Μια νέα, ανατρεπτική έρευνα από το Albert Einstein College of Medicine και το Montefiore Einstein Comprehensive Cancer Center (MECCC) αποκαλύπτει ότι το γλοιοβλάστωμα, η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του εγκεφάλου, δεν περιορίζεται μόνο στον εγκέφαλο. Αντιθέτως, φαίνεται πως «τρυπά» το κρανίο, αλλοιώνει τον μυελό των οστών και επηρεάζει δραματικά το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος. Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Neuroscience, φέρνουν στο φως μια νέα θεώρηση της νόσου, όχι πλέον ως μια τοπική εγκεφαλική πάθηση, αλλά ως συστημική ασθένεια που εμπλέκει ολόκληρο τον οργανισμό.
Ένας καρκίνος που αλλάζει τα πάντα
Η επικεφαλής της μελέτης, Jinan Behnan, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Νευροχειρουργικής και Μικροβιολογίας του Einstein, δήλωσε ότι η ανακάλυψη αυτή μπορεί να εξηγήσει γιατί οι τρέχουσες θεραπείες –που αντιμετωπίζουν το γλοιοβλάστωμα ως καθαρά τοπικό πρόβλημα– αποτυγχάνουν τόσο συχνά. «Η αλληλεπίδραση αυτού του καρκίνου με το ανοσοποιητικό σύστημα ίσως είναι το κλειδί για πιο αποτελεσματικές θεραπευτικές στρατηγικές», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Κάθε χρόνο περίπου 15.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται με γλοιοβλάστωμα στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το National Cancer Institute (NCI). Παρά τις χειρουργικές επεμβάσεις, τη χημειοθεραπεία και την ακτινοβολία, ο μέσος όρος επιβίωσης παραμένει μόλις 15 μήνες.
Όταν το κρανίο γίνεται μέρος της ασθένειας
Η αφετηρία της έρευνας ήταν μια σειρά πρόσφατων μελετών που έδειχναν πως το κρανίο διαθέτει μικροσκοπικά κανάλια που συνδέουν τον μυελό των οστών με τον εγκέφαλο, επιτρέποντας τη μεταφορά κυττάρων και μορίων. Η ομάδα της Behnan αναρωτήθηκε αν ο καρκίνος μπορεί να εκμεταλλεύεται αυτά τα κανάλια για να επηρεάζει το ανοσοποιητικό.
Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές απεικόνισης σε ποντίκια με δύο τύπους γλοιοβλαστώματος, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι όγκοι προκαλούν διάβρωση των οστών του κρανίου, κυρίως στα σημεία όπου ενώνονται τα οστά. Αυτή η διάβρωση δεν παρατηρείται σε άλλες εγκεφαλικές παθήσεις, όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια ή οι καλοήθεις όγκοι. Οι αξονικές τομογραφίες ασθενών επιβεβαίωσαν το ίδιο φαινόμενο, με μειωμένο πάχος στα ίδια ανατομικά σημεία που εντοπίστηκαν και στα πειραματικά μοντέλα.
Η διάβρωση αυτή αυξάνει τον αριθμό και το μέγεθος των καναλιών μεταξύ κρανίου και εγκεφάλου, επιτρέποντας στον όγκο να στέλνει «σήματα» στον μυελό του κρανίου, μεταβάλλοντας ριζικά τη σύστασή του.
Ένα ανοσοποιητικό σε ανισορροπία
Αναλύοντας δείγματα κυττάρων με RNA αλληλούχιση μονού κυττάρου, οι ερευνητές εντόπισαν ότι το γλοιοβλάστωμα μετατρέπει τον μυελό του κρανίου σε «εργοστάσιο φλεγμονής». Η παρουσία των προφλεγμονωδών ουδετερόφιλων κυττάρων σχεδόν διπλασιάστηκε, ενώ μειώθηκαν δραματικά τα Β κύτταρα που παράγουν αντισώματα.
«Τα κανάλια μεταξύ κρανίου και εγκεφάλου επιτρέπουν την είσοδο τεράστιων ποσοτήτων φλεγμονωδών κυττάρων από τον μυελό στο εσωτερικό του όγκου», εξηγεί ο E. Richard Stanley, καθηγητής Μοριακής Βιολογίας στο Einstein και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Αυτό κάνει τον καρκίνο πιο επιθετικό και δύσκολα αντιμετωπίσιμο. Χρειαζόμαστε θεραπείες που θα αποκαθιστούν την ισορροπία των ανοσοκυττάρων, μειώνοντας τη φλεγμονή και ενισχύοντας τα κύτταρα που καταπολεμούν τον όγκο».
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι η επίδραση του καρκίνου δεν είναι ίδια σε όλο το σώμα. Ενώ ο μυελός του κρανίου ενεργοποιεί γονίδια που ενισχύουν τη φλεγμονή, ο μυελός του μηριαίου οστού καταστέλλει γονίδια που σχετίζονται με την παραγωγή ανοσοκυττάρων. Αυτή η διαφορά ενισχύει την άποψη ότι το γλοιοβλάστωμα λειτουργεί σε επίπεδο ολόκληρου οργανισμού.
Όταν τα φάρμακα κάνουν τα πράγματα χειρότερα
Η ομάδα διερεύνησε αν φάρμακα κατά της οστεοπόρωσης, που προλαμβάνουν την απώλεια οστού, θα μπορούσαν να περιορίσουν τη διάβρωση του κρανίου. Οι επιστήμονες χορήγησαν δύο εγκεκριμένα σκευάσματα από την U.S. Food and Drug Administration —το ζολενδρονικό οξύ και η δενοσουμάμπη— σε ποντίκια με γλοιοβλάστωμα. Και τα δύο φάρμακα πράγματι ανέκοψαν τη φθορά των οστών, όμως το ζολενδρονικό οξύ επιτάχυνε παράλληλα την ανάπτυξη ενός τύπου όγκου, ενώ και τα δύο ανέστειλαν τη δράση του αντικαρκινικού φαρμάκου anti-PD-L1, που ενισχύει τα Τ κύτταρα.
Με απλά λόγια, οι θεραπείες που υποτίθεται ότι προστατεύουν τα οστά, φαίνεται να δίνουν πλεονέκτημα στον καρκίνο. Αυτή η διαπίστωση δείχνει πόσο περίπλοκη είναι η σχέση μεταξύ εγκεφάλου, κρανίου και ανοσοποιητικού και τονίζει την ανάγκη για συνδυασμένες θεραπείες που να στοχεύουν τόσο στον εγκέφαλο όσο και στο οστικό σύστημα.
Προς μια νέα κατανόηση του γλοιοβλαστώματος
Η δημοσίευση, με τίτλο “Brain Tumors Induce Widespread Disruption of Calvarial Bone and Alteration of Skull Marrow Immune Landscape”, περιλαμβάνει συνεργασίες από ερευνητικά κέντρα σε ΗΠΑ, Ιαπωνία, Σουηδία και Γερμανία, αποδεικνύοντας τον διεθνή χαρακτήρα αυτής της επιστημονικής τομής.
Η μελέτη επαναπροσδιορίζει το γλοιοβλάστωμα ως μια πολυσυστημική νόσο που δεν περιορίζεται στον εγκέφαλο αλλά επεκτείνεται στο ανοσοποιητικό και στο σκελετικό σύστημα. Αν οι επιστήμονες κατορθώσουν να κατανοήσουν πλήρως αυτή τη «συμμαχία» μεταξύ εγκεφάλου και κρανίου, ίσως βρεθεί τελικά ο δρόμος για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές θεραπείες, ικανές να αντιμετωπίσουν έναν από τους πιο αδυσώπητους καρκίνους της εποχής μας.
[via]
