Μια εντυπωσιακή καινοτομία στον τομέα των προηγμένων υλικών παρουσίασε πρόσφατα ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στην Ουρμπάνα-Σαμπέιν, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο της Δανίας. Οι ερευνητές ανέπτυξαν ένα πολυεπίπεδο συνθετικό υλικό που έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται σε πραγματικό χρόνο σε μηχανικές κρούσεις, προσομοιώνοντας αλλά και ξεπερνώντας τη φυσική αντοχή που εμφανίζουν τα όστρακα ορισμένων μαλακίων, όπως τα μύδια και τα όστρακα αμπαλόνης.
Η κύρια πηγή έμπνευσης των επιστημόνων ήταν το μαργαριτάρι (mother-of-pearl), το λαμπερό εσωτερικό στρώμα οστράκων, γνωστό για την εξαιρετική ικανότητά του να απορροφά κραδασμούς, παρά την εύθραυστη εμφάνισή του. Αντί να περιοριστούν στην απλή μίμηση της φύσης, οι μηχανικοί προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα: ανέπτυξαν ένα υλικό με προγραμματισμένες διαστρωματικές αλληλεπιδράσεις, επιτρέποντάς του να λειτουργεί ως ενιαίο, έξυπνο σύστημα που αντιδρά δυναμικά στις εξωτερικές πιέσεις.
Το νέο υλικό αποτελείται από πολλαπλά στρώματα, καθένα από τα οποία έχει σχεδιαστεί για να αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στις μηχανικές καταπονήσεις. Αυτό που το καθιστά πραγματικά καινοτόμο, είναι ότι τα στρώματα λειτουργούν συνεργατικά: όταν ένα στρώμα παραμορφώνεται, αλλάζει και η αντίδραση των υπολοίπων, ανακατανέμοντας τις δυνάμεις και προσφέροντας αυξημένη αντοχή και απορρόφηση ενέργειας.
Ιδιαίτερη σημασία στην αρχιτεκτονική του υλικού παίζει η ελεγχόμενη κάμψη (buckling). Αντί να αντιμετωπίζεται ως αδύναμο σημείο, όπως συμβαίνει σε τυπικές μηχανικές δομές όπου η κάμψη οδηγεί σε καταστροφή, εδώ αξιοποιείται στρατηγικά. Τα στρώματα έχουν ρυθμιστεί ώστε να καταρρέουν σταδιακά, απορροφώντας το φορτίο με ελεγχόμενο και αποτελεσματικό τρόπο.
Η καινοτομία δεν περιορίστηκε μόνο στα υλικά, αλλά και στη μικροσκοπική προγραμματισμένη δομή τους. Οι επιστήμονες σχεδίασαν με ακρίβεια τόσο τις ιδιότητες κάθε στρώματος όσο και τις συνδέσεις μεταξύ τους, επιτυγχάνοντας έναν υψηλό βαθμό προσαρμοστικότητας. Το αποτέλεσμα είναι ένα υλικό που αντιδρά δυναμικά στις πιέσεις και τις κρούσεις, ξεπερνώντας κατά πολύ τις δυνατότητες των συμβατικών, στατικών δομών.
Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Shelly Zhang, μία εκ των επικεφαλής του έργου, η ιδέα γεννήθηκε από μια συζήτηση με τον Δανό συνάδελφό της Ole Sigmund, σχετικά με το πώς μπορούν να ξεπεραστούν τα φυσικά όρια των μονολιθικών υλικών. Η λύση ήρθε μέσα από την αξιοποίηση ακραίων φαινομένων, όπως η κάμψη, ως εργαλείων ελέγχου και κατανομής της ενέργειας.
Οι δυνατότητες χρήσης του νέου υλικού είναι πολλαπλές και εκτείνονται σε τομείς όπως οι προφυλακτήρες οχημάτων, τα αλεξίσφαιρα γιλέκα, οι προσωπικές προστατευτικές εξαρτήσεις, ακόμα και σε εφαρμογές στον στρατιωτικό ή αεροδιαστημικό τομέα. Η ευφυΐα με την οποία ανταποκρίνεται το υλικό σε διαφορετικά επίπεδα κρούσης προσφέρει αυξημένη ασφάλεια, χωρίς αύξηση του βάρους ή της πολυπλοκότητας των κατασκευών.
Παρά τις ενθαρρυντικές επιδόσεις των πρωτοτύπων, το πέρασμα στην βιομηχανική παραγωγή μεγάλης κλίμακας παραμένει πρόκληση. Ορισμένα από τα πρώτα τεστ απέκλιναν από τις προσομοιώσεις, προσφέροντας ωστόσο πολύτιμα δεδομένα για τη βελτίωση του σχεδιασμού. Οι αποκλίσεις αυτές βοήθησαν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα πώς να προσαρμόσουν τη σειρά «κατάρρευσης» των στρωμάτων, ώστε να επιτύχουν πιο εξατομικευμένες και αποτελεσματικές αποκρίσεις.
[via]
