Μια νέα εικόνα από τον πλανήτη Άρη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τη NASA, αιχμαλωτίζει το βλέμμα και τη φαντασία: ο γιγάντιος ηφαιστειακός σχηματισμός Arsia Mons ξεπροβάλλει επιβλητικά μέσα από μια πυκνή ζώνη πρωινών νεφών, λίγο πριν ανατείλει ο ήλιος στον Κόκκινο Πλανήτη. Η εικόνα αυτή καταγράφηκε στις 2 Μαΐου 2025 από το διαστημικό σκάφος Mars Odyssey και είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς πειραματικών παρατηρήσεων που ξεκίνησαν το 2023 με σκοπό τη μελέτη της ατμόσφαιρας του Άρη από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία.
Το Mars Odyssey, σε τροχιά γύρω από τον Άρη από το 2001, αποτελεί τη μακροβιότερη αποστολή γύρω από έναν εξωγήινο πλανήτη. Στο πλαίσιο των νέων του παρατηρήσεων, το σκάφος άρχισε να περιστρέφεται κατά 90 μοίρες κατά τη διάρκεια της τροχιάς του, κατευθύνοντας την κάμερά του προς τον ορίζοντα του πλανήτη. Αυτή η αλλαγή στην επιχειρησιακή του συμπεριφορά επιτρέπει την καταγραφή πανοραμικών εικόνων που αποκαλύπτουν λεπτομέρειες τόσο της επιφάνειας όσο και των ανώτερων ατμοσφαιρικών στρωμάτων, όπως τα σύννεφα πάγου που καλύπτουν συχνά μεγάλες γεωλογικές δομές.
Το Arsia Mons, με ύψος που αγγίζει τα 20 χιλιόμετρα, είναι σχεδόν τέσσερις φορές ψηλότερο από το μεγαλύτερο ηφαίστειο της Γης, το Mauna Loa της Χαβάης. Το ηφαίστειο ξεπροβάλλει μέσα από τα σύννεφα με εξαιρετική καθαρότητα, δημιουργώντας μια εικόνα που θυμίζει τις δορυφορικές λήψεις της Γης από το Διάστημα. Η φωτογραφία που δόθηκε στη δημοσιότητα εντυπωσίασε επιστήμονες και κοινό, αποτυπώνοντας τη μοναδικότητα του τοπίου στον Άρη.
Το Arsia Mons βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της αλυσίδας Tharsis Montes, μιας σειράς τριών τεράστιων ηφαιστείων που περιλαμβάνει επίσης τα Pavonis Mons και Ascraeus Mons. Το συγκεκριμένο ηφαίστειο είναι γνωστό για τη συχνή παρουσία νεφών γύρω από την κορυφή του, τα οποία δημιουργούνται από την άνοδο και ψύξη της ατμόσφαιρας κατά μήκος των πλαγιών του.
Η εποχική χρονική περίοδος κατά την οποία καταγράφηκε η εικόνα – όταν ο Άρης βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο της τροχιάς του από τον Ήλιο, γνωστό ως αφήλιο – είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για την εμφάνιση της λεγόμενης "ζώνης νεφών του αφηλίου". Αυτή η νεφελώδης ζώνη διασχίζει τον ισημερινό του Άρη και αποτελεί ένα εντυπωσιακό φαινόμενο, καθώς αναπτύσσονται εκτεταμένες συστάδες σύννεφων πάγου. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η κορυφή της Arsia Mons διακρίνεται καθαρά να αναδύεται μέσα από το λευκό πέπλο, προσφέροντας ένα σπάνιο και εντυπωσιακό θέαμα.
Αν κοιτάξει κανείς προς τα βορειοδυτικά του Arsia Mons, διακρίνεται και το Olympus Mons, το μεγαλύτερο ηφαίστειο του Ηλιακού Συστήματος. Αυτή η γειτνίαση τονίζει ακόμη περισσότερο το γεωλογικό μεγαλείο της περιοχής Tharsis, η οποία φιλοξενεί μερικούς από τους πιο εντυπωσιακούς σχηματισμούς του Άρη.
Πέρα όμως από την αισθητική αξία των εικόνων, υπάρχει και σημαντική επιστημονική διάσταση. Οι συνεχείς παρατηρήσεις των ίδιων περιοχών επιτρέπουν στους επιστήμονες να εντοπίζουν αλλαγές στα μετεωρολογικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα του πλανήτη. Μέσα από αυτές τις λήψεις μπορούν να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα για καταιγίδες σκόνης, τον κύκλο του νερού και άλλες διαδικασίες κρίσιμες για τη μελλοντική ανθρώπινη παρουσία στον Άρη.
Η κάμερα THEMIS (Thermal Emission Imaging System) του Mars Odyssey συνεχίζει να αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την παρακολούθηση της επιφάνειας του πλανήτη. Μέσω της δυνατότητάς της να καταγράφει τόσο στο ορατό όσο και στο υπέρυθρο φάσμα, επιτρέπει τον εντοπισμό υπόγειων αποθεμάτων πάγου – μιας από τις πιο πολύτιμες πηγές για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές. Παράλληλα, η THEMIS συλλέγει πληροφορίες και για τους δύο μικρούς δορυφόρους του Άρη, τον Phobos και τον Deimos, συνεισφέροντας στην ανάλυση της σύστασής τους.
[via]
