Μια νέα, εντυπωσιακή εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb φέρνει στο φως μια σκηνή κοσμικής γέννησης που μοιάζει περισσότερο με παραμυθένιο τοπίο παρά με αστροφυσικό φαινόμενο. Ό,τι θυμίζει βραχώδεις κορυφές λουσμένες σε φως είναι στην πραγματικότητα πυκνά νέφη κοσμικής σκόνης, τα οποία διαβρώνονται από την ακτινοβολία και τους ισχυρούς ανέμους νεογέννητων, τεράστιων άστρων. Στο κέντρο της εικόνας δεσπόζει το σμήνος Pismis 24, ένας νεαρός αστρικός σχηματισμός που βρίσκεται περίπου 5.500 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Σκορπιού, μέσα στο Νεφέλωμα του Αστακού.
Το Pismis 24 είναι μια από τις κοντινότερες περιοχές όπου γεννιούνται μαζικά, θερμά άστρα. Πρόκειται για ένα πραγματικό εργαστήριο για τους αστροφυσικούς, καθώς τους επιτρέπει να μελετήσουν από κοντά πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται τα μεγάλα αστέρια, τα οποία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ιστορία του Σύμπαντος. Η εικόνα που κατέγραψε το James Webb αποκαλύπτει το δυναμικό περιβάλλον του σμήνους: σκόνη και αέρια που ανακατεύονται, αστρικοί άνεμοι που σαρώνουν τις κορυφές και φως που διαπερνά το σκοτάδι δημιουργώντας ένα θέαμα αντάξιο καλλιτεχνικού πίνακα.
Στο κέντρο βρίσκεται το άστρο Pismis 24-1, το οποίο στην πραγματικότητα είναι διπλό. Παρότι τα δύο αστέρια δεν μπορούν να διακριθούν χωριστά με τα σημερινά τηλεσκόπια, η συνολική τους μάζα υπολογίζεται περίπου 140 φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου μας. Η υψηλότερη στήλη σκόνης και αερίων μέσα στο νεφέλωμα φαίνεται να δείχνει κατευθείαν προς αυτό το ζεύγος, σαν ένας κοσμικός δείκτης που υπογραμμίζει τη σημασία του.
Στα κατώτερα στρώματα της εικόνας, ο ESA αναφέρει ότι υπάρχουν υπέρθερμα αστέρια, με θερμοκρασίες έως και οκτώ φορές μεγαλύτερες από εκείνη του Ήλιου. Η εκπομπή τους σε ακτινοβολία και οι άνεμοι που δημιουργούν είναι τόσο ισχυροί ώστε σμιλεύουν το νεφέλωμα, ανοίγοντας «σπηλιές» μέσα στο κοσμικό νέφος και εκτοξεύοντας καυτά, ιονισμένα αέρια που ρέουν στις κορυφογραμμές. Οι φωτεινές, λευκές αποχρώσεις που διαγράφουν τις κορυφές της «κοσμικής οροσειράς» είναι στην πραγματικότητα πέπλα σκόνης και αερίου που φωτίζονται από το αστρικό φως.
Τα νεφελώματα λειτουργούν ως τεράστιες μήτρες αστέρων. Υλικά όπως αέριο και σκόνη συγκεντρώνονται κάτω από την επίδραση της βαρύτητας και σχηματίζουν πυκνές περιοχές. Όταν αυτές αποκτήσουν αρκετή μάζα, ανάβουν οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις και γεννιούνται νέα αστέρια. Με τη σειρά τους, τα αστέρια αυτά ασκούν πίεση στο περιβάλλον τους, ιονίζουν το υδρογόνο και δημιουργούν νέες δομές που οδηγούν στη γέννηση ακόμα περισσότερων άστρων. Είναι ένας αυτοτροφοδοτούμενος κύκλος δημιουργίας και καταστροφής που καθορίζει την εξέλιξη των γαλαξιών.
Η εικόνα καταγράφηκε από την κάμερα NIRCam του James Webb, η οποία λειτουργεί στο κοντινό υπέρυθρο φάσμα. Αυτό επιτρέπει στο τηλεσκόπιο να «βλέπει» μέσα από τα πυκνά νέφη σκόνης, αποκαλύπτοντας όσα κρύβονται πίσω από το πέπλο τους. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες πρόσθεσαν ψευδοχρώματα ώστε να αποδοθεί με περισσότερη λεπτομέρεια η δομή του νεφελώματος και η δυναμική του.
Η ομορφιά της εικόνας δεν περιορίζεται στην αισθητική της αξία, αλλά αποκαλύπτει και την κλίμακα του Σύμπαντος. Η ψηλότερη κορυφή που φαίνεται να υψώνεται στο «βουνό» σκόνης έχει μήκος 5,4 έτη φωτός από τη βάση ως την κορυφή της. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, μόνο η κορυφή αυτή θα μπορούσε να χωρέσει περισσότερα από 200 ηλιακά συστήματα σαν το δικό μας. Και όμως, το Νεφέλωμα του Αστακού εκτείνεται πολύ πέρα από το οπτικό πεδίο της NIRCam, γεγονός που σημαίνει ότι το James Webb έχει καταγράψει μόνο ένα μικρό κομμάτι ενός πολύ μεγαλύτερου και πολύπλοκου σχηματισμού.
Η εικόνα του Pismis 24 αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την κατανόηση της γέννησης και της εξέλιξης των μαζικών άστρων. Οι παρατηρήσεις αυτές δίνουν στοιχεία για τη χημική σύνθεση, τη δυναμική των νεφελωμάτων και την αλληλεπίδραση ανάμεσα σε ακτινοβολία και ύλη.
[via]
