Για χρόνια, το binge-watching (η συνήθεια να παρακολουθεί κανείς πολλές ώρες συνεχόμενα σειρές ή ταινίες) κατηγορήθηκε ως ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύουν τον καθιστικό τρόπο ζωής. Ιδιαίτερα μετά την αναφορά της American Heart Association, η οποία υπογράμμισε ότι η σωματική αδράνεια συνδέεται άμεσα με καρδιαγγειακά νοσήματα, η εικόνα του binge-watching έγινε ακόμη πιο αρνητική. Ωστόσο, νέα έρευνα από το University of Georgia έρχεται να προσθέσει μια διαφορετική οπτική: ίσως αυτή η συνήθεια να μην είναι αποκλειστικά επιβλαβής, αλλά να έχει και θετικά ψυχολογικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η βύθιση στον κόσμο μιας σειράς ή μιας κινηματογραφικής ιστορίας μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο στο άγχος της καθημερινότητας. Όταν οι θεατές παρακολουθούν συνεχόμενα μια αφήγηση, οι ιστορίες χαράσσονται πιο βαθιά στη μνήμη τους. Αυτό τους επιτρέπει να συνδεθούν πιο έντονα με τους χαρακτήρες, να ζήσουν τις πλοκές σε βάθος και να δημιουργήσουν φαντασιακούς κόσμους που παραμένουν μαζί τους και μετά το τέλος της θέασης.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Acta Psychologica, υπογραμμίζει πως οι άνθρωποι που συνηθίζουν να βλέπουν ταινίες ή σειρές σε «μαραθώνιες» συνεδρίες έχουν περισσότερες πιθανότητες να θυμούνται τις ιστορίες, να τις ξαναζούν μέσα από ονειροπολήσεις και να τις ενσωματώνουν σε δικές τους φαντασιώσεις. Αυτή η διαδικασία λειτουργεί σαν ψυχολογικό απόθεμα: οι αναμνήσεις από τις αφηγήσεις επανέρχονται στη μνήμη, βοηθώντας τον θεατή να ξεπερνά καθημερινά στρεσογόνα γεγονότα και να ανακτά την ισορροπία του.
Οι ειδικοί ονομάζουν αυτή την ψυχολογική κατάσταση αναδρομική-φανταστική-εμπλοκή (RII). Πρόκειται για την ικανότητα να διατηρεί κανείς μια υγιή μνήμη μιας αφήγησης και να την επαναφέρει νοητικά, προκειμένου να βρει καταφύγιο σε αυτήν. Όπως εξηγούν, όταν κάποιος παρακολουθεί μια σειρά ολόκληρη ή μια σεζόν μέσα σε λίγες ώρες, δεν χάνει τα νήματα της πλοκής ούτε τις μικρές λεπτομέρειες που δένουν την ιστορία. Έτσι, έχει στη διάθεσή του έναν πλήρη αφηγηματικό καμβά που μπορεί να ξαναπαίξει στο μυαλό του.
Οι ερευνητές συνέκριναν την εμπειρία αυτή με το διάβασμα ενός βιβλίου μονομιάς. Όσοι τελειώνουν ένα βιβλίο σε μία καθισιά είναι πολύ πιθανότερο να θυμούνται κρίσιμα σημεία της ιστορίας σε σχέση με όσους το ολοκληρώνουν σε διάστημα εβδομάδων. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τις τηλεοπτικές σειρές: οι θεατές που «καταπίνουν» πέντε ή περισσότερα επεισόδια στη σειρά, θυμούνται με μεγαλύτερη σαφήνεια την πλοκή και ανατρέχουν σε αυτήν πιο συχνά στις σκέψεις τους.
Η έρευνα βασίστηκε σε περισσότερους από 300 φοιτητές από δύο πανεπιστήμια. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δηλώσουν τις συνήθειές τους στο binge-watching και στη συνέχεια να απαντήσουν σε ερωτηματολόγια που εξέταζαν πόσο καλά θυμούνταν τις ιστορίες που είχαν παρακολουθήσει. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι «μαραθώνιοι» θεατές όχι μόνο θυμούνταν καλύτερα την πλοκή, αλλά και την ξαναζούσαν στη φαντασία τους, χτίζοντας δικά τους νοητικά σενάρια.
Φυσικά, οι επιστήμονες ξεκαθαρίζουν ότι τα αποτελέσματα αυτά δεν συνιστούν «λευκή επιταγή» για ανεξέλεγκτο binge-watching. Οι επιπτώσεις στην υγεία από την πολύωρη ακινησία παραμένουν σημαντικές και δεν αναιρούνται από τα ψυχολογικά οφέλη. Επιπλέον, τονίζουν ότι η εμπειρία μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το άτομο. Ένας φοιτητής που έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο μπορεί να απορροφήσει καλύτερα μια ιστορία σε σχέση με έναν εργαζόμενο που παρακολουθεί ύστερα από μια εξαντλητική μέρα.
Το βασικό συμπέρασμα είναι πως το binge-watching δεν είναι πάντα μια επιφανειακή, μηχανική συνήθεια. Αντίθετα, μπορεί να λειτουργήσει σαν μια ψυχική διαφυγή, ένας τρόπος να αντλήσει κανείς συναισθηματική ενέργεια και να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Η ουσία κρύβεται στο μέτρο και στον τρόπο που αξιοποιείται αυτή η εμπειρία. Για κάποιους, μπορεί να είναι μια παθητική ψυχαγωγία. Για άλλους, όμως, μπορεί να εξελιχθεί σε ένα εργαλείο φαντασίας, ανακούφισης και αυτοβελτίωσης.
[via]
