Για πολλά χρόνια, η Δήμητρα (Ceres) θεωρούνταν απλώς ένα ακόμα μικρό σώμα στη ζώνη αστεροειδών ανάμεσα στον Άρη και τον Δία. Σήμερα, όμως, η εικόνα αυτή αλλάζει ριζικά. Νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances, βασισμένη σε δεδομένα της αποστολής Dawn της NASA, αποκαλύπτει ότι η Δήμητρα μπορεί κάποτε να διέθετε όχι μόνο νερό σε υγρή μορφή και οργανικά μόρια, αλλά και μια σταθερή πηγή χημικής ενέργειας, το απαραίτητο τρίτο στοιχείο για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος δυνητικά φιλόξενου για ζωή.
Οι επιστήμονες κατόρθωσαν να ανασυνθέσουν, μέσω θερμικών και χημικών μοντέλων, την ιστορική εξέλιξη του εσωτερικού του πλανήτη-νάνου μέσα σε δισεκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, την περίοδο από 2,5 έως και 4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, όταν ο βραχώδης πυρήνας του έφτασε στη μέγιστη θερμοκρασία του, η Δήμητρα ενδέχεται να φιλοξενούσε έναν υπόγειο ωκεανό. Αυτός τροφοδοτούνταν από θερμά ρευστά που αναδύονταν καθώς τα πετρώματα μετασχηματίζονταν. Τη θερμότητα παρείχε η ραδιενεργή διάσπαση στοιχείων στο εσωτερικό του, μια διαδικασία που θεωρείται συνηθισμένη και σε άλλα νεαρά ουράνια σώματα.
Το σενάριο αυτό παραπέμπει έντονα στα φαινόμενα που γνωρίζουμε από τη Γη, και συγκεκριμένα στις υδροθερμικές πηγές των ωκεανών. Εκεί, η επαφή ανάμεσα σε νερό και ορυκτά απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες χημικής ενέργειας, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για μικροβιακή ζωή. «Στη Δήμητρα θα μπορούσε να υπάρχει ένα πραγματικό γεύμα για μικρόβια, αντίστοιχο με εκείνο που συναντάμε στα θαλάσσια βάθη της Γης», εξηγεί ο Sam Courville, κύριος συγγραφέας της μελέτης και σήμερα ερευνητής στο Arizona State University. Όπως τονίζει, δεν πρόκειται για απόδειξη ότι η ζωή όντως εμφανίστηκε εκεί, αλλά για επιβεβαίωση ότι οι ενεργειακοί πόροι που θα τη στήριζαν ήταν διαθέσιμοι.
Τα στοιχεία αυτά έρχονται να προστεθούν σε όσα είχε ήδη αποκαλύψει η αποστολή Dawn. Το 2015, οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει στις εικόνες του σκάφους λαμπερές περιοχές στην επιφάνεια της Δήμητρας. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι αποτελούνταν κυρίως από άλατα που είχαν εναποτεθεί όταν νερό από το υπέδαφος ανέβηκε στην επιφάνεια. Αργότερα, αποκαλύφθηκε η ύπαρξη μιας τεράστιας υπόγειας δεξαμενής αλμυρού νερού, καθώς και οργανικών ενώσεων με βάση τον άνθρακα, τα βασικά συστατικά για τη χημεία της ζωής. Τώρα, με την προσθήκη της διάστασης της ενέργειας, η εικόνα γίνεται ακόμα πιο συναρπαστική για την αστροβιολογία.
Στη σημερινή εποχή, ωστόσο, η Δήμητρα παρουσιάζει εντελώς διαφορετικό πρόσωπο. Το μεγαλύτερο μέρος του νερού του έχει μετατραπεί σε πάγο, ενώ ό,τι απομένει περιορίζεται σε μικρές αποθήκες άλμης βαθιά στο υπέδαφος. Χωρίς έναν συνεχή μηχανισμό θέρμανσης, όπως αυτόν που εξασφαλίζουν οι παλιρροϊκές δυνάμεις στα φεγγάρια Ευρώπη ή Εγκέλαδος, ο πλανήτης-νάνος έχει από καιρό πάψει να είναι βιώσιμος. Παρ’ όλα αυτά, το παρελθόν που αποκαλύπτουν τα μοντέλα της NASA γεννά νέα ερωτήματα: πόσα ακόμη μικρά σώματα του Ηλιακού Συστήματος, με διάμετρο παρόμοια με τα περίπου 940 χιλιόμετρα της Δήμητρας, θα μπορούσαν να είχαν προσφέρει πρόσκαιρα συνθήκες κατάλληλες για ζωή;
Η αποστολή Dawn, που ολοκληρώθηκε το 2018, αποτέλεσε σταθμό για την κατανόησή μας γύρω από τη Δήμητρα. Το σκάφος, κατασκευασμένο από τη Northrop Grumman με τη συμμετοχή Ευρωπαίων συνεργατών, μας έφερε πιο κοντά από ποτέ σε αυτόν τον απομονωμένο κόσμο. Τα δεδομένα που συνέλεξε συνεχίζουν μέχρι σήμερα να τροφοδοτούν νέες επιστημονικές ανακαλύψεις.
[via]
