Αν έχετε ποτέ νιώσει το μυαλό σας να «αδειάζει» στη μέση κάποιας δραστηριότητας, δεν είστε οι μόνοι. Νέα έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι το φαινόμενο mind blanking είναι μια πραγματική νευρολογική κατάσταση και όχι απλώς ζήτημα απόσπασης ή λήθης.
Η μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες από το Βέλγιο, τη Γαλλία και την Αυστραλία, αποτελεί ανασκόπηση των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων σχετικά με το φαινόμενο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το «άδειασμα» του μυαλού θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυθύπαρκτη κατάσταση συνείδησης, διακριτή από φαινόμενα όπως η περιπλάνηση της σκέψης.
Η Αθηνά Δεμερτζή, διευθύντρια του εργαστηρίου Φυσιολογίας της Γνώσης στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης, εξηγεί ότι το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο σε κάποιους επιστημονικούς κύκλους, ειδικά σε αυτούς που μελετούν τον διαλογισμό. Όμως, τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον γύρω από τη «νοητική κενότητα» έχει αυξηθεί σημαντικά και στο πεδίο της γνωσιακής επιστήμης και της έρευνας του ύπνου.
«Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν πλέον ότι οι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν στιγμές κενότητας ακόμη και ενώ είναι ξύπνιοι, στην καθημερινότητά τους», δήλωσε η Δεμερτζή. Παράλληλα, στην έρευνα των ονείρων έχει δοθεί έμφαση στα λεγόμενα «λευκά όνειρα», όπου τα άτομα θυμούνται ότι ονειρεύτηκαν αλλά δεν μπορούν να ανακαλέσουν κανένα περιεχόμενο.
Η ομάδα ανασκόπησε δεδομένα από περίπου 80 ερευνητικές δημοσιεύσεις σχετικές με το θέμα, συμπεριλαμβανομένων και μελετών όπου κατέγραψαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου εθελοντών κατά τις αναφερθείσες στιγμές νοητικής κενότητας. Τα αποτελέσματα ήταν σαφή:
Η νοητική κενότητα είναι πραγματική, δεν πρόκειται για αποτυχία μνήμης ή απλή αδυναμία αναφοράς σκέψεων. «Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το ρεύμα των σκέψεών μας μπορεί να διακοπεί ξαφνικά, αφήνοντάς μας με την εμπειρία του να μην σκεφτόμαστε τίποτα», υπογραμμίζει η Δεμερτζή.
Μάλιστα, σύμφωνα με τα ευρήματα, η νοητική κενότητα σχετίζεται με ιδιαίτερα μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας. Σε πειράματα όπου ζητήθηκε από συμμετέχοντες να αδειάσουν το μυαλό τους, οι εγκεφαλικές απεικονίσεις αποκάλυψαν μειωμένη δραστηριότητα σε περιοχές όπως ο συμπληρωματικός κινητικός φλοιός και ο ιππόκαμπος. Παράλληλα, δεδομένα από ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα (EEG) έδειξαν ότι τμήματα του εγκεφάλου μπορεί να εισέρχονται σε καταστάσεις όμοιες με τον ύπνο κατά τη διάρκεια αυτών των στιγμών.
Η μελέτη εκτιμά ότι οι άνθρωποι βιώνουν νοητική κενότητα κατά μέσο όρο σε ποσοστό 5% έως 20% του χρόνου εγρήγορσης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ορισμένα άτομα, όπως εκείνα που πάσχουν από ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή σε τέτοια επεισόδια.
Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να απαντηθούν κρίσιμα ερωτήματα. Για παράδειγμα, δεν είναι ακόμα σαφές πόσο διαρκούν συνήθως τα επεισόδια νοητικής κενότητας, ούτε αν υπάρχουν διαφορετικοί τύποι. Μπορεί κάποιες στιγμές κενότητας να είναι εκούσιες; Συμβαίνει το φαινόμενο και κατά τη διάρκεια καταστάσεων υψηλής απόδοσης, όπως η κατάσταση «ροής» που βιώνουν οι αθλητές ή οι καλλιτέχνες;
Άλλο αναπάντητο ερώτημα είναι αν η νοητική κενότητα οφείλεται σε αποτυχία δημιουργίας νοητικού περιεχομένου ή αν υπάρχει περιεχόμενο που απλώς δεν φτάνει στη συνειδητή επίγνωση. Η κατανόηση των νευρικών μηχανισμών πίσω από αυτό το φαινόμενο παραμένει ανοιχτό πεδίο έρευνας.
Η ερευνητική ομάδα ελπίζει ότι τα ευρήματά της θα παρακινήσουν και άλλους επιστήμονες να μελετήσουν πιο συστηματικά το φαινόμενο. Στο μεταξύ, για πολλούς από εμάς, το επόμενο «άδειασμα μυαλού» ίσως να ιδωθεί με νέο ενδιαφέρον, όχι ως αδυναμία, αλλά ως μια ιδιαίτερη πτυχή της ανθρώπινης συνείδησης.
[via]
