Επιστήμονες ανακαλύπτουν τρόπο εξάλειψης των «κρυφών» κυττάρων του καρκίνου του μαστού

Μια νέα ανακάλυψη από το University of Pennsylvania ανοίγει τον δρόμο για μια επαναστατική στρατηγική αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού, δίνοντας ελπίδα σε εκατομμύρια επιζώσες που ζουν με τον φόβο της υποτροπής. Για πρώτη φορά, επιστήμονες απέδειξαν ότι είναι εφικτό να εντοπιστούν τα λεγόμενα «κοιμώμενα» καρκινικά κύτταρα στους ασθενείς και να εξαλειφθούν με υπάρχοντα φάρμακα, μειώνοντας δραστικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου.

Η πρόκληση της υποτροπής

Παρά την πρόοδο στη διάγνωση και τη θεραπεία, ο καρκίνος του μαστού παραμένει απειλητικός όταν επιστρέφει μετά την αρχική αντιμετώπιση. Για το 30% των ασθενών που βιώνουν υποτροπή, οι θεραπείες περιορίζονται στη διαρκή καταπολέμηση της νόσου χωρίς δυνατότητα οριστικής ίασης. Κάποιοι τύποι, όπως ο τριπλά αρνητικός και ο HER2+, τείνουν να επανεμφανίζονται μέσα σε λίγα χρόνια, ενώ οι ER+ μπορεί να υποτροπιάσουν ακόμη και δεκαετίες αργότερα. Μέχρι σήμερα, δεν υπήρχε τρόπος έγκαιρης ταυτοποίησης εκείνων που διατηρούσαν λανθάνοντα κύτταρα, ούτε μέθοδος παρέμβασης πριν η νόσος επιστρέψει σε ανίατη μορφή.

Τα αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, στηρίχθηκε σε μια πρωτοποριακή κλινική δοκιμή φάσης ΙΙ με 51 συμμετέχοντες. Χρησιμοποιώντας φάρμακα ήδη εγκεκριμένα για άλλες παθήσεις, οι ερευνητές κατάφεραν να απομακρύνουν τα «κρυφά» καρκινικά κύτταρα από το 80% των ασθενών. Τα τριετή ποσοστά επιβίωσης χωρίς υποτροπή ξεπέρασαν το 90% με ένα μόνο φάρμακο, ενώ σε όσους έλαβαν συνδυασμό δύο θεραπειών έφτασαν στο εντυπωσιακό 100%.

Η επικεφαλής της έρευνας, Angela DeMichele, τόνισε ότι ο μεγαλύτερος φόβος των ασθενών είναι πάντα η επιστροφή του καρκίνου.

Στόχος μας ήταν να δώσουμε απάντηση σε αυτόν τον φόβο. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η παρακολούθηση και στοχευμένη εξάλειψη των κοιμώμενων κυττάρων αποτελεί μια στρατηγική με πραγματική προοπτική.

Τα «κοιμώμενα» κύτταρα και ο μηχανισμός τους

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στα λεγόμενα minimal residual disease (MRD) – κύτταρα που παραμένουν αδρανή μετά τη θεραπεία και δεν ανιχνεύονται με τις κλασικές απεικονιστικές μεθόδους. Αυτά τα κύτταρα μπορεί να «ξυπνήσουν» μετά από χρόνια και να οδηγήσουν σε μεταστατικό καρκίνο, γεγονός που μειώνει την επιβίωση.

Ο Lewis Chodosh, συν-συγγραφέας της μελέτης, εξήγησε ότι αυτή η λανθάνουσα φάση είναι ταυτόχρονα και ευκαιρία:

Αν παρέμβουμε όσο τα κύτταρα είναι ανενεργά, μπορούμε να τα εξαλείψουμε πριν εξελιχθούν σε επιθετική νόσο. Εντυπωσιακό είναι ότι φάρμακα που δεν έχουν δράση σε ενεργούς όγκους αποδεικνύονται αποτελεσματικά σε αυτά τα κύτταρα, δείχνοντας πόσο διαφορετική είναι η βιολογία τους.

Σε προκλινικά πειράματα με ποντίκια, η ομάδα του Chodosh έδειξε ότι δύο φάρμακα που στοχεύουν τον μηχανισμό της αυτοφαγίας και την οδό mTOR κατάφεραν να εξαλείψουν τα MRD και να παρατείνουν την επιβίωση χωρίς υποτροπή.

Από τη θεωρία στην πράξη

Η ερευνητική ομάδα ξεκίνησε με τον εντοπισμό κοιμώμενων κυττάρων στον μυελό των οστών σε επιζώσες καρκίνου του μαστού που είχαν ολοκληρώσει τη θεραπεία τους την τελευταία πενταετία. Όσες βρέθηκαν θετικές εντάχθηκαν στην κλινική μελέτη CLEVER, όπου έλαβαν είτε μονοθεραπεία είτε συνδυασμό δύο φαρμάκων για έξι κύκλους. Σε διάστημα 6 έως 12 μηνών, τα περισσότερα δείγματα δεν εμφάνιζαν πλέον λανθάνοντα κύτταρα. Μετά από μέση παρακολούθηση 42 μηνών, μόλις δύο ασθενείς παρουσίασαν υποτροπή.

Η DeMichele τόνισε ότι ο στόχος είναι να προσφέρουν στους ασθενείς κάτι καλύτερο από το «περιμένουμε και βλέπουμε» που ισχύει μέχρι σήμερα.

Το μέλλον της θεραπείας

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη δύο μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές, οι ABBY και PALAVY, σε αντικαρκινικά κέντρα σε όλη τη χώρα, για να επιβεβαιώσουν και να επεκτείνουν τα ευρήματα της μελέτης CLEVER. Αν τα αποτελέσματα επαναληφθούν, θα μιλάμε για μια ριζική αλλαγή στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, με στόχο όχι μόνο την καταπολέμηση, αλλά και την πρόληψη της υποτροπής.

[via]