εύστοχο παράδειγμα, οι επιστήμονες παρομοιάζουν την κατάσταση με το ανακάτεμα υγρών: χρειάζεται πολύ περισσότερη ενέργεια και χρόνος για να ανακατέψει κανείς μέλι απ' ό,τι νερό. Η καθυστέρηση στην αντίδραση του Τιτάνα, σε συνδυασμό με την τεράστια ποσότητα ενέργειας που φαίνεται να διαχέεται στο εσωτερικό του, υποδεικνύει ότι κάτω από τον φλοιό δεν υπάρχει ελεύθερο νερό, αλλά ένα μείγμα ημιδιαλυμένου πάγου (slush) και θυλάκων νερού, με υψηλή ρευστότητα και «κολλώδη» συμπεριφορά.
Ο Flavio Petricca, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο JPL της NASA και επικεφαλής της μελέτης, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι κανείς δεν περίμενε τόσο ισχυρή διάχυση ενέργειας στο εσωτερικό του Τιτάνα. Αυτό ήταν και το στοιχείο που οδήγησε τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι το εσωτερικό του διαφέρει ριζικά από τα προηγούμενα μοντέλα.
Τι σημαίνει αυτό για την ύπαρξη ζωής;
Με μια πρώτη ματιά, η απουσία ενός παγκόσμιου ωκεανού θα μπορούσε να θεωρηθεί απογοητευτική για όσους ελπίζουν στην ανακάλυψη εξωγήινης ζωής. Όμως, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον που συμμετείχαν στη μελέτη, υποστηρίζουν το αντίθετο. Το νέο μοντέλο ίσως αυξάνει τις πιθανότητες φιλοξενίας ζωής, αλλά με διαφορετικούς όρους.
Αντί για έναν απέραντο, ίσως αραιό σε θρεπτικά συστατικά ωκεανό, ο Τιτάνας φαίνεται να διαθέτει μικρότερους, απομονωμένους θύλακες νερού μέσα στο στρώμα του πάγου. Αυτοί οι θύλακες θα μπορούσαν να είναι θερμότεροι, φτάνοντας ακόμη και τους 20 βαθμούς Κελσίου, και πολύ πιο πλούσιοι σε χημικά στοιχεία και θρεπτικά συστατικά, καθώς ο όγκος του νερού είναι περιορισμένος.
Η Ula Jones, μεταπτυχιακή φοιτήτρια και συν-συγγραφέας της μελέτης, επισημαίνει ότι αυτό διευρύνει το φάσμα των περιβαλλόντων που θεωρούμε κατοικήσιμα. Η ζωή εκεί, αν υπάρχει, δεν θα θυμίζει πολύπλοκους οργανισμούς ή ψάρια, αλλά θα μπορούσε να έχει κοινά χαρακτηριστικά με μικροοργανισμούς που συναντάμε σε ακραία περιβάλλοντα στη Γη, όπως οι πολικές περιοχές ή τα υπόγεια υδάτινα κοιτάσματα.
Η φυσική των ακραίων συνθηκών
Για να καταλήξουν σε αυτά τα συμπεράσματα, οι επιστήμονες χρειάστηκε να κατανοήσουν πώς συμπεριφέρεται το νερό και ο πάγος σε συνθήκες ακραίας πίεσης και χαμηλών θερμοκρασιών, κάτι που μελετήθηκε εργαστηριακά από τον καθηγητή Baptiste Journaux. Στα βάθη του Τιτάνα, η πίεση είναι τόσο μεγάλη που οι φυσικοί νόμοι για το νερό αλλάζουν, κάνοντάς το να συμπεριφέρεται διαφορετικά από το θαλασσινό νερό της Γης.
Τα ευρήματα αυτά έρχονται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς η NASA προετοιμάζεται για την αποστολή Dragonfly, η οποία έχει προγραμματιστεί να εκτοξευθεί το 2028. Το ρομποτικό σκάφος που θα προσγειωθεί στον Τιτάνα θα έχει πλέον νέα δεδομένα για να προσανατολίσει τις έρευνές του, αναζητώντας ίχνη βιολογικής δραστηριότητας σε έναν κόσμο που, αν και διαφορετικός από αυτόν που φανταζόμασταν, παραμένει ένας από τους πιο υποσχόμενους για την αστροβιολογία.
Διαβάστε επίσης
