Για περισσότερο από μισό αιώνα, οι Φυσικοί αναζητούσαν έναν τρόπο να παρατηρήσουν άμεσα ορισμένες ιδιόμορφες κβαντικές καταστάσεις που «κρύβονται» μέσα σε υπεραγώγιμους στροβιλισμούς. Παρότι η ύπαρξή τους είχε θεωρηθεί πιθανή από τη δεκαετία του 1960, η ακριβής τους μελέτη ήταν ανέφικτη, καθώς εμφανίζονται σε ενεργειακά επίπεδα τόσο μικρά που ξεφεύγουν από τις δυνατότητες των συμβατικών πειραμάτων. Σήμερα, ερευνητές του Niels Bohr Institute στο University of Copenhagen κατάφεραν να ξεπεράσουν αυτό το όριο, δημιουργώντας μια πρωτοποριακή υπεραγώγιμη πλατφόρμα που προσομοιώνει αυτές τις μυστηριώδεις καταστάσεις.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Physical Review Letters, αποτελεί ορόσημο για την κβαντική έρευνα. Με έναν συνδυασμό τεχνολογικής καινοτομίας και «έξυπνης παράκαμψης» των πειραματικών περιορισμών, οι επιστήμονες έστησαν ένα νέο εργαστηριακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο μπορούν να αναπαράγουν και να ελέγχουν τα φευγαλέα φαινόμενα που μέχρι τώρα θεωρούνταν απρόσιτα.
Η ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Saulius Vaitiekėnas, δεν προσπάθησε να βρει τις καταστάσεις στο φυσικό τους περιβάλλον – εκεί όπου η παρατήρηση ήταν σχεδόν αδύνατη. Αντίθετα, κατασκεύασαν ένα νέο υλικό σύστημα: έναν μικροσκοπικό υπεραγώγιμο κύλινδρο, στον οποίο διοχέτευσαν μαγνητική ροή ώστε να αναπαραστήσουν τις βασικές συνθήκες που οδηγούν στην εμφάνιση αυτών των καταστάσεων.
Με αυτή την προσέγγιση μπορούμε να μελετήσουμε τα ίδια κβαντικά φαινόμενα, αλλά με τους δικούς μας όρους. Όταν εμείς σχεδιάζουμε την πλατφόρμα, ορίζουμε και τους κανόνες του παιχνιδιού.
Η στρατηγική αυτή χαρακτηρίστηκε από τους ερευνητές ως μια «κρυφή πόρτα» – ένας έξυπνος τρόπος να φτάσουν στο ζητούμενο χωρίς να σκοντάψουν στα φυσικά όρια των παραδοσιακών πειραμάτων. Και όπως συχνά συμβαίνει στην επιστήμη, η ανακάλυψη έγινε αρχικά τυχαία.
Πέσαμε πάνω σε αυτές τις καταστάσεις κατά σύμπτωση. Όμως, μόλις καταλάβαμε τι βλέπαμε, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν πρόκειται απλώς για μια επιστημονική περιέργεια.
Η ανακάλυψη έχει διπλή σημασία. Από τη μία πλευρά, προσφέρει μια νέα οπτική σε βασική έρευνα της κβαντικής φυσικής, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατανόηση φαινομένων που μέχρι τώρα έμεναν στο σκοτάδι. Από την άλλη, δημιουργεί γόνιμο έδαφος για πρακτικές εφαρμογές, καθώς οι ίδιες οι καταστάσεις που μελετώνται ενδέχεται να αποτελέσουν δομικά στοιχεία για την ανάπτυξη υβριδικών κβαντικών προσομοιωτών. Οι προσομοιωτές αυτοί θεωρούνται αναγκαίοι για να μελετηθούν μελλοντικά πολύπλοκα υλικά, που δεν μπορούν να αναλυθούν με τις κλασικές μεθόδους υπολογισμού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ίδια η πλατφόρμα που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές – ο συνδυασμός ημιαγωγών και υπεραγωγών – αποτελεί καινοτομία της Κοπεγχάγης εδώ και περίπου μια δεκαετία. Σήμερα, αυτή η τεχνολογία αποδεικνύει την ευελιξία της, επιτρέποντας στους επιστήμονες να δημιουργούν και να εξετάζουν νέα είδη κβαντικών καταστάσεων, σε έναν τομέα όπου ο διεθνής ανταγωνισμός είναι ιδιαίτερα έντονος.
Η σημασία της έρευνας δεν περιορίζεται μόνο στο παρόν. Η δυνατότητα ελέγχου της κβαντικής συμπεριφοράς κατά παραγγελία ανοίγει τον δρόμο για επαναστατικές εφαρμογές στο μέλλον, από την ανάπτυξη προηγμένων υλικών μέχρι την εξέλιξη της κβαντικής πληροφορικής. Κι ενώ η εργασία παραμένει στο στάδιο της βασικής επιστήμης, τα βήματα που έγιναν αποτελούν θεμέλιο για ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει.
[via]
