Η ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης μοιάζει με ένα τεράστιο παζλ, του οποίου πολλά κομμάτια παραμένουν ακόμη χαμένα. Κάθε νέα ανακάλυψη φέρνει μαζί της απαντήσεις, αλλά και νέα ερωτήματα. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που ένα εύρημα δεν συμπληρώνει απλώς την εικόνα – την ανατρέπει πλήρως.
Αυτό ακριβώς συνέβη με την πρόσφατη ανάλυση ενός κρανίου ηλικίας περίπου ενός εκατομμυρίου ετών, που βρέθηκε στην Κίνα και, σύμφωνα με τους ερευνητές του, «αλλάζει ολοκληρωτικά» όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για την προέλευση του ανθρώπινου είδους.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science, αποτελεί συνεργασία επιστημόνων από την Κίνα και το Natural History Museum του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα ευρήματα τους υποδεικνύουν ότι η γενεαλογική γραμμή του Homo sapiens άρχισε να διαχωρίζεται από εκείνη των συγγενικών ειδών, όπως οι Νεάντερταλ, τουλάχιστον μισό εκατομμύριο χρόνια νωρίτερα απ’ όσο πίστευαν οι επιστήμονες μέχρι σήμερα. Και αυτό το «μισό εκατομμύριο» κάνει τεράστια διαφορά στην κατανόηση της εξέλιξης του ανθρώπου.
Το κεντρικό εύρημα της έρευνας είναι το κρανίο Yunxian 2, ηλικίας περίπου ενός εκατομμυρίου ετών. Όταν βρέθηκε, ήταν αρκετά κατεστραμμένο, γεγονός που οδήγησε τους επιστήμονες να το κατατάξουν αρχικά ως κρανίο Homo erectus, ενός από τους πρώιμους προγόνους μας. Όμως η τεχνολογία είχε άλλα να πει. Με τη βοήθεια σύγχρονων μεθόδων ψηφιακής ανακατασκευής –συμπεριλαμβανομένης της αξονικής τομογραφίας και της τρισδιάστατης μοντελοποίησης– οι ερευνητές κατάφεραν να αποκαταστήσουν την αρχική μορφή του κρανίου και να το μελετήσουν σε πρωτοφανές επίπεδο λεπτομέρειας.
Τα αποτελέσματα τους ξάφνιασαν. Το Yunxian 2 δεν ανήκει τελικά στον Homo erectus, αλλά παρουσιάζει ένα μοναδικό μείγμα πρωτόγονων και σύγχρονων χαρακτηριστικών. Σύμφωνα με τη μελέτη, το απολίθωμα αυτό αντιπροσωπεύει έναν πρώιμο εκπρόσωπο του κλάδου Homo longi — ενός «αδελφικού» είδους του Homo sapiens, στο οποίο φαίνεται να εντάσσονται και οι μυστηριώδεις Denisovans.
«Η έρευνά μας αποκαλύπτει ότι το Yunxian 2 δεν είναι Homo erectus, αλλά μέλος του πρώιμου κλάδου longi, στενά συνδεδεμένο με τους Denisovans», εξηγεί ο καθηγητής Chris Stringer, συνδιευθυντής της μελέτης. «Αυτό αλλάζει ριζικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την ανθρώπινη εξέλιξη. Υποδηλώνει ότι ήδη πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια, οι πρόγονοί μας είχαν αρχίσει να διαχωρίζονται σε διαφορετικές ομάδες – κάτι που σημαίνει ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι πολύ πιο περίπλοκη και αρχαία απ’ όσο νομίζαμε».
Η νέα αυτή ανάλυση ανατρέπει τον καθιερωμένο χρονικό χάρτη της εξέλιξης. Μέχρι πρόσφατα, οι γενετικές έρευνες τοποθετούσαν τη διάσπαση ανάμεσα στη γενεαλογική γραμμή του Homo sapiens και των Νεάντερταλ περίπου 600.000 χρόνια πριν. Όμως οι νέες εκτιμήσεις δίνουν εντελώς διαφορετικά νούμερα:
- Η εμφάνιση του κλάδου sapiens τοποθετείται πλέον στα 1,02 εκατομμύρια χρόνια πριν.
- Ο κλάδος longi εκτιμάται ότι προέκυψε γύρω στα 1,2 εκατομμύρια χρόνια πριν.
- Ο διαχωρισμός των δύο αυτών γραμμών τοποθετείται στα 1,32 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Αν αυτό επιβεβαιωθεί, τότε Homo sapiens, Homo longi (περιλαμβάνοντας τους Denisovans) και Νεάντερταλ ενδέχεται να συνυπήρξαν για σχεδόν ένα εκατομμύριο χρόνια – πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θεωρούσαν έως τώρα οι παλαιοανθρωπολόγοι.
Το γεγονός ότι ένα τόσο παλιό απολίθωμα βρέθηκε στην Ασία θέτει εκ νέου στο τραπέζι την ερώτηση για το πού ξεκίνησε πραγματικά το ανθρώπινο είδος. Θα μπορούσε άραγε η κοιτίδα του Homo sapiens να μην είναι η Αφρική, όπως υποστήριζε για δεκαετίες η επιστημονική κοινότητα; Παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε η ανακάλυψη, οι ίδιοι οι ερευνητές καλούν σε προσοχή. Ο καθηγητής Stringer τονίζει ότι «δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να υποστηριχθεί πως ο άνθρωπος εξελίχθηκε στην Ασία αντί για την Αφρική».
Η επιστημονική πρόκληση τώρα είναι να μελετηθούν απολιθώματα αντίστοιχης ηλικίας από την Αφρική και την Ευρώπη, με την ίδια μεθοδολογία. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε αν η εξελικτική ιστορία του ανθρώπου ακολούθησε διαφορετικές πορείες σε πολλαπλές ηπείρους ή αν η Αφρική παραμένει η «μητέρα της ανθρωπότητας».
Ο δρ. Aylwyn Scally, εξελικτικός γενετιστής του University of Cambridge, υπενθυμίζει ότι τόσο οι γενετικές όσο και οι παλαιοντολογικές αναλύσεις για τόσο παλιές περιόδους περιλαμβάνουν μεγάλες αβεβαιότητες. «Χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να είμαστε βέβαιοι», υπογραμμίζει.
Ένα πράγμα, ωστόσο, είναι σίγουρο: το κρανίο Yunxian 2 άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόηση της ανθρώπινης προέλευσης. Αν επιβεβαιωθούν τα ευρήματα, δεν θα μιλάμε απλώς για μια νέα ανακάλυψη, αλλά για μια ριζική αναθεώρηση της ίδιας της ιστορίας μας.
[via]
