Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έρχεται να ταράξει τα νερά της αντικαρκινικής έρευνας: ένα φυσικό σάκχαρο που παράγεται από βακτήρια του βυθού αποδεικνύεται ικανό να καταστρέψει καρκινικά κύτταρα με θεαματικό τρόπο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό The FASEB Journal, η συγκεκριμένη ουσία προκάλεσε εκρηκτική μορφή κυτταρικού θανάτου σε πειραματικά περιβάλλοντα και σε ποντίκια με καρκίνο του ήπατος, προσφέροντας ελπίδες για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών με βάση φυσικά θαλάσσια παράγωγα.
Το επίκεντρο της έρευνας είναι μια μακράς αλυσίδας σακχαρική ένωση, γνωστή ως EPS3.9, η οποία απομονώθηκε από το θαλάσσιο βακτήριο Spongiibacter nanhainus CSC3.9, μέλος ενός ευρύτερου γένους μικροοργανισμών που ζουν σε ακραία περιβάλλοντα στα βάθη των ωκεανών. Το EPS3.9 αποτελείται από δύο βασικά μόρια, τη μαννόζη και τη γλυκόζη, και εμφανίζει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα βιολογική δράση κατά των καρκινικών κυττάρων.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το συγκεκριμένο σάκχαρο ενεργοποιεί έναν ιδιαίτερο μηχανισμό κυτταρικού θανάτου, γνωστό ως πυρόπτωση (pyroptosis). Σε αντίθεση με την απόπτωση, την πιο «ήπια» μορφή κυτταρικού αυτοκαθαρισμού, η πυρόπτωση είναι φλεγμονώδης, βίαιη και ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Τα κύτταρα που υποβάλλονται σε πυρόπτωση διογκώνονται, σπάνε και απελευθερώνουν μόρια που προσελκύουν αμυντικά κύτταρα του οργανισμού.
Η ανακάλυψη αυτή είναι ιδιαίτερης σημασίας, καθώς ο συγκεκριμένος τύπος κυτταρικού θανάτου έχει αποδειχθεί πολλά υποσχόμενος για την καταπολέμηση του καρκίνου. Το EPS3.9 κατάφερε όχι μόνο να περιορίσει την ανάπτυξη όγκων σε ποντίκια με καρκίνο του ήπατος, αλλά και να κινητοποιήσει την ανοσιακή απάντηση του οργανισμού. Δηλαδή, πέρα από την άμεση καταστροφή των καρκινικών κυττάρων, η ουσία φαίνεται να ενισχύει και τη γενικότερη άμυνα του σώματος απέναντι στην ασθένεια.
Η δράση της ένωσης στοχεύει συγκεκριμένα σε πέντε φωσφολιπιδικά μόρια της κυτταρικής μεμβράνης, προκαλώντας τοξική επίδραση στους όγκους μέσω της πυρόπτωσης. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη μελέτη κυττάρων ανθρώπινης λευχαιμίας, όπου η δράση του EPS3.9 φάνηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική. Παράλληλα, στα πειραματόζωα, διαπιστώθηκε μείωση της ανάπτυξης του καρκίνου, ενώ παρατηρήθηκαν σημάδια ενεργοποίησης των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ο Chaomin Sun, PhD, επικεφαλής της μελέτης από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών, σχολίασε ότι τα ευρήματα αυτά προσφέρουν όχι μόνο μια νέα θεωρητική βάση για την ανάπτυξη φαρμάκων βασισμένων σε υδατάνθρακες, αλλά και τονίζουν τη σημασία της εξερεύνησης των θαλάσσιων μικροοργανισμών ως ανεξερεύνητης φαρμακευτικής πηγής.
Η πυρόπτωση, αν και μέχρι πρότινος είχε συνδεθεί κυρίως με την άμυνα του οργανισμού έναντι λοιμώξεων από βακτήρια και ιούς, έχει κερδίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ογκολογίας. Η ιδέα ότι ένας όγκος μπορεί να «ανατιναχθεί» από μέσα του και να μετατραπεί σε «φάρο» για την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος δημιουργεί νέες προοπτικές για τη θεραπεία ακόμα και δύσκολων ή ανθεκτικών μορφών καρκίνου.
Η στροφή στην αναζήτηση θεραπευτικών ουσιών από φυσικά περιβάλλοντα, όπως ο βυθός των ωκεανών, αποδεικνύεται στρατηγικής σημασίας. Εκεί, οργανισμοί έχουν εξελιχθεί κάτω από ακραίες συνθήκες πίεσης, θερμοκρασίας και έλλειψης φωτός, οδηγώντας στη δημιουργία μοναδικών βιομορίων με απρόσμενες ιδιότητες. Το EPS3.9 είναι ένα μόνο παράδειγμα από το πλούσιο και ανεξερεύνητο «χημικό οπλοστάσιο» των θαλάσσιων μικροοργανισμών.
Η συγκεκριμένη μελέτη δεν αποτελεί άμεση λύση για τον καρκίνο, όμως ανοίγει έναν νέο δρόμο στην ανακάλυψη θεραπειών με βάση τα φυσικά προϊόντα της θάλασσας. Επιπλέον, ενισχύει την πεποίθηση ότι η κατανόηση και αξιοποίηση των μηχανισμών κυτταρικού θανάτου, όπως η πυρόπτωση, μπορεί να αποτελέσει κεντρικό άξονα για την ανάπτυξη στοχευμένων και αποτελεσματικών θεραπειών στο μέλλον.
[via]
