Μια ανακάλυψη που προκαλεί εντύπωση και αμηχανία στην επιστημονική κοινότητα έφερε στο φως μια διεθνής ομάδα αστρονόμων, εντοπίζοντας μια σχεδόν τέλεια σφαιρική δομή στο Διάστημα. Το αντικείμενο, που εντοπίστηκε εντός του Γαλαξία μας, μοιάζει να είναι ένα υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα (supernova), όμως η απόλυτη συμμετρία και τα αινίγματα που το συνοδεύουν αφήνουν πολλά ερωτήματα αναπάντητα.
Το μυστηριώδες αυτό αντικείμενο, το οποίο οι επιστήμονες βάφτισαν Teleios (από την ελληνική λέξη για την «τελειότητα»), εντοπίστηκε μέσω των ραδιοπαρατηρήσεων του υπερσύγχρονου ραδιοτηλεσκοπίου ASKAP στην Αυστραλία, στο πλαίσιο της απογραφής "Evolutionary Map of the Universe" (EMU). Αν και αρχικά φαίνεται να πρόκειται για ένα τυπικό υπόλειμμα υπερκαινοφανούς, η σχεδόν τέλεια σφαιρική του μορφή, η ασάφεια της απόστασής του και η απουσία ακτίνων Χ περιπλέκουν την κατανόηση της φύσης του.
Η ομάδα, υπό την καθοδήγηση του αστροφυσικού Miroslav Filipović του Western Sydney University, ανέλυσε διεξοδικά τα δεδομένα, αλλά δεν κατάφερε να καθορίσει με ακρίβεια την απόσταση του αντικειμένου από τη Γη. Οι υπολογισμοί περιορίστηκαν σε δύο πιθανές αποστάσεις: περίπου 7.175 έτη φωτός ή 25.114 έτη φωτός. Αυτή η απόσταση είναι καθοριστική, καθώς επηρεάζει το μέγεθος και την ηλικία του αντικειμένου. Εάν το Teleios βρίσκεται στην πιο κοντινή απόσταση, η διάμετρός του είναι περίπου 46 έτη φωτός, κάτι που συνεπάγεται μια ηλικία μικρότερη των 1.000 ετών. Αν όμως βρίσκεται πιο μακριά, το μέγεθός του φτάνει τα 157 έτη φωτός, γεγονός που το τοποθετεί ηλικιακά πάνω από 10.000 έτη.
Τα πράγματα περιπλέκονται περαιτέρω λόγω της απουσίας ακτινοβολίας Χ, η οποία θεωρείται αναμενόμενη σε τέτοιου είδους υπόλοιπα εκρήξεων Τύπου Ia – μιας από τις πιο φωτεινές μορφές υπερκαινοφανών στο Σύμπαν. Η έλλειψη αυτών των εκπομπών θέτει υπό αμφισβήτηση το καθιερωμένο μοντέλο εξέλιξης τέτοιων φαινομένων.
Ως εναλλακτική εξήγηση προτείνεται το ενδεχόμενο το Teleios να είναι το αποτέλεσμα ενός υπερκαινοφανούς Τύπου Iax – μιας ηπιότερης έκρηξης, όπου ο λευκός νάνος αστέρας δεν καταστρέφεται πλήρως αλλά αφήνει πίσω του ένα λεγόμενο «ζόμπι άστρο». Το σενάριο αυτό ευθυγραμμίζεται με την αδυναμία ανίχνευσης ακτίνων Χ, αλλά προϋποθέτει ότι το αντικείμενο είναι πολύ πιο κοντά – στα 3.262 έτη φωτός – κάτι που οι ανεξάρτητες μετρήσεις αποκλείουν.
Η σχεδόν τέλεια σφαιρική μορφή του Teleios αποτελεί μοναδικότητα. Συνήθως, τα υπολείμματα υπερκαινοφανών είναι ασύμμετρα, λόγω ανομοιογενειών στην έκρηξη, της αλληλεπίδρασης με το μεσοαστρικό υλικό ή της φθοράς της δομής με την πάροδο του χρόνου. Στην περίπτωση του Teleios, φαίνεται πως η έκρηξη συνέβη σε ένα σχετικά άδειο και ήρεμο τμήμα του Διαστήματος, επιτρέποντας στο υλικό να διαστέλλεται ομοιόμορφα προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς να έχει ακόμα φτάσει σε σημείο κατάρρευσης ή διαμελισμού.
Παρά την εκτενή ανάλυση και τη χρήση σύγχρονων μεθόδων, οι ερευνητές καταλήγουν στο ότι κανένα σενάριο δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί οριστικά. Όλες οι πιθανές εξηγήσεις έχουν αδυναμίες, με κύρια τη μη αναμενόμενη απουσία ακτίνων Χ. Η ομάδα θεωρεί ότι το πιθανότερο είναι ένα συμβατικό υπόλειμμα υπερκαινοφανούς Τύπου Ia, αλλά τονίζει την ανάγκη για νέες, πιο ευαίσθητες και υψηλής ανάλυσης παρατηρήσεις ώστε να διαλευκανθεί η φύση του αντικειμένου.
Το Teleios, με την εξαιρετική του συμμετρία και τα πολυεπίπεδα μυστήρια που το περιβάλλουν, αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πόσο λίγα ακόμα γνωρίζουμε για την εξελικτική ιστορία των υπερκαινοφανών και τις μεταμορφώσεις του Σύμπαντος. Όπως υπογραμμίζουν οι επιστήμονες, η μελέτη του θα συνεχιστεί, με την ελπίδα ότι θα αποκαλύψει κάτι περισσότερο για τα μυστήρια του σύμπαντος που μας φιλοξενεί.
[via]
