Νέα θεωρία υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος ίσως ανήκει στους πρώτους νοήμονες του Σύμπαντος
Μια νέα μελέτη έρχεται να ταράξει μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στην αστρονομία: ότι η ανθρωπότητα δεν κατέχει κάποια προνομιούχα θέση στο Σύμπαν. Ο καθηγητής David Kipping του Columbia University υποστηρίζει ότι, παρά τις πιθανότητες, ο άνθρωπος ίσως είναι ανάμεσα στους πρώτους νοήμονες που εμφανίστηκαν ποτέ και όχι απλώς ένας τυχαίος «μέσος όρος» σε ένα γεμάτο ζωή Σύμπαν.
Το παράδοξο του Copernicus και η μεγάλη αυταπάτη
Η Αρχή του Κοπέρνικου, που πήρε το όνομά της από τον Nicolaus Copernicus, στηρίζεται στην ιδέα ότι ούτε η Γη ούτε ο άνθρωπος έχουν κάτι το ξεχωριστό σε κοσμική κλίμακα. Όπως τόνισε και ο Carl Sagan, αυτή η αντίληψη έχει διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες αναζητούν εξωγήινη ζωή: αφού εμείς υπάρχουμε, σίγουρα κάπου αλλού θα υπάρχουν κι άλλοι.
Ωστόσο, ο Kipping, επικεφαλής του Cool Worlds Laboratory στο Columbia, έρχεται να ανατρέψει αυτή τη λογική. Στη νέα του έρευνα επισημαίνει δύο εντυπωσιακές παραδοξότητες που υποδηλώνουν ότι ο άνθρωπος ίσως αποτελεί εξαίρεση, όχι κανόνα.
Το Red Sky Paradox και η χρονική ανισορροπία
Πρώτον, ο Kipping υπενθυμίζει ότι περίπου 80% των άστρων στο Σύμπαν είναι ερυθροί νάνοι (M-dwarfs) – μικρά, ψυχρά άστρα γύρω από τα οποία συχνά εντοπίζονται βραχώδεις πλανήτες σε ζώνες δυνητικής κατοικισιμότητας. Κι όμως, η Γη δεν περιστρέφεται γύρω από ένα τέτοιο άστρο, αλλά γύρω από τον Ήλιο, έναν G-type αστέρα, που ανήκει μόλις στο 5% των άστρων του Γαλαξία. Αυτό το φαινόμενο, που ο Kipping αποκαλεί Red Sky Paradox, εγείρει το ερώτημα: γιατί βρισκόμαστε σε ένα τόσο σπάνιο περιβάλλον;
Το δεύτερο παράδοξο αφορά τον χρόνο. Το Σύμπαν βρίσκεται μόλις στο 0,1% της συνολικής «αστροπαραγωγικής» του περιόδου – μιας εποχής που αναμένεται να διαρκέσει έως και 10 τρισεκατομμύρια χρόνια. Κι όμως, εμείς εμφανιστήκαμε μόλις 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang. Αν η ζωή είναι κάτι συνηθισμένο, γιατί βρεθήκαμε τόσο νωρίς στο κοσμικό ρολόι;
Η απίθανη θέση του Ήλιου
Ο Kipping επισημαίνει ότι, αν και ο Ήλιος είναι ένα από τα δισεκατομμύρια άστρα του Γαλαξία, διαθέτει ορισμένα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν ασυνήθιστο. Είναι σχετικά σταθερός, χωρίς έντονα φαινόμενα ακτινοβολίας, και συνοδεύεται από δύο γιγάντιους πλανήτες τύπου Δία. Αυτοί οι γίγαντες, σύμφωνα με πολλές θεωρίες, λειτουργούν ως «ασπίδες» που απορροφούν ή εκτρέπουν αστεροειδείς και κομήτες, προστατεύοντας τους εσωτερικούς πλανήτες – ανάμεσά τους και τη Γη. Το παράδειγμα του κομήτη Shoemaker–Levy 9, που συγκρούστηκε με τον Δία το 1994, δείχνει ακριβώς αυτή τη λειτουργία.
Μήπως ήρθαμε πολύ νωρίς;
Αν λάβουμε υπόψη τη διάρκεια ζωής των άστρων, η υπόθεση του Kipping γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. Οι ερυθροί νάνοι μπορούν να «ζήσουν» έως και 10 τρισεκατομμύρια χρόνια, δηλαδή χίλιες φορές περισσότερο από τον Ήλιο. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζωής στο Σύμπαν –αν ποτέ υπάρξει– θα αναπτυχθεί πολύ αργότερα από εμάς. Ο άνθρωπος, επομένως, ίσως είναι από τους πρώτους παρατηρητές του Σύμπαντος, όχι απλώς ένας από τους πολλούς.
Η πιθανότητα ζωής γύρω από ερυθρούς νάνους
Οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει δεκάδες πλανήτες που περιφέρονται γύρω από ερυθρούς νάνους και βρίσκονται σε αποστάσεις όπου θα μπορούσε να υπάρχει νερό σε υγρή μορφή. Ωστόσο, η φιλικότητα αυτών των κόσμων προς τη ζωή παραμένει αμφίβολη. Οι M-dwarfs είναι ιδιαίτερα ασταθείς, με έντονη εκρηκτική δραστηριότητα (superflares) που μπορεί να καταστρέψει τις ατμόσφαιρες των κοντινών πλανητών. Παρότι ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα φαινόμενα αυτά περιορίζονται στους πόλους των άστρων, ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός.
Μια στατιστική ανάλυση με εντυπωσιακά αποτελέσματα
Για να κατανοήσει αν η ύπαρξη της ανθρωπότητας είναι προϊόν τύχης ή αναπόφευκτου, ο Kipping χρησιμοποίησε Bayesian στατιστική ανάλυση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πιθανότητα να είμαστε εδώ «κατά τύχη» είναι 1.600 προς 1 – συντριπτικά εναντίον της θεωρίας της σύμπτωσης. Ο ίδιος προτείνει δύο εξηγήσεις: είτε οι πλανήτες έχουν περιορισμένο χρονικό παράθυρο στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί ζωή, είτε τα άστρα κάτω από ένα ορισμένο μέγεθος απλώς δεν παράγουν παρατηρητές.
Η δεύτερη υπόθεση φαίνεται πιο πιθανή. Σύμφωνα με τα μοντέλα του, τα άστρα με μάζα κάτω από 0,34 ηλιακές μάζες –δηλαδή περίπου τα δύο τρίτα όλων των άστρων του Σύμπαντος– είναι απίθανο να φιλοξενήσουν σύνθετη ζωή. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα από τα πλανητικά συστήματα γύρω μας, ακόμη και το Proxima b σε απόσταση 4,25 ετών φωτός, ίσως δεν είναι φιλόξενα για εξελιγμένους οργανισμούς.
Νέες κατευθύνσεις για την αναζήτηση ζωής
Παρότι τα συμπεράσματα του Kipping δεν αποκλείουν την ύπαρξη ζωής γύρω από ερυθρούς νάνους, καλούν τους επιστήμονες να επαναπροσδιορίσουν τις προτεραιότητές τους. Η αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης (SETI) ίσως πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο σε άστρα τύπου Ήλιου (G-dwarfs), όπου οι συνθήκες μοιάζουν περισσότερο με τις γήινες.
Το μέλλον της έρευνας δείχνει προς αυτή την κατεύθυνση, με αποστολές όπως το Habitable Worlds Observatory (HWO), που αναμένεται να εκτοξευθεί γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 2040.
Όπως τονίζει ο ίδιος ο Kipping, «έχουμε κάθε λόγο να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στους ερυθρούς νάνους, λόγω της έντονης δραστηριότητάς τους. Όμως το σημαντικό είναι ότι η ανάλυση δείχνει πως η ύπαρξή μας δεν είναι καθόλου τυχαία».
Αν έχει δίκιο, τότε ίσως η Ανθρωπότητα δεν είναι ένα ασήμαντο σημείο στο άπειρο, αλλά ο πρώτος φάρος νοημοσύνης που άναψε στο σκοτάδι του Σύμπαντος.
[via]
