Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου, ο Τιτάνας, αποδεικνύεται πολύ πιο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες από ό,τι φανταζόμασταν μέχρι σήμερα. Νέα έρευνα της NASA δείχνει ότι στις παγωμένες λίμνες μεθανίου και αιθανίου της μπορεί να δημιουργούνται μικροσκοπικές φυσαλίδες που μοιάζουν με τα πρώτα βήματα προς τη ζωή. Οι σχηματισμοί αυτοί, γνωστοί ως κυστίδια (vesicles), λειτουργούν σαν πρωτόγονοι «τοίχοι κυττάρων» που εγκλωβίζουν σταγονίδια, δημιουργώντας μικρά απομονωμένα περιβάλλοντα.
Ο Τιτάνας είναι το μοναδικό ουράνιο σώμα στο Ηλιακό μας Σύστημα, πέρα από τη Γη, που διαθέτει σταθερά υγρά στην επιφάνειά του. Όμως, αντί για νερό, οι θάλασσες και οι λίμνες της είναι γεμάτες υδρογονάνθρακες, κυρίως μεθάνιο και αιθάνιο. Αυτό την καθιστά ιδανικό «εργαστήριο» για όσους αναζητούν εναλλακτικούς δρόμους προς τη γέννηση της ζωής, πέρα από τις συνθήκες που γνωρίζουμε στη Γη.
Η επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι το υγρό νερό υπήρξε απαραίτητο για την εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη μας. Ωστόσο, αρκετοί αστροβιολόγοι διερωτώνται αν οι υγρές επιφάνειες του Τιτάνα θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν αντίστοιχες διαδικασίες, παράγοντας μόρια που θα έδιναν το έναυσμα για κάτι που θα θύμιζε ζωή – ίσως όχι όπως την ξέρουμε, αλλά όπως θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον.
Η έρευνα της NASA, που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Astrobiology, επικεντρώνεται στη δημιουργία σταθερών κυστιδίων. Στη Γη, αυτά σχηματίζονται από μόρια που ονομάζονται αμφιφιλικά (amphiphiles). Τα μόρια αυτά έχουν δύο άκρα: το ένα έλκεται από το νερό (υδρόφιλο), ενώ το άλλο το απωθεί (υδρόφοβο). Όταν βρεθούν μέσα στο νερό, τα αμφιφιλικά μόρια τείνουν να οργανώνονται σε σφαίρες, σαν μικρές σαπουνόφουσκες. Αυτές οι σφαίρες, με τις διπλές τους μεμβράνες, θεωρούνται πρόδρομοι των πρώτων κυττάρων.
Στον Τιτάνα, όμως, οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν μια πρόκληση: το περιβάλλον δεν έχει καμία σχέση με εκείνο της πρώιμης Γης. Αντί για νερό, το υπόβαθρο είναι υγροί υδρογονάνθρακες. Παρόλα αυτά, το μοντέλο δείχνει πως όταν σταγονίδια από βροχή ή πιτσιλιές πέφτουν στις λίμνες, μπορούν να καλυφθούν από αμφιφιλικά μόρια. Όταν δύο τέτοιες επιστρώσεις συναντηθούν, δημιουργούν ένα κυστίδιο με διπλό τοίχωμα, εγκλωβίζοντας το αρχικό σταγονίδιο στο εσωτερικό του. Με τον χρόνο, χιλιάδες τέτοιες δομές μπορεί να αλληλεπιδράσουν, να διασπαστούν ή να «ανταγωνιστούν», μιμούμενες έτσι βασικά στάδια μιας εξελικτικής διαδικασίας.
Ο Τιτάνας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος δορυφόρος του Ηλιακού μας Συστήματος και ο μόνος με πυκνή ατμόσφαιρα. Για αιώνες καλυπτόταν από ένα χρυσαφένιο νέφος που έκρυβε τα μυστικά του. Όλα άλλαξαν το 2004, όταν το διαστημικό σκάφος Cassini της NASA έφτασε στον Κρόνο και αποκάλυψε έναν κόσμο με δυναμικό μετεωρολογικό κύκλο.
Στον Τιτάνα, το μεθάνιο σχηματίζει σύννεφα, βρέχει στην επιφάνεια, δημιουργεί ποτάμια και λίμνες και στη συνέχεια εξατμίζεται για να επαναλάβει τον κύκλο. Αυτός ο μηχανισμός τροφοδοτεί πολύπλοκες χημικές αντιδράσεις, καθώς η ηλιακή ακτινοβολία διασπά μόρια μεθανίου και τα θραύσματά τους ενώνονται ξανά σχηματίζοντας πιο περίπλοκες οργανικές ενώσεις. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτή η διαδικασία μοιάζει με εκείνη που οδήγησε στη δημιουργία των πρώτων δομικών λίθων της ζωής στη Γη.
Σύμφωνα με τον Conor Nixon, ερευνητή του Goddard Space Flight Center της NASA, «η ύπαρξη κυστιδίων στον Τιτάνα θα έδειχνε ότι η φύση τείνει προς μεγαλύτερη πολυπλοκότητα και τάξη – συνθήκες αναγκαίες για την εμφάνιση της ζωής». Η προοπτική αυτή, τονίζει, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο θα αναζητήσουμε ίχνη ζωής στην Titan στο μέλλον.
Η NASA ετοιμάζει ήδη την αποστολή Dragonfly, ένα ρομποτικό ελικόπτερο που θα εξερευνήσει την επιφάνεια του Τιτάνα. Αν και δεν θα κατευθυνθεί στις λίμνες ούτε θα διαθέτει όργανα για την ανίχνευση κυστιδίων, το Dragonfly θα μελετήσει τη σύσταση του εδάφους, θα πραγματοποιήσει μετρήσεις της ατμόσφαιρας και θα εξετάσει τη γεωφυσική του δορυφόρου. Στόχος είναι να αξιολογηθεί συνολικά η κατοικησιμότητα του περιβάλλοντος.
Ο Τιτάνας προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία να δούμε πώς μπορεί να ξεκινήσει η ζωή σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από τον δικό μας. Αν οι θεωρίες για τα κυστίδια επιβεβαιωθούν, τότε ο δορυφόρος του Κρόνου θα λειτουργεί σαν φυσικό εργαστήριο που αποκαλύπτει βήμα-βήμα τα μυστικά της δημιουργίας των πρώτων κυττάρων.
Η έρευνα της NASA δεν απαντά ακόμα στο αν υπάρχει ζωή στον Τιτάνα. Ανοίγει όμως τον δρόμο για να κατανοήσουμε καλύτερα τις συνθήκες που κάνουν ένα περιβάλλον ικανό να φιλοξενήσει βιολογικές διεργασίες και αυτό μπορεί να αποδειχθεί εξίσου σημαντικό με την ίδια την ανακάλυψη της ζωής.
[via]
