Δορυφόροι καιρού χρησιμεύουν και για την παρατήρηση της Αφροδίτης δίνοντας χρήσιμες πληροφορίες
Μια δεκαετής συλλογή δεδομένων από δορυφόρους που είχαν σχεδιαστεί για να παρακολουθούν τον καιρό της Γης αποκάλυψε κρυμμένα μυστικά της Αφροδίτης. Οι ιαπωνικοί δορυφόροι Himawari-8 και Himawari-9, σε τροχιά για την παρακολούθηση της ατμόσφαιρας της Γης, κατέγραψαν εκατοντάδες υπέρυθρες εικόνες του γειτονικού μας πλανήτη, επιτρέποντας στους επιστήμονες να παρατηρήσουν μακροχρόνιες μεταβολές στα ανώτερα στρώματα των νεφών του.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από μια ερευνητική ομάδα του University of Tokyo με επικεφαλής τον επισκέπτη ερευνητή Gaku Nishiyama. Η ομάδα ανέλυσε δεδομένα που συλλέχθηκαν από το 2015 έως το 2025, με στόχο να εντοπίσει μεταβολές στις θερμοκρασίες της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης. Συνολικά, εντόπισαν 437 εικόνες που καταγράφηκαν τυχαία από τους αισθητήρες των δορυφόρων Himawari όταν η Αφροδίτη βρισκόταν κοντά στο οπτικό τους πεδίο.
Παρόλο που οι συγκεκριμένοι δορυφόροι κατασκευάστηκαν αποκλειστικά για τη Γη, διαθέτουν υπερσύγχρονους αισθητήρες πολλαπλών φασματικών ζωνών (Advanced Himawari Imagers), οι οποίοι αποδείχθηκαν ικανοί να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες και για άλλους πλανήτες. Οι Himawari-8 και Himawari-9 βρίσκονται σε γεωστατική τροχιά και έχουν προγραμματιστεί να λειτουργούν τουλάχιστον μέχρι το 2029, προσφέροντας έτσι μια σπάνια ευκαιρία για μακροχρόνια παρατήρηση ενός πλανήτη όπως η Αφροδίτη, την οποία καμία διαστημική αποστολή δεν έχει καταφέρει να παρακολουθήσει συνεχόμενα για περισσότερο από δέκα χρόνια.
Οι εικόνες που συλλέχθηκαν επέτρεψαν στους επιστήμονες να εντοπίσουν περιοδικές διακυμάνσεις στη θερμοκρασία της κορυφής των νεφών του πλανήτη. Οι διακυμάνσεις αυτές σχετίζονται με φαινόμενα όπως οι θερμικές παλίρροιες και τα πλανητικά κύματα μεγάλης κλίμακας, φαινόμενα που παίζουν κεντρικό ρόλο στην ατμοσφαιρική δυναμική της Αφροδίτης. Οι αλλαγές στα πλάτη αυτών των κυμάτων, σύμφωνα με τα ευρήματα, δείχνουν μια τάση μείωσης σε μεγαλύτερα υψόμετρα, κάτι που υποδηλώνει διαφοροποίηση στη δομή της ατμόσφαιρας με το πέρασμα του χρόνου.
Η συλλογή και η ανάλυση των δεδομένων δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Οι ερευνητές έπρεπε να λάβουν υπόψη θορύβους φόντου, μεταβολές στο ορατό μέγεθος της Αφροδίτης και τη σωστή γεωμετρική ευθυγράμμιση ανάμεσα στη Γη, τον δορυφόρο και τον πλανήτη. Όταν όλα ευθυγραμμίζονταν κατάλληλα, μπορούσαν να καταγράψουν τις λεπτές θερμικές αποκλίσεις που φανερώνουν την παρουσία ατμοσφαιρικών κυμάτων.
Εκτός από τις παρατηρήσεις για την Αφροδίτη, η ομάδα κατάφερε επίσης να εντοπίσει ασυμφωνίες στην βαθμονόμηση δεδομένων από παλαιότερες διαστημικές αποστολές. Τα ευρήματα αυτά μπορεί να συμβάλουν σε πιο αξιόπιστες μελλοντικές συγκρίσεις και σε καλύτερη κατανόηση της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης.
Για τον Gaku Nishiyama, αυτή η μελέτη δεν είναι απλώς μια σημαντική πρόοδος για την κατανόηση της Αφροδίτης, αλλά και ένα μοντέλο για το πώς δορυφόροι που έχουν σχεδιαστεί για εντελώς διαφορετικούς σκοπούς μπορούν να αξιοποιηθούν δημιουργικά στην εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος. Όπως επισημαίνει, η δυνατότητα παρακολούθησης πλανητών με υψηλή συχνότητα και σε πολλαπλά φάσματα — χωρίς τους περιορισμούς που επιβάλλει η γήινη ατμόσφαιρα στις επίγειες παρατηρήσεις — ανοίγει νέους ορίζοντες για την επιστημονική μελέτη όχι μόνο της Αφροδίτης, αλλά και της Σελήνης, του Ερμή και άλλων ουράνιων σωμάτων.
Η ανάλυση υπέρυθρων δεδομένων παρέχει πληροφορίες όχι μόνο για τη θερμοκρασία, αλλά και για τη φυσική και χημική σύσταση των πλανητών και δορυφόρων. Αυτό βοηθά τους επιστήμονες να αντλήσουν στοιχεία για την εξέλιξη αυτών των ουράνιων σωμάτων σε βάθος χρόνου. Καθώς η επόμενη αποστολή προς την Αφροδίτη αναμένεται να ξεκινήσει γύρω στο 2030, η χρήση υπαρχόντων μέσων όπως οι Himawari δείχνει τον δρόμο για νέες, χαμηλού κόστους αλλά υψηλής αξίας επιστημονικές προσεγγίσεις.
[via]
