Η Κίνα φαίνεται να βάζει προσωρινά στον πάγο ένα από τα πιο φιλόδοξα επιστημονικά έργα των τελευταίων δεκαετιών: τον Circular Electron Positron Collider (CEPC), τον μεγαλύτερο επιταχυντή σωματιδίων που έχει σχεδιαστεί ποτέ. Το project, ένα τεράστιο δαχτυλίδι μήκους 100 χιλιομέτρων, προοριζόταν να αποτελέσει ένα είδος «εργοστασίου Higgs», μια μηχανή ικανή να παράγει και να μελετά το μποζόνιο Higgs με πρωτοφανή ακρίβεια. Παρ’ όλα αυτά, το CEPC δεν συμπεριλήφθηκε στο νέο πενταετές αναπτυξιακό σχέδιο της Κίνας, μια απόφαση που επιβεβαιώθηκε από τον Wang Yifang, διευθυντή του Beijing Institute of High Energy Physics.
Η είδηση προκάλεσε απογοήτευση στην επιστημονική κοινότητα, καθώς πολλοί περίμεναν ότι μετά τη δημοσίευση της τελικής τεχνικής έκθεσης τον Οκτώβριο του 2025, το Πεκίνο θα έδινε το πολιτικό «πράσινο φως». Ο επιταχυντής, με εκτιμώμενο κόστος περίπου 4,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, αποτελούσε μια τεράστια διεθνή προσπάθεια που περιλάμβανε σχεδόν 160 ερευνητικά ιδρύματα και χιλιάδες επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο.
Ο Wang Yifang, ωστόσο, επιμένει ότι το σχέδιο δεν έχει εγκαταλειφθεί πλήρως. «Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε πάνω στο έργο και θα το επαναπροτείνουμε το 2030», δήλωσε. Παράλληλα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο η Κίνα να στραφεί σε διεθνή συνεργασία, εάν στο μεταξύ η Ευρώπη εγκρίνει τη δική της πρόταση για τον Future Circular Collider (FCC) του CERN. «Αν η Ευρώπη προχωρήσει πρώτη, θα μπορούσαμε να συμμετάσχουμε στο δικό της πρόγραμμα», σημείωσε ο Wang, υποδηλώνοντας πως η Κίνα δεν σκοπεύει να απομονωθεί επιστημονικά.
Από τεχνικής άποψης, το CEPC είχε φτάσει σε πολύ ώριμο στάδιο ανάπτυξης. Οι μηχανικοί του έργου είχαν σχεδιάσει ανιχνευτές ικανούς να μετρούν θέση και χρόνο με ακρίβεια που φτάνει τα 10 μικρόμετρα και τα 50 picoseconds αντίστοιχα, ενώ τα νέα καλορίμετρα υπόσχονταν έως και δεκαπλάσια βελτίωση στην ανάλυση της ενέργειας σε σχέση με τα σημερινά όργανα. Μια διεθνής επιτροπή αξιολόγησης, με επικεφαλής τη Daniela Bortoletto από το University of Oxford, είχε χαρακτηρίσει το έργο «συνεκτικό, ώριμο και με ξεκάθαρο επιστημονικό δυναμικό».
Ο CEPC θα λειτουργούσε ως διάδοχος του Large Hadron Collider (LHC) της Ευρώπης, αλλά με διαφορετική φιλοσοφία: ενώ ο LHC συγκρούει πρωτόνια μεταξύ τους, ο κινεζικός επιταχυντής θα συγκρουόσε ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια, προσφέροντας καθαρότερα και πιο ελεγχόμενα δεδομένα για τη μελέτη του μποζονίου Higgs και άλλων θεμελιωδών σωματιδίων. Οι ερευνητές ήλπιζαν πως αυτό θα οδηγούσε σε βαθύτερη κατανόηση της προέλευσης της μάζας και ίσως σε νέες ενδείξεις για φυσική πέρα από το Καθιερωμένο Μοντέλο.
Η αναστολή του project ερμηνεύεται από πολλούς ως ένδειξη ότι η Κίνα επιλέγει να επικεντρώσει τους επιστημονικούς της πόρους σε άλλους τομείς της φυσικής υψηλών ενεργειών. Ένα από τα έργα που φαίνεται να αποκτά προτεραιότητα είναι το Super Tau-Charm Facility στο Hefei, το οποίο θα επικεντρωθεί στη μελέτη των λεπτονίων και των charm quarks, ένα project πιο στοχευμένο αλλά και οικονομικά εφικτό για το άμεσο μέλλον.
Την ίδια ώρα, στην Ευρώπη, το CERN προωθεί τη δική του πρόταση για τον Future Circular Collider, έναν δακτύλιο μήκους 90 χιλιομέτρων με προϋπολογισμό 17 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο FCC στοχεύει να γίνει λειτουργικός γύρω στο 2045, εφόσον τα κράτη-μέλη του CERN εγκρίνουν την κατασκευή του έως το 2028.
[source]
