Μια επαναστατική ανακάλυψη στον χώρο της ιατρικής έρχεται από το University of Massachusetts Amherst, όπου ερευνητές ανέπτυξαν ένα εμβόλιο νέας γενιάς που κατάφερε να αποτρέψει έως και το 88% των πιο επιθετικών μορφών καρκίνου σε πειράματα με ποντίκια. Το εμβόλιο βασίζεται σε νανοσωματίδια που «εκπαιδεύουν» το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να εξολοθρεύει τα καρκινικά κύτταρα πριν αυτά προλάβουν να εξαπλωθούν.
Η έρευνα επικεντρώνεται σε τρεις από τους πιο δύσκολους τύπους καρκίνου: το μελάνωμα, τον καρκίνο του παγκρέατος και τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού (TNBC). Πρόκειται για μορφές που συχνά παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις υπάρχουσες θεραπείες και συνοδεύονται από υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Οι επιστήμονες φιλοδοξούν ότι αυτή η νέα τεχνολογία θα ανοίξει τον δρόμο για μια καθολική προσέγγιση στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου.
Η επικεφαλής της μελέτης, Prabhani Atukorale, αναπληρώτρια καθηγήτρια βιοϊατρικής μηχανικής στο Riccio College of Engineering του UMass Amherst, εξηγεί ότι η επιτυχία του εμβολίου οφείλεται στην ικανότητά του να ενεργοποιεί ταυτόχρονα πολλαπλές ανοσολογικές οδούς.
Σχεδιάζοντας αυτά τα νανοσωματίδια ώστε να κινητοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω συνδυασμένης ενεργοποίησης, σε συνδυασμό με καρκινικά αντιγόνα, καταφέραμε να αποτρέψουμε την ανάπτυξη όγκων με εντυπωσιακά ποσοστά επιβίωσης.
Το εμβόλιο χρησιμοποιεί δύο διαφορετικά μόρια-ενισχυτές (adjuvants), ενσωματωμένα σε νανοσωματίδια λιπιδίων. Ο συνδυασμός αυτός ενισχύει τόσο την έμφυτη όσο και την επίκτητη ανοσοαπόκριση. Η πρώτη λειτουργεί ως η άμεση, μη εξειδικευμένη άμυνα του οργανισμού, ενώ η δεύτερη αναπτύσσεται πιο αργά, δημιουργώντας «μνήμη» για να μπορεί το σώμα να αναγνωρίζει και να εξουδετερώνει μελλοντικές απειλές. Μαζί, συνθέτουν ένα άρτια συντονισμένο σύστημα προστασίας που παρέχει άμεση αλλά και μακροχρόνια ανοσία.
Στα πειράματα, τα ποντίκια εμβολιάστηκαν υποδόρια, με τρεις δόσεις στις ημέρες 0, 14 και 35. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις: συνδυασμό του εμβολίου με συγκεκριμένα πεπτίδια όγκου ή με λυοφιλοποιημένα εκχυλίσματα καρκινικών κυττάρων, ώστε να προσομοιάσουν ρεαλιστικότερες συνθήκες ανάπτυξης καρκίνου. Το εμβόλιο δοκιμάστηκε σε τρία μοντέλα επιθετικών καρκίνων – μελανώματος, παγκρέατος και TNBC – με στόχο να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά του στην ενεργοποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού και την πρόληψη της μετάστασης.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα νανοσωματίδια όχι μόνο ενεργοποιούσαν ισχυρή ανοσολογική αντίδραση, αλλά και έφταναν αποτελεσματικά στους λεμφαδένες – το «κέντρο επιχειρήσεων» του ανοσοποιητικού συστήματος. Εκεί, ενεργοποιούσαν τα δενδριτικά κύτταρα, τα οποία με τη σειρά τους κινητοποιούσαν τα Τ και Β κύτταρα να επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα. Σε ποντίκια που έλαβαν τον πλήρη συνδυασμό του εμβολίου, το 100% απέρριψε τους όγκους, ενώ στις ομάδες ελέγχου, χωρίς το διπλό adjuvant, όλα τα ζώα πέθαναν μέσα σε έναν μήνα.
Ακόμη πιο σημαντικό, τα ποντίκια που είχαν εμβολιαστεί επιτυχώς παρέμειναν υγιή όταν εκτέθηκαν εκ νέου σε καρκινικά κύτταρα μήνες αργότερα, γεγονός που αποδεικνύει τη δημιουργία μακροχρόνιας ανοσολογικής μνήμης.
Η μετάσταση είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στον καρκίνο. Η δύναμη της ανοσοθεραπείας έγκειται στο ότι η ανοσολογική μνήμη δεν περιορίζεται τοπικά. Είναι συστηματική, επεκτείνεται σε ολόκληρο το σώμα και μπορεί να αποτρέψει την εξάπλωση του καρκίνου όπου κι αν εμφανιστεί.
Η χρήση εκχυλισμάτων ολόκληρων καρκινικών κυττάρων αντί για συγκεκριμένα πεπτίδια οδήγησε σε ακόμη ευρύτερη προστασία, καλύπτοντας και τους τρεις τύπους καρκίνου. Μεταξύ 69% και 88% των εμβολιασμένων ποντικιών παρέμειναν χωρίς όγκους, ενώ όλα επέζησαν και μιας δεύτερης, γενικευμένης έκθεσης στον καρκίνο. Η διπλή ενεργοποίηση Τ και Β κυττάρων έδειξε ότι το εμβόλιο προσφέρει μια πολύπλευρη ανοσολογική άμυνα.
Ο Griffin Kane, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο UMass Amherst και πρώτος συγγραφέας της μελέτης, τόνισε:
Το μυστικό της επιτυχίας είναι η ισχυρή ενεργοποίηση των Τ κυττάρων. Με αυτή τη φόρμουλα, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αναγνωρίζουν τα καρκινικά αντιγόνα και πυροδοτούν μια ισχυρή αντικαρκινική αντίδραση.
Οι ερευνητές οραματίζονται το νέο εμβόλιο να λειτουργεί τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα γενιά εμβολίων κατά πολλών μορφών καρκίνου. Για να φέρουν την τεχνολογία πιο κοντά στην κλινική πράξη, οι Atukorale και Kane ίδρυσαν τη startup NanoVax Therapeutics.
Η βασική τεχνολογία πάνω στην οποία χτίσαμε την εταιρεία είναι αυτή ακριβώς η πλατφόρμα των νανοσωματιδίων. Μέσω της NanoVax μπορούμε να επιταχύνουμε τη μετάβαση από το εργαστήριο στην πραγματική εφαρμογή, με τελικό στόχο τη βελτίωση της ζωής των ασθενών.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell Reports Medicine και ήδη θεωρείται ένα από τα πιο ελπιδοφόρα βήματα στην προσπάθεια για ένα καθολικό, αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του καρκίνου. Αν τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν και σε ανθρώπινες κλινικές δοκιμές, η ιατρική κοινότητα ίσως βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στην οριστική νίκη απέναντι σε μια από τις πιο δύσκολες ασθένειες της εποχής μας.
[via]
