Η Γερμανία «φρενάρει» το Chat Control: Αντίσταση στην ευρωπαϊκή επιτήρηση των συνομιλιών
Η Γερμανία ανακοίνωσε πως θα σταθεί απέναντι στην αμφιλεγόμενη ευρωπαϊκή πρόταση γνωστή ως Chat Control, η οποία προβλέπει τον υποχρεωτικό έλεγχο ιδιωτικών συνομιλιών από τις αρχές, ακόμη και σε εφαρμογές με κρυπτογράφηση άκρου-σε-άκρο όπως το WhatsApp και το Signal.
Η απόφαση του Βερολίνου, που ήρθε έπειτα από έντονες πιέσεις ακτιβιστών, οργανώσεων και εταιρειών τεχνολογίας, ενδέχεται να καθορίσει την τύχη της πρότασης, καθώς η Γερμανία διαθέτει κρίσιμη βαρύτητα στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ.
Η πρόταση, που φέρει τον τίτλο Child Sexual Abuse Regulation (CSA), παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2022 και έχει στόχο –τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής– την καταπολέμηση του υλικού σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων στο διαδίκτυο. Ωστόσο, ο τρόπος που επιχειρεί να το πετύχει έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, αφού προβλέπει τη δυνατότητα των αρχών να υποχρεώνουν τις πλατφόρμες επικοινωνίας να εγκαταστήσουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης τα οποία θα «σκανάρουν» τα μηνύματα, τις φωτογραφίες και τα βίντεο των χρηστών πριν ή μετά την κρυπτογράφησή τους.
Ο Jens Spahn, βουλευτής του CDU, επιβεβαίωσε ότι το Βερολίνο δεν θα επιτρέψει την υιοθέτηση του μέτρου. Όπως τόνισε, «η αδικαιολόγητη παρακολούθηση των συνομιλιών θα ήταν σαν να ανοίγουμε κάθε γράμμα προληπτικά για να δούμε αν περιέχει κάτι παράνομο. Μια τέτοια πρακτική είναι απαράδεκτη και δεν θα την επιτρέψουμε».
Η στάση αυτή έχει μεγάλη σημασία, αφού η υιοθέτηση της νομοθεσίας απαιτεί τη στήριξη χωρών που αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα του πληθυσμού της ΕΕ. Με πληθυσμό άνω των 83 εκατομμυρίων, η Γερμανία κατέχει περίπου το 19% του συνόλου της Ένωσης και μπορεί να διαμορφώσει είτε πλειοψηφία έγκρισης είτε μειοψηφία απόρριψης.
Η CSA Regulation έχει χαρακτηριστεί ως η ευρωπαϊκή εκδοχή των βρετανικών προσπαθειών για διάρρηξη της ιδιωτικότητας στις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων. Εάν περνούσε, θα έδινε στην ΕΕ τη δυνατότητα να επιβάλει μαζική παρακολούθηση των πολιτών της, ακυρώνοντας ουσιαστικά την έννοια της end-to-end κρυπτογράφησης (E2EE).
Οι αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η European Digital Rights (EDRi) προειδοποιούν ότι η τεχνολογία που απαιτείται για να εφαρμοστεί το Chat Control είναι τεχνικά αναξιόπιστη και επικίνδυνη για την ιδιωτικότητα. Παράλληλα, επισημαίνουν ότι η νομοθεσία θα μπορούσε να οδηγήσει στην υποχρεωτική ταυτοποίηση της ηλικίας των χρηστών, όπως συνέβη πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσω του Online Safety Act.
Η EDRi προειδοποίησε ότι τέτοια μέτρα απειλούν την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα στην ανωνυμία στο διαδίκτυο. Όπως αναφέρει, «η υποχρεωτική ταυτοποίηση θα αποκλείσει άτομα χωρίς ψηφιακά έγγραφα και θα θέσει σε κίνδυνο δημοσιογράφους, ακτιβιστές, πληροφοριοδότες ή ανθρώπους που αναζητούν ευαίσθητες υπηρεσίες, όπως υγειονομική φροντίδα».
Η συζήτηση έχει λάβει και διαστάσεις κυβερνοασφάλειας. Η Meredith Whittaker, πρόεδρος του Signal, προειδοποίησε ότι το Chat Control θα δημιουργούσε ένα τεράστιο σύστημα μαζικής επιτήρησης. Όπως εξήγησε σε ανοικτή επιστολή προς τη γερμανική κυβέρνηση, «η σάρωση κάθε μηνύματος ή φωτογραφίας καταστρέφει τη βάση της κρυπτογράφησης. Αντί να χρειάζεται κάποιος να παραβιάσει το πρωτόκολλο ασφαλείας, αρκεί να εκμεταλλευτεί την πρόσβαση που θα έχει το ίδιο το σύστημα σάρωσης. Αυτό αποτελεί απειλή όχι μόνο για τους χρήστες, αλλά και για την εθνική ασφάλεια».
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και ο Matthias Pfau, CEO της γερμανικής εταιρείας Tuta Mail, ο οποίος δήλωσε ότι η επιβολή του Chat Control θα ανάγκαζε την εταιρεία του να επιλέξει μεταξύ νομικής μάχης και αποχώρησης από την ευρωπαϊκή αγορά. «Δεν θα προσθέσουμε ποτέ πίσω πόρτες ή θα αποδυναμώσουμε την κρυπτογράφηση μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Πάνω από 600 εταιρείες και οργανισμοί έχουν συνυπογράψει επιστολές διαμαρτυρίας, ενώ ιστοσελίδες όπως το fightchatcontrol.eu κινητοποιούν πολίτες σε όλη την Ευρώπη, παρέχοντας εργαλεία για να αποστέλλουν μαζικά emails στους ευρωβουλευτές τους ενόψει της κρίσιμης ψηφοφορίας στις 14 Οκτωβρίου.
Η αντίδραση της Γερμανίας ήρθε σε μια στιγμή που πολλοί φοβούνταν ότι θα άλλαζε στάση και θα στήριζε το σχέδιο. Μαζί με την Πολωνία και την Ολλανδία, η χώρα συμβάλλει πλέον στη δημιουργία μιας «μπλοκαριστικής μειοψηφίας», ικανής να αποτρέψει την έγκριση της ρύθμισης.
Η ψηφοφορία στο Συμβούλιο της ΕΕ απαιτεί ειδική πλειοψηφία για την υιοθέτηση νόμων, και η απόρριψη προϋποθέτει τη συνεργασία τουλάχιστον τεσσάρων χωρών που να αντιπροσωπεύουν το 35% του πληθυσμού της Ένωσης. Με τη Γερμανία στο στρατόπεδο των αντιτιθέμενων, οι πιθανότητες υπερψήφισης του Chat Control μειώνονται δραστικά.
*Η κεντρική εικόνα προέρχεται από το Implicator
