Μια σημαντική επιστημονική ανακάλυψη από το Salk Institute έρχεται να αλλάξει την αντίληψή μας για τον πόνο, αποκαλύπτοντας έναν άγνωστο έως τώρα νευρωνικό μηχανισμό που δίνει στον πόνο τη συναισθηματική του βαρύτητα. Η ανακάλυψη αυτή θα μπορούσε να ανοίξει νέους θεραπευτικούς δρόμους για χρόνιες παθήσεις όπως η ινομυαλγία, οι ημικρανίες και η μετατραυματική διαταραχή άγχους (PTSD), χωρίς την ανάγκη για εθιστικά παυσίπονα.
Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι η φυσική και η συναισθηματική διάσταση του πόνου ελέγχονται από ξεχωριστά νευρωνικά κυκλώματα. Ωστόσο, οι νέες έρευνες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences έρχονται να ανατρέψουν αυτή τη θεμελιώδη παραδοχή. Οι ερευνητές εντόπισαν μια νέα διαδρομή εντός του εγκεφάλου, η οποία φαίνεται να συνδέει άμεσα τον φυσικό πόνο με τη συναισθηματική ταλαιπωρία.
Η ομάδα του καθηγητή Sung Han χρησιμοποίησε εξελιγμένες μεθόδους σε πειράματα με ποντίκια, αναλύοντας πώς ο εγκέφαλος αποδίδει στο φυσικό ερέθισμα του πόνου ένα συναισθηματικό φορτίο. Το επίκεντρο της ανακάλυψης βρίσκεται στον θάλαμο, μια κεντρική περιοχή του εγκεφάλου που λειτουργεί ως κόμβος επεξεργασίας αισθητηριακών πληροφοριών. Εκεί εντοπίστηκε μια ομάδα νευρώνων που εκφράζουν το πεπτίδιο CGRP (calcitonin gene-related peptide), το οποίο φαίνεται να παίζει κρίσιμο ρόλο στη συναισθηματική διάσταση του πόνου.
Απενεργοποιώντας γενετικά τους νευρώνες CGRP, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα ποντίκια συνέχιζαν να αντιδρούν σε ήπια επώδυνα ερεθίσματα, κάτι που δείχνει ότι η αισθητηριακή αντίληψη παρέμενε άθικτη. Ωστόσο, δεν εμφάνιζαν καμία ένδειξη αποφυγής ή άγχους σε επόμενα πειράματα, γεγονός που αποκαλύπτει ότι είχε αποκοπεί η σύνδεση ανάμεσα στην αίσθηση του πόνου και την αρνητική συναισθηματική εμπειρία. Αντιστρόφως, όταν ενεργοποιήθηκαν τεχνητά αυτοί οι νευρώνες, τα ποντίκια εμφάνισαν σημάδια έντονης δυσφορίας, ακόμα και χωρίς παρουσία πόνου, αποφεύγοντας μάλιστα τα σημεία όπου έγινε η διέγερση.
Ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, Sukjae Kang, τονίζει ότι η ανακάλυψη αυτή αποκαλύπτει τον κρίσιμο ρόλο που παίζει ο εγκέφαλος όχι μόνο στην ανίχνευση του πόνου, αλλά και στην απόφαση για το «πόσο σημαντικός» είναι αυτός ο πόνος. Πρόκειται για μια διάκριση που έχει τεράστιες επιπτώσεις στην κατανόηση και αντιμετώπιση χρόνιων πόνων, οι οποίοι δεν απαντούν εύκολα σε συμβατικά φάρμακα.
Η συγκεκριμένη έρευνα μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί κάποιοι άνθρωποι υποφέρουν περισσότερο από χρόνιες παθήσεις, παρότι ο αρχικός τραυματισμός ή ερέθισμα είναι ήπιο. Σε περιπτώσεις όπως η ινομυαλγία και οι ημικρανίες, ο πόνος δεν σχετίζεται πάντα με εμφανή σωματική βλάβη. Αντιθέτως, φαίνεται ότι υπερδραστηριότητα στην εν λόγω εγκεφαλική διαδρομή ενισχύει το αίσθημα απειλής, εντείνοντας την υποκειμενική εμπειρία του πόνου. Μάλιστα, γενετική ανάλυση των νευρώνων CGRP αποκάλυψε την παρουσία γονιδίων που σχετίζονται με γνωστά σύνδρομα πόνου, όπως η ημικρανία.
Ήδη στην αγορά κυκλοφορούν φάρμακα που μπλοκάρουν το CGRP για την αντιμετώπιση ημικρανιών. Η μελέτη προσφέρει μια πιθανή εξήγηση για την αποτελεσματικότητα αυτών των φαρμάκων και θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη νέων θεραπειών που στοχεύουν αποκλειστικά στη συναισθηματική συνιστώσα του πόνου, χωρίς να επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να αντιδρά σε βλαβερά ερεθίσματα.
Ο Han πιστεύει επίσης ότι η ίδια διαδρομή μπορεί να εμπλέκεται σε ψυχικές διαταραχές, όπως το PTSD. Η ερευνητική του ομάδα παρατηρεί ότι ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί ως σύστημα συναγερμού του εγκεφάλου, ενεργοποιούμενος όχι μόνο από πόνο, αλλά και από κάθε δυσάρεστη εμπειρία ή ερέθισμα. Η πιθανότητα να μετριαστεί αυτή η υπεραντίδραση με τη χρήση φαρμάκων που στοχεύουν το CGRP αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη προοπτική για ασθενείς με έντονο άγχος, φοβίες ή υπερεπαγρύπνηση μετά από τραύμα.
Πάντως, η σχέση της συγκεκριμένης νευρωνικής οδού με ψυχολογικά φαινόμενα όπως η θλίψη, η μοναξιά ή η συναισθηματική απώλεια παραμένει αδιευκρίνιστη και θα αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικής μελέτης.
Ο Sung Han κλείνει τονίζοντας τη σημασία αυτής της ανακάλυψης:
Η ταυτοποίηση αυτής της διαδρομής μας δίνει για πρώτη φορά μια μοριακή και νευρωνική εξήγηση για το πώς διαχωρίζεται η αντίληψη του φυσικού πόνου από την ψυχολογική ταλαιπωρία που προκαλεί. Ανυπομονούμε να συνεχίσουμε την έρευνα και να διευρύνουμε τις θεραπευτικές επιλογές για εκατομμύρια ανθρώπους που υποφέρουν.
[via]
