Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιολογίας φαίνεται ότι μόλις λύθηκε: τα διάσημα μοάι της Rapa Nui, τα τεράστια αγάλματα που κοσμούν το Νησί του Πάσχα, δεν μεταφέρθηκαν με ξύλινες πλατφόρμες ή κύλινδρους όπως υποστήριζαν προηγούμενες θεωρίες, αλλά… περπατούσαν. Αυτό επιβεβαίωσε μια νέα μελέτη που συνδύασε 3D μοντελοποίηση και πειράματα στο πεδίο, υπό την ηγεσία του καθηγητή ανθρωπολογίας Carl Lipo από το Binghamton University και του Terry Hunt από το University of Arizona.
Για δεκαετίες οι επιστήμονες αναρωτιούνταν πώς οι κάτοικοι της Rapa Nui κατάφερναν να μεταφέρουν τα τεράστια αγάλματα, μερικά να ζυγίζουν δεκάδες τόνους, σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς τεχνολογία αιχμής. Η ομάδα χρησιμοποίησε φυσικούς νόμους, ψηφιακά 3D μοντέλα και ρεαλιστικά πειράματα για να αποδείξει ότι τα μοάι μπορούσαν να κινηθούν με ένα είδος «περπατήματος», χρησιμοποιώντας σχοινιά και μόλις λίγους ανθρώπους, μέσα σε ένα ζιγκ-ζαγκ μοτίβο κατά μήκος ειδικά διαμορφωμένων δρόμων.
Μελετώντας σχεδόν 1.000 μοάι, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αγάλματα είχαν χαρακτηριστικά που διευκόλυναν την κίνηση: μια ελαφριά κλίση προς τα εμπρός και βάσεις σε σχήμα D. Αυτά τα σχεδιαστικά στοιχεία επέτρεπαν την όρθια ταλάντωση που καθιστούσε δυνατή τη μετακίνηση χωρίς να χρειάζεται να τα ξαπλώνουν. Για να επαληθεύσουν τη θεωρία, οι επιστήμονες κατασκεύασαν μια αναπαράσταση μοάι 4,35 τόνων με τα ίδια χαρακτηριστικά. Με τη βοήθεια μόλις 18 ατόμων, το άγαλμα μετακινήθηκε 100 μέτρα σε μόλις 40 λεπτά, αποδεικνύοντας την πρακτικότητα της μεθόδου και απορρίπτοντας προηγούμενες υποθέσεις για πιο δύσκολες ή ενεργοβόρες τεχνικές.
Οι δρόμοι της Rapa Nui παίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο. Με πλάτος περίπου 4,5 μέτρα και κοίλη διατομή, βοηθούσαν στη σταθεροποίηση των αγαλμάτων καθώς αυτά «περπατούσαν». Η μελέτη δείχνει ότι οι δρόμοι δεν ήταν απλά μονοπάτια, αλλά μέρος της διαδικασίας μεταφοράς: οι κάτοικοι πιθανότατα καθάριζαν το έδαφος μπροστά από το άγαλμα, το μετακινούσαν, και συνέχιζαν τη διαδικασία σε επαναλαμβανόμενες ακολουθίες, εξασφαλίζοντας σταθερή και ασφαλή μετακίνηση.
Σύμφωνα με τον Lipo, καμία άλλη θεωρία δεν εξηγεί πειστικά πώς μετακινήθηκαν τα μοάι. Ο ίδιος καλεί όποιον αμφισβητεί τη μέθοδο να παρουσιάσει στοιχεία που θα την αναιρούν, καθώς όλα τα δεδομένα και οι παρατηρήσεις μέχρι στιγμής ενισχύουν τη θεωρία του «περπατήματος». Επισημαίνει ότι η Rapa Nui είναι γνωστή για υπερβολικές και ανεπιβεβαίωτες θεωρίες, και η νέα έρευνα αποτελεί παράδειγμα επιστημονικής προσέγγισης που συνδυάζει πειραματισμό και αναλυτική μελέτη των στοιχείων.
Η σημασία της μελέτης δεν είναι μόνο τεχνική αλλά και ανθρωπολογική. Αναδεικνύει την ευφυΐα των αρχαίων κατοίκων του νησιού, που με περιορισμένους πόρους κατάφεραν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μια καινοτόμο μέθοδο μετακίνησης τεράστιων λίθων, κατασκευάζοντας δρόμους, χρησιμοποιώντας σχοινιά και συντονισμό ανθρώπων με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα.
Η εργασία με τίτλο «The Walking Moai Hypothesis: Archaeological Evidence, Experimental Validation, and Response to Critics» δημοσιεύθηκε στο Journal of Archaeological Science και προσφέρει μια πλήρη ανάλυση των πειραμάτων, των 3D μοντέλων και των παρατηρήσεων που υποστηρίζουν την υπόθεση ότι τα μοάι μπορούσαν να «περπατούν». Το αποτέλεσμα αυτό δεν αλλάζει μόνο την κατανόηση των τεχνικών μετακίνησης των αγαλμάτων, αλλά επαναπροσδιορίζει την αντίληψη μας για την αρχαία τεχνολογία και την ευφυΐα των πολιτισμών που κατοικούσαν την απομακρυσμένη Rapa Nui.
[via]
