Στην καρδιά της ερήμου της Αιθιοπίας, μια διεθνής επιστημονική ομάδα έφερε στο φως απολιθώματα που ανατρέπουν όσα πιστεύαμε για την προέλευση του ανθρώπου. Τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι πριν από 2,6 έως 2,8 εκατομμύρια χρόνια, τα πρώτα μέλη του γένους Homo ζούσαν δίπλα σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος Australopithecus. Η ανακάλυψη αυτή αμφισβητεί την κλασική εικόνα της ευθύγραμμης εξέλιξης – από τον πίθηκο στον Neanderthal και στη συνέχεια στον σύγχρονο άνθρωπο – και την αντικαθιστά με ένα πολύ πιο περίπλοκο δέντρο, γεμάτο διασταυρώσεις, συγκατοικήσεις και εξαφανίσεις.
Το πρόγραμμα Ledi-Geraru Research Project, που καθοδηγείται από επιστήμονες του Arizona State University, είναι το πεδίο όπου ήρθαν στο φως τα παλαιότερα γνωστά δείγματα Homo αλλά και τα αρχαιότερα λίθινα εργαλεία Oldowan. Πρόσφατα, η ίδια ομάδα εντόπισε δόντια που ανήκουν όχι μόνο σε Homo αλλά και σε ένα νέο είδος Australopithecus, το οποίο δεν έχει αναγνωριστεί πουθενά αλλού στον κόσμο.
Διαβάστε επίσης
Η σημασία της ανακάλυψης είναι μεγάλη: μέχρι σήμερα, δεν είχε βρεθεί καμία απόδειξη ότι ο Australopithecus afarensis – το είδος της διάσημης "Lucy" – επιβίωσε μετά τα 2,95 εκατομμύρια χρόνια. Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι ήδη από την περίοδο 2,6 έως 2,8 εκατ. χρόνια πριν, άλλοι συγγενείς του γένους Australopithecus ζούσαν παράλληλα με τα πρώτα μέλη του Homo.
Όπως τονίζει η Kaye Reed, παλαιοοικολόγος στο ASU και συνδιευθύντρια του προγράμματος Ledi-Geraru, η ιδέα μιας ευθύγραμμης αλυσίδας εξέλιξης είναι μύθος.
Η εξέλιξη δεν είναι σκάλα, είναι ένας θαμνώδης κορμός με πολλά κλαδιά, κάποια από τα οποία χάθηκαν. Στην Αιθιοπία βλέπουμε ξεκάθαρα δύο διαφορετικά είδη να συνυπάρχουν την ίδια στιγμή στον ίδιο τόπο.
Η ομάδα εντόπισε συνολικά 13 δόντια, τα οποία εξετάστηκαν λεπτομερώς. Το συγκεκριμένο πεδίο έχει δώσει στο παρελθόν σπουδαία ευρήματα: το 2013, εκεί βρέθηκε η κάτω γνάθος του αρχαιότερου Homo, ηλικίας 2,8 εκατομμυρίων ετών. Τα πρόσφατα δόντια προσφέρουν νέο υλικό για τη μελέτη των διαφορών ανάμεσα στον Australopithecus και τον Homo, ενώ ανοίγουν τον δρόμο για την αναγνώριση ενός νέου είδους. Ωστόσο, οι επιστήμονες τονίζουν ότι προς το παρόν είναι αδύνατο να δοθεί επίσημο όνομα σε αυτό το άγνωστο είδος με βάση μόνο τα δόντια – χρειάζονται περισσότερα απολιθώματα.
Διαβάστε επίσης
Η ηλικία των ευρημάτων έχει προσδιοριστεί χάρη στη γεωλογική δραστηριότητα της περιοχής. Ο γεωλόγος Christopher Campisano εξηγεί ότι τα ηφαίστεια που δέσποζαν στην περιοχή κατέθεταν στρώματα τέφρας γεμάτης κρυστάλλους αστρίων, που επιτρέπουν ακριβείς χρονολογήσεις. Μετρώντας τα στρώματα τέφρας πάνω και κάτω από τα απολιθώματα, οι επιστήμονες κατάφεραν να καθορίσουν με ακρίβεια την ηλικία τους.
Η εικόνα του περιβάλλοντος εκείνης της εποχής ήταν εντελώς διαφορετική από το ξηρό και φαραωνικό τοπίο που βλέπουμε σήμερα στο Ledi-Geraru. Πριν από σχεδόν τρία εκατομμύρια χρόνια, η περιοχή φιλοξενούσε ποτάμια που άλλαζαν κοίτες, δάση και μικρές λίμνες που γέμιζαν και άδειαζαν περιοδικά. Αυτό το πλούσιο οικοσύστημα εξηγεί γιατί μπορούσαν να συνυπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη ανθρωπιδών.
Η μελέτη, στην οποία συμμετέχει και ο γεωλόγος Ramon Arrowsmith του ASU, καλύπτει μια κρίσιμη περίοδο για την ανθρώπινη εξέλιξη. Το γεωλογικό αρχείο της περιοχής προσφέρει εξαιρετικά στοιχεία ηλικίας και βοηθά τους επιστήμονες να κατανοήσουν όχι μόνο πότε ζούσαν αυτά τα είδη, αλλά και το περιβάλλον που τα στήριζε.
Τα επόμενα βήματα της έρευνας επικεντρώνονται στη μικροσκοπική ανάλυση του σμάλτου των δοντιών. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να αποκαλύψουν τη διατροφή αυτών των ειδών: έτρωγαν τα ίδια πράγματα; Ανταγωνίζονταν για τροφή ή μοιράζονταν τους ίδιους πόρους; Περνούσαν ο ένας δίπλα από τον άλλο καθημερινά; Αυτά τα ερωτήματα μένουν ακόμα αναπάντητα.
Όπως υπογραμμίζει η Reed, κάθε νέα ανακάλυψη είναι μόνο η αρχή. «Πάντα χρειάζονται περισσότερα απολιθώματα. Μόνο έτσι μπορούμε να διηγηθούμε την πραγματική ιστορία των προγόνων μας». Για τους παλαιοντολόγους, η εύρεση νέων χώρων ανασκαφής και η εκπαίδευση νέων ερευνητών είναι ζωτικής σημασίας, ώστε το παζλ της ανθρώπινης εξέλιξης να συμπληρωθεί κομμάτι-κομμάτι.
[via]
