Η Alka Kamble, αγρότισσα από την Ινδία, υπέφερε για μήνες από θολή όραση χωρίς να επισκεφθεί οφθαλμίατρο. «Δεν μπορούσα να το αντέξω οικονομικά και δούλευα πολλές ώρες για να τα βγάλω πέρα», λέει χαρακτηριστικά. Η σωτηρία της ήρθε τυχαία, μέσω ενός φυλλαδίου για δωρεάν οφθαλμολογική εξέταση, όπου διαγνώστηκε με καταρράκτη και της προτάθηκε άμεση χειρουργική επέμβαση. Ο γιατρός απέδωσε την κατάσταση της στην υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, μια πραγματικότητα για πολλούς εργάτες γης που εργάζονται χωρίς σκιά ή προστασία.
Η περίπτωσή της δεν είναι μοναδική. Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε θερμές περιοχές και αναπτυσσόμενες χώρες, εκτίθενται ολοένα και περισσότερο σε ακραίες θερμοκρασίες και υπεριώδη ακτινοβολία, δύο παράγοντες που, σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες, συνδέονται άμεσα με προβλήματα όρασης και σοβαρές οφθαλμολογικές παθήσεις, όπως ο καταρράκτης.
Θερμότερος πλανήτης, αυξημένοι κίνδυνοι για τα μάτια
Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη μετατρέψει το 2024 στο θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ. Η συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας όχι μόνο αυξάνει τη συχνότητα των θερμικών εξαντλήσεων και εγκεφαλικών, αλλά επηρεάζει και την υγεία των ματιών. Όπως εξηγεί η οφθαλμίατρος Lucía Echevarría-Lucas από την Ισπανία, η θερμοπληξία αποδυναμώνει τα φυσικά συστήματα άμυνας των ματιών ενάντια στις λεγόμενες «αντιδραστικές μορφές οξυγόνου», επιβλαβή μόρια που διαταράσσουν την ευαίσθητη ισορροπία των πρωτεϊνών στο φακό του ματιού και οδηγούν στον σχηματισμό καταρράκτη.
Αυτές οι πρωτεΐνες, γνωστές ως κρυσταλλίνες, δεν αναγεννώνται. Συνεπώς, όσο περισσότερο παραμένει κανείς εκτεθειμένος στη ζέστη, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να υποστεί βλάβες στην όραση. Σε μελέτη δεκαετίας στη Νότια Ισπανία, οι επιστήμονες παρατήρησαν 370 επιπλέον περιστατικά καταρράκτη ανά 100.000 κατοίκους για κάθε έναν βαθμό Κελσίου αύξησης στη μέγιστη ετήσια θερμοκρασία.
Νεότεροι ασθενείς σε αγροτικές περιοχές
Παραδοσιακά, ο καταρράκτης πλήττει άτομα άνω των 60 ετών. Ωστόσο, η ίδια μελέτη αποκάλυψε αυξημένα ποσοστά σε άτομα ηλικίας 15 έως 49 ετών σε περιοχές με έντονη γεωργική δραστηριότητα, υποδηλώνοντας πως η επαγγελματική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία επισπεύδει την εμφάνιση της νόσου.
Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) αποτελεί ακόμη έναν επιβαρυντικό παράγοντα. Ο γεωγράφος José María Senciales González από το Πανεπιστήμιο της Μάλαγα εξηγεί πως σε περιοχές με ξηρούς ανέμους, όπως η Νότια Καλιφόρνια και η Costa del Sol, η έλλειψη υγρασίας στον αέρα μειώνει την απορρόφηση UV ακτινοβολίας, αυξάνοντας την έκθεση των κατοίκων. Η UV ακτινοβολία όχι μόνο επιταχύνει τη δημιουργία επιβλαβών μορίων αλλά και προκαλεί άμεση βλάβη στο DNA των κυττάρων του φακού.
Ο καταρράκτης δεν είναι το μόνο πρόβλημα
Η κλιματική αλλαγή σχετίζεται επίσης με την έξαρση και άλλων οφθαλμικών παθήσεων. Η κερατίτιδα (φλεγμονή του κερατοειδούς), το πτερυγιο (υπερβολική ανάπτυξη ιστού πάνω στο μάτι) και η επιπεφυκίτιδα (γνωστή και ως “ροζ μάτι”) βρίσκονται σε άνοδο. Έρευνα του 2023 στην πόλη Ουρούμτσι της Κίνας, με δείγμα σχεδόν 60.000 άτομα, έδειξε ότι θερμοκρασίες άνω των 28,7°C αύξησαν τον κίνδυνο επιπεφυκίτιδας κατά 16% σε σύγκριση με ημέρες στους 10°C.
Η παράταση των περιόδων γύρης και η αύξηση της μούχλας, φαινόμενα που επίσης σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, συμβάλλουν στην αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Ταυτόχρονα, οι παρατεταμένες ξηρασίες προκαλούν επισιτιστική ανασφάλεια, οδηγώντας σε ανεπάρκεια ζωτικών θρεπτικών στοιχείων όπως ο χαλκός και οι βιταμίνες B1, B9 και B12, στοιχεία απαραίτητα για τη λειτουργία του οπτικού νεύρου.
Η λειψυδρία αναγκάζει επίσης πληθυσμούς να καταφεύγουν σε μη ασφαλές νερό, αυξάνοντας τον κίνδυνο λοιμώξεων στα μάτια.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε;
Η πρόληψη είναι εφικτή. Ο γεωγράφος Jesús Rodrigo Comino προτείνει οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους να έχουν πρόσβαση σε σκιά και συχνά διαλείμματα, καθώς και να φορούν καπέλα με γείσο και γυαλιά ηλίου με φίλτρα UV. Τα γυαλιά ηλίου, σύμφωνα με τον ίδιο, προσφέρουν έως και 38% μεγαλύτερη προστασία.
Επιπλέον, φακοί επαφής με υδροτζέλ, που επιτρέπουν μεγαλύτερη ροή οξυγόνου στον κερατοειδή, βοηθούν στην αποτροπή βλαβών από την UV ακτινοβολία. Τέλος, η διατροφή πλούσια σε βιταμίνες A, C, E και τρυπτοφάνη, η αποφυγή καπνίσματος και κατανάλωσης αλκοόλ, ενισχύουν τη συνολική υγεία των ματιών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και των ουσιών που καταστρέφουν το όζον είναι κρίσιμη για τη μείωση της UV ακτινοβολίας και της πίεσης στα μάτια του πληθυσμού.
[via]
