Νόμπελ Ιατρικής 2025 στους Brunkow, Ramsdell και Sakaguchi για την ανοσολογική ανοχή

Η Σουηδική Ακαδημία Επιστημών ανακοίνωσε το πρώτο Νόμπελ της χρονιάς, αυτό της Φυσιολογίας και Ιατρικής για το 2025, το οποίο απονέμεται στους Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell και Shimon Sakaguchi. Οι τρεις ερευνητές τιμώνται για την ανακάλυψή τους σχετικά με την περιφερική ανοσολογική ανοχή – έναν κρίσιμο μηχανισμό που προστατεύει τον οργανισμό από το να στραφεί εναντίον του εαυτού του προκαλώντας αυτοάνοσα νοσήματα.

Η αναγνώριση αυτή επισφραγίζει δεκαετίες ερευνών που έριξαν φως στα ρυθμιστικά T λεμφοκύτταρα, τα κύτταρα-κλειδιά που λειτουργούν ως φύλακες του ανοσοποιητικού συστήματος. Χάρη στη δουλειά των Brunkow, Ramsdell και Sakaguchi, η επιστημονική κοινότητα απέκτησε νέα κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο οργανισμός επιτυγχάνει την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ άμυνας και αυτοκαταστροφής. Αυτή η γνώση άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών που σήμερα βρίσκονται ήδη στο στάδιο των κλινικών δοκιμών.

Η συμβολή των Mary Brunkow και Fred Ramsdell υπήρξε καθοριστική για την κατανόηση της γένεσης των αυτοάνοσων ασθενειών. Το 2001, οι δύο επιστήμονες κατάφεραν να εξηγήσουν γιατί μια συγκεκριμένη γενετική γραμμή ποντικών παρουσίαζε εξαιρετικά υψηλή ευπάθεια σε αυτοάνοσες παθήσεις. Η απάντηση βρισκόταν στο γονίδιο Foxp3, μια ανακάλυψη που είχε άμεση αντιστοίχιση στο ανθρώπινο γονίδιο IPEX. Η έρευνά τους αποκάλυψε ότι μια μετάλλαξη σε αυτό το σημείο μπορεί να είναι καθοριστική για την εμφάνιση σοβαρών αυτοάνοσων διαταραχών, θέτοντας τις βάσεις για στοχευμένες γονιδιακές θεραπείες.

Ο Shimon Sakaguchi, από την πλευρά του, ανέτρεψε μια θεμελιώδη αντίληψη της ανοσολογίας. Μέχρι τότε, πολλοί επιστήμονες πίστευαν ότι η ανοσολογική ανοχή επιτυγχανόταν αποκλειστικά μέσω της εξάλειψης επικίνδυνων κυττάρων στο θύμο αδένα. Ο Sakaguchi απέδειξε πως το ανοσοποιητικό σύστημα διαθέτει ένα πολύ πιο σύνθετο δίκτυο ελέγχου, αναδεικνύοντας έναν νέο πληθυσμό κυττάρων – τα ρυθμιστικά Τ κύτταρα – που λειτουργούν ως φυσικοί αναστολείς της αυτοανοσίας. Η ανακάλυψη αυτή δεν περιορίστηκε στα αυτοάνοσα νοσήματα· προσέφερε επίσης νέα στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο το ανοσοποιητικό αντιμετωπίζει τα καρκινικά κύτταρα, προωθώντας την αυτοκαταστροφή τους μέσω απόπτωσης.

Όπως κάθε χρόνο, οι προβλέψεις για το Νόμπελ Ιατρικής προκάλεσαν έντονο ενδιαφέρον στον επιστημονικό κόσμο. Πολλοί στοιχημάτιζαν ότι το βραβείο θα κατέληγε στους ερευνητές που εργάζονται πάνω στους αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 – τα φάρμακα που βρίσκονται πίσω από εμπορικά ονόματα όπως Ozempic και Mounjaro, τα οποία έχουν προκαλέσει επανάσταση στη θεραπεία της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2. Τα ονόματα αυτά είχαν ακουστεί και πέρυσι, όμως τελικά το Νόμπελ του 2024 δόθηκε στους Ambros και Ruvkun για τη θεμελιώδη ανακάλυψή τους γύρω από το RNA.

Άλλοι υποψήφιοι που ξεχώριζαν φέτος προέρχονταν από τους τομείς της αντικαρκινικής έρευνας και των νευροεπιστημών, όπου οι νέες μελέτες για τις νευροεκφυλιστικές νόσους προμηνύουν σημαντικές εξελίξεις. Στην Ισπανία, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στους Pablo Jarillo-Herrero και Juan Ignacio Cirac Sasturain, που πολλοί πίστευαν ότι θα έφερναν στη χώρα το πρώτο της Νόμπελ από το 1989, όταν ο Camilo José Cela είχε τιμηθεί για τη λογοτεχνία.

Το Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής είναι παραδοσιακά το πρώτο βραβείο που ανοίγει την εμβληματική “Εβδομάδα των Νόμπελ”. Ακολουθούν εκείνα της Φυσικής, της Χημείας, της Λογοτεχνίας, της Ειρήνης και των Οικονομικών Επιστημών, δημιουργώντας κάθε χρόνο μια γιορτή της ανθρώπινης διάνοιας και ανακάλυψης. Από το 1901, όταν ο Emil von Behring τιμήθηκε για την ανάπτυξη θεραπευτικών ορών κατά της διφθερίτιδας, έχουν απονεμηθεί συνολικά 115 βραβεία σε 230 ερευνητές.

Ένα μικρό στατιστικό στοιχείο που συχνά συνοδεύει την ανακοίνωση: η μέση ηλικία των βραβευμένων είναι τα 58 έτη. Ο νεότερος παραμένει ο Frederick Banting, που τιμήθηκε στα 32 του για την ανακάλυψη της ινσουλίνης το 1923, ενώ ο γηραιότερος ήταν ο Peyton Rous, 87 ετών, ο οποίος έλαβε το βραβείο το 1966 για την ανακάλυψη της ικανότητας ενός ιού να προκαλεί όγκο.

[via]