Ο Μίμας, ο μικρότερος από τους μεγάλους δορυφόρους του Κρόνου και γνωστός για την ομοιότητά του με το Death Star από το Star Wars, ίσως να μην είναι τόσο ψυχρός και νεκρός όσο δείχνει. Νέα επιστημονικά δεδομένα ενισχύουν την υπόθεση ότι κάτω από το παγωμένο του κέλυφος κρύβεται ένας ωκεανός, πιθανώς πρόσφατα σχηματισμένος. Αν επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα στο Ηλιακό μας Σύστημα, με τεράστιες προεκτάσεις για τη μελέτη της πλανητικής εξέλιξης και της πιθανότητας ύπαρξης ζωής σε παγωμένους κόσμους.
Η νέα έρευνα, που παρουσιάστηκε στο συνέδριο Europlanet Science Congress – Division for Planetary Sciences, εξετάζει τη δομή και το πάχος του παγωμένου φλοιού του Μίμα (Mimas). Η ομάδα της Alyssa Rhoden από το Southwest Research Institute (SwRI) στο Κολοράντο, χαρτογράφησε τις θερμικές και γεωλογικές διεργασίες του φεγγαριού, προσπαθώντας να εντοπίσει τα σημεία όπου ο πάγος είναι λεπτότερος, ιδανικοί στόχοι για μελλοντικές αποστολές που θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν την παρουσία νερού.
Παρά το γεγονός ότι η επιφάνειά του μοιάζει αμετάβλητη, γεμάτη κρατήρες χωρίς ρωγμές ή σημάδια γεωλογικής δραστηριότητας, τα στοιχεία δείχνουν ότι βαθιά κάτω από αυτήν την παγωμένη «ασπίδα» –πάχους 20 έως 30 χιλιομέτρων– μπορεί να υπάρχει νερό σε υγρή μορφή. Τα δεδομένα της αποστολής Cassini της NASA, που μελέτησε τον Κρόνο και τους δορυφόρους του επί δεκατρία χρόνια, ενίσχυσαν την υπόθεση ενός ωκεανού που γεννήθηκε σχετικά πρόσφατα, πριν από 10 έως 15 εκατομμύρια χρόνια.
Η πηγή αυτής της υπόγειας θάλασσας δεν φαίνεται να είναι αρχαία. Οι επιστήμονες θεωρούν πως το αρχικό νερό που μπορεί να υπήρχε στον Μίμα πάγωσε εντελώς πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Όμως, η τροχιά του γύρω από τον Κρόνο φαίνεται να έχει αλλάξει: κάποια στιγμή ο δορυφόρος μετακινήθηκε σε μια πιο εκκεντρική τροχιά, γεγονός που αύξησε τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με τον πλανήτη.
Όπως η Σελήνη προκαλεί παλίρροιες στους ωκεανούς της Γης, έτσι και ο Κρόνος «τράβηξε» το σώμα του Μίμα, δημιουργώντας έντονες εσωτερικές τριβές και θερμότητα. Η θερμότητα αυτή πιθανότατα έλιωσε μέρος του πάγου, σχηματίζοντας έναν υπόγειο ωκεανό. Σήμερα, καθώς η τροχιά του σταδιακά γίνεται ξανά κυκλική, η διαδικασία αυτή φαίνεται να επιβραδύνεται κι όταν η τροχιά σταθεροποιηθεί πλήρως, ο ωκεανός ενδέχεται να αρχίσει να παγώνει ξανά.
Ο πιο χαρακτηριστικός σχηματισμός του Μίμα είναι ο τεράστιος κρατήρας Herschel, που καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο της διαμέτρου του δορυφόρου (130 χιλιομέτρων). Είναι αυτός ο κρατήρας που χαρίζει στον Μίμα τη χαρακτηριστική «όψη» του Death Star, όμως οι επιστήμονες θεωρούν πως ίσως αποκαλύπτει και το χρονικό του ωκεανού.
Η Adeene Denton, επίσης από το SwRI, προσομοίωσε τον σχηματισμό του Herschel για να εκτιμήσει τη φυσική κατάσταση του πάγου τη στιγμή της πρόσκρουσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο πάγος δεν ήταν εντελώς στερεός· είχε αρχίσει να θερμαίνεται, αλλά δεν είχε λιώσει πλήρως. Αυτό σημαίνει ότι ο κρατήρας δημιουργήθηκε ακριβώς τη στιγμή που ο Μίμας βρισκόταν «στο κατώφλι» της τήξης, μια κρίσιμη φάση όπου ο υπόγειος ωκεανός έκανε την εμφάνισή του.
«Ο Μίμας φαίνεται να βρισκόταν σε οριακό σημείο, ούτε εντελώς παγωμένος ούτε εντελώς υγρός. Μπορούσε να μείνει έτσι για εκατομμύρια χρόνια», εξηγεί η Denton. Η ανάλυσή της, που δημοσιεύτηκε στο Earth and Planetary Science Letters, εκτιμά ότι ο κρατήρας σχηματίστηκε πριν από περίπου δέκα εκατομμύρια χρόνια, χρονικό διάστημα που ταιριάζει με την πιθανή ηλικία του ωκεανού.
Οι υπολογισμοί της ομάδας Rhoden δείχνουν ότι αν η τροχιά του Μίμας είχε μεταβληθεί πιο απότομα, η θερμότητα θα ήταν αρκετή για να λιώσει ολόκληρη την επιφάνεια, εξαφανίζοντας όλους τους κρατήρες, κάτι που δεν συνέβη. Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές στην τροχιά ήταν ήπιες, αρκετές όμως για να «ξυπνήσουν» θερμικές διεργασίες στο εσωτερικό του.
Η ομάδα προσομοίωσε επίσης τη ροή της θερμότητας μέσα στον πάγο για να διαπιστώσει αν θα μπορούσε μια μελλοντική διαστημική αποστολή να εντοπίσει έμμεσα τον ωκεανό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ανίχνευση δεν θα είναι εύκολη, αλλά ίσως πραγματοποιήσιμη μέσω μέτρησης των θερμικών διαφορών στην επιφάνεια. «Θα είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο», σχολίασε η Rhoden.
Μέχρι σήμερα, οι δορυφόροι Εγκέλαδος και Ευρώπη θεωρούνται τα πιο ελπιδοφόρα σώματα για την ύπαρξη υπόγειων ωκεανών και, πιθανώς, μικροβιακής ζωής. Αν όμως ο Μίμας προστεθεί στη λίστα, θα ανατραπεί η εικόνα που έχουμε για τα μικρά και «ανενεργά» φεγγάρια.
[via]
