Μια εκπληκτική ανακάλυψη από διεθνή ομάδα αστρονόμων φέρνει στο φως έναν εξωπλανήτη που όχι μόνο υποφέρει από την εγγύτητά του με το άστρο που τον φιλοξενεί, αλλά φαίνεται να το επηρεάζει τόσο έντονα, ώστε να προκαλεί συνεχείς ηλιακές εκρήξεις. Το φαινόμενο, που χαρακτηρίστηκε από τους επιστήμονες ως «εντελώς νέο», ανοίγει δρόμους για νέα κατανόηση των σχέσεων μεταξύ άστρων και πλανητών.
Ο πλανήτης HIP 67522 b, με μέγεθος αντίστοιχο του Δία, περιστρέφεται γύρω από το άστρο HIP 67522 σε μια εξαιρετικά σύντομη τροχιά που διαρκεί μόλις επτά ημέρες. Η εγγύτητα αυτή είναι τέτοια που ο πλανήτης βομβαρδίζεται από την εκρηκτική δραστηριότητα του άστρου του, δραστηριότητα που ενδεχομένως προκαλεί ο ίδιος.
Η επικεφαλής της μελέτης, Ekaterina Ilin, αστροφυσικός στο Netherlands Institute for Radio Astronomy, δήλωσε ότι το φαινόμενο αυτό καταγράφηκε για πρώτη φορά και πρόκειται για ένα είδος "πλανήτη με τάσεις αυτοκαταστροφής". Σύμφωνα με τα δεδομένα, η τροχιά του πλανήτη φαίνεται να διαταράσσει το μαγνητικό πεδίο του άστρου, με αποτέλεσμα να προκαλούνται σφοδρές ηλιακές εκρήξεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, επιστρέφουν στον πλανήτη, απογυμνώνοντάς τον σταδιακά από την ατμόσφαιρά του.
Οι εκρήξεις αυτές, γνωστές ως ηλιακές εκλάμψεις, συνοδεύονται συχνά από εκτινάξεις πλάσματος, φαινόμενα που συμβαίνουν όταν οι μαγνητικές γραμμές πεδίου του άστρου «σπάνε» ξαφνικά λόγω συσσώρευσης ενέργειας. Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες αναρωτιούνται αν ένας πλανήτης μπορεί να επηρεάσει το μαγνητικό πεδίο του άστρου του. Η περίπτωση του HIP 67522 b φαίνεται να επιβεβαιώνει αυτό το ενδεχόμενο.
Η ανακάλυψη έγινε αρχικά μέσω του διαστημικού τηλεσκοπίου TESS της NASA, το οποίο εντοπίζει εξωπλανήτες μέσω της χαρακτηριστικής μείωσης φωτεινότητας όταν αυτοί περνούν μπροστά από το άστρο τους. Μετά την αρχική παρατήρηση, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο Cheops του ESA, που προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια παρακολούθησης μεμονωμένων άστρων.
«Ζητήσαμε άμεσα χρόνο παρατήρησης με το Cheops και καταφέραμε να καταγράψουμε συνολικά 15 εκλάμψεις, σχεδόν όλες την ώρα που ο πλανήτης περνούσε μπροστά από το άστρο, όπως φαίνεται από τη Γη», ανέφερε η Ilin. Η σύμπτωση αυτή δεν θεωρείται τυχαία. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο πλανήτης, καθώς κινείται, συσσωρεύει ενέργεια και με κάποιο τρόπο «χτυπά» τις μαγνητικές γραμμές του άστρου, προκαλώντας εκρήξεις στην επιφάνειά του.
Αυτές οι επαναλαμβανόμενες εκρήξεις σταδιακά αποδομούν την ατμόσφαιρα του πλανήτη. Αν και σήμερα έχει το μέγεθος του Δία, οι προβλέψεις δείχνουν ότι μέσα στα επόμενα 100 εκατομμύρια χρόνια θα έχει συρρικνωθεί σε μέγεθος αντίστοιχο του Ποσειδώνα.
Η περίπτωση του HIP 67522 b αποτελεί μια πρωτοφανή ευκαιρία για περαιτέρω μελέτη. Οι επιστήμονες σχεδιάζουν να συνεχίσουν τις παρατηρήσεις χρησιμοποιώντας όχι μόνο το TESS και το Cheops, αλλά και μελλοντικά εργαλεία όπως το διαστημικό τηλεσκόπιο Plato του ESA, που αναμένεται να εκτοξευθεί το 2026.
Αυτό το φαινόμενο είναι ολοκαίνουργιο και δημιουργεί δεκάδες ερωτήματα. Δύο είναι οι βασικές μας προτεραιότητες: να παρατηρήσουμε το φαινόμενο σε διαφορετικά μήκη κύματος, όπως στην υπεριώδη και ακτινοβολία Χ — που είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για την ατμόσφαιρα του πλανήτη — και να βρούμε παρόμοια συστήματα. Αν περάσουμε από ένα μεμονωμένο παράδειγμα σε μια ομάδα 10 ή 100 παρόμοιων συστημάτων, οι θεωρητικοί αστρονόμοι θα έχουν πραγματικό υλικό να αναλύσουν.
Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει έναν εντελώς νέο δρόμο στην αστροφυσική, αποκαλύπτοντας πώς η αλληλεπίδραση μεταξύ πλανητών και άστρων μπορεί να είναι πιο έντονη και πολύπλοκη απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Και όπως φαίνεται, κάποιοι πλανήτες μπορεί τελικά να είναι οι ίδιοι οι καταστροφείς τους.
[via]
