Η τεχνητή νοημοσύνη έφερε στο φως έναν χαμένο ύμνο που υμνεί τη Βαβυλώνα, έναν ύμνο που για πάνω από χίλια χρόνια παρέμενε ξεχασμένος, κρυμμένος σε σπασμένα πλίνθινα θραύσματα. Το εντυπωσιακό αυτό επίτευγμα αποτελεί έναν ακόμη σταθμό στην πορεία της ψηφιακής ανθρωπιστικής επιστήμης, φέρνοντας στο προσκήνιο μια σημαντική λογοτεχνική δημιουργία της αρχαίας Μεσοποταμίας.
Πρόκειται για έναν ύμνο 250 στίχων, ο οποίος εξυμνεί τη φυσική ομορφιά και τη μεγαλοπρέπεια της Βαβυλώνας — μιας πόλης που κάποτε θεωρούνταν η μεγαλύτερη του κόσμου. Στους στίχους του, ο ποταμός Ευφράτης περιγράφεται ως πηγή ζωής: μεταφέρει την άνοιξη, ποτίζει τα χωράφια και πλημμυρίζει τα έλη με καλάμια και άνθη. Οι εικόνες από καταπράσινα λιβάδια γεμάτα κριθάρι, με κοπάδια να αναπαύονται στις όχθες, αναδεικνύουν την εύφορη γη και την ποιητική ματιά των δημιουργών της εποχής.
Αν και τόσο πλούσιος σε εικόνες και πολιτισμικές αναφορές, ο ύμνος αυτός δεν απευθυνόταν σε κάποια ελίτ. Αντιθέτως, φαίνεται πως ήταν ευρύτατα διαδεδομένος, διδασκόταν στα σχολεία της εποχής και αντιγραφόταν από μαθητές. Το γεγονός ότι είχε εξαφανιστεί εντελώς από το γνωστικό μας ορίζοντα ήταν για δεκαετίες ένα αίνιγμα για τους επιστήμονες. Στην επίλυσή του συνέβαλε καθοριστικά ο καθηγητής Enrique Jiménez του πανεπιστημίου Ludwig Maximilian (LMU), ο οποίος σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Βαγδάτης ηγήθηκε ενός ερευνητικού έργου αποκρυπτογράφησης με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης.
Το κλειδί αυτής της σπουδαίας ανακάλυψης ήταν η χρήση μιας προηγμένης ψηφιακής πλατφόρμας βασισμένης σε AI. Μέσω της ανάλυσης και σύγκρισης χιλιάδων θραυσμάτων πήλινων πινακίδων που είναι διασκορπισμένα σε μουσεία και συλλογές παγκοσμίως, το σύστημα κατάφερε να αναγνωρίσει και να συνδέσει τριάντα διαφορετικά χειρόγραφα τα οποία ανήκαν στο ίδιο έργο. Εκεί που μέχρι πρότινος θα χρειαζόταν δεκαετίες σχολαστικής χειρωνακτικής δουλειάς, η τεχνολογία επέτρεψε την ανασύνθεση του ύμνου σε εντυπωσιακά σύντομο χρονικό διάστημα.
Το ίδιο το περιεχόμενο του ύμνου ξεχωρίζει για τη λυρικότητά του — χαρακτηριστικό σπάνιο στη μεσοποταμιακή λογοτεχνία. Πέρα από τη φυσική ομορφιά και τα επιτεύγματα της αρχιτεκτονικής της πόλης, το κείμενο αποκαλύπτει στοιχεία της βαβυλωνιακής κουλτούρας. Από τις αναφορές προκύπτει πως οι γυναίκες είχαν ενεργό κοινωνικό ρόλο, με πολλές να υπηρετούν ως ιέρειες, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η στάση σεβασμού των Βαβυλωνίων απέναντι στους ξένους — ένα χαρακτηριστικό που προσθέτει βάθος στην κατανόησή μας για την κοινωνία εκείνης της εποχής.
Η αποκρυπτογράφηση του ύμνου αποτελεί μέρος του ευρύτερου προγράμματος "Electronic Babylonian Library", το οποίο αποσκοπεί στην ψηφιοποίηση και διατήρηση της πολύτιμης βαβυλωνιακής λογοτεχνικής κληρονομιάς. Πολλά από τα κείμενα που περιλαμβάνονται σε αυτή τη συλλογή προέρχονται από την περίφημη Βιβλιοθήκη της Sippar — μια τοποθεσία που, σύμφωνα με τη μεσοποταμιακή παράδοση, ήταν το μέρος όπου ο Νώε έκρυψε τις ιερές γραφές πριν από τον Κατακλυσμό.
Σήμερα, τα ερείπια της Βαβυλώνας βρίσκονται περίπου 85 χιλιόμετρα νότια της Βαγδάτης και έχουν αναγνωριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Μέσα από ανακαλύψεις όπως αυτή, οι πέτρες της σιωπηλής αυτής πόλης αποκτούν ξανά φωνή, αφηγούμενες το ένδοξο παρελθόν της.
[via]
